Banka Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) ka publikuar raportin më të fundit të tranzicionit edhe për Shqipërinë. Në përmbledhje të këtij raporti jepen edhe mesazhet kryesore për këtë vit se ku duhet të bëhët kujdes. BERZH thotë se ekonomia shqiptare ka filluar të rimëkëmbet në vitin 2021. Pas një tkurrjeje prej 3.3 për qind në 2020, produkti i brendshëm bruto (PBB) u rrit me 17.9 për qind nga viti në vit në tremujorin e dytë të 2021, i nxitur nga një rimëkëmbje e kërkesës së brendshme dhe të jashtme .
Kreditë (housing.com)
BERZH vlerëson ligjin për ndryshimet klimatike, duke e konsideruar si një hap të rëndësishëm drejt një kuadri ligjor dhe ndërinstitucional gjithëpërfshirës për veprimin klimatik në nivel kombëtar. Theksohet nderhyrja në rrjetin hekurudhor, ku thuhet se ka nisur një riparim në shkallë të gjerë i rrjetit. Në fillim të vitit 2021 u nënshkrua kontrata për përmirësimin e hekurudhës që lidh kryeqytetin, Tiranën, me portin më të madh të vendit, Durrësin.
Por cilat jane prioritetet kryesore për vitin 2022 sipas BERZH-it ? Në raportin e posaçëm vihet theksi tek borxhi, menaxhimi i pandemisë dhe informaliteti.
“Reformat fiskale duhet të forcohen për të siguruar qëndrueshmërinë e borxhit publik afatgjatë. Autoritetet duhet të mbajnë mbështetjen e synuar për ata që janë prekur nga pandemia Covid-19, por gjithashtu duhet të miratojnë një strategji të përshtatshme afatmesme të të ardhurave, të përmirësojnë menaxhimin e investimeve publike dhe të përmirësojnë menaxhimin e rreziqeve fiskale, që rrjedhin nga partneritetet publike-private, ndërmarrjet shtetërore dhe qeveria. garancitë. Mjedisi i biznesit duhet të përmirësohet në mënyrë që më shumë kompani të sektorit privat të mund të arrijnë potencialin e tyre. Thjeshtimi i sistemit dhe procedurave tatimore, forcimi i kapaciteteve të administratës publike dhe luftimi i korrupsionit do të ndihmonte në uljen e informalitetit dhe barazimin e kushteve të lojës për bizneset. Stabiliteti financiar duhet të monitorohet me kujdes. Sektori financiar ka mbetur likuid dhe i qëndrueshëm gjatë gjithë pandemisë Covid-19, por vëmendje duhet t'i kushtohet progresit të kredive të ristrukturuara për të zbuluar herët çdo dobësi të mundshme.”- thuhet ne raportin e tranzicionit për Shqipërinë.
Selia e BERZH (Energy Industry Review)
Një tjetër element mbetet rritja e kredive me probleme.
“Sektori bankar mbetet i mirëkapitalizuar dhe likuid, por kreditë me probleme (NPL) janë ende relativisht të larta. Në fund të marsit 2021, raporti i mjaftueshmërisë së kapitalit ishte 18.1 për qind dhe një e treta e aktiveve të bankave ishin likuide. Raporti i NPL-ve ka rënë paksa gjatë vitit të kaluar, por në 7.8 për qind në fund të majit 2021, ai mbetet më i larti në Ballkanin Perëndimor dhe mund të fillojë të rritet përsëri nëse ekonomia nuk arrin të rikuperohet siç parashikohej.”
BERZH ndalet tek indikatoret që ndikuan në rritjen ekonomike të vitit që kaloi.
“Eksportet e mallrave u rritën me më shumë se 30 për qind nga viti në vit në terma nominalë në nëntë muajt e parë të vitit 2021, kryesisht si pasojë e materialeve të ndërtimit, metaleve, produkteve minerale dhe tekstileve dhe këpucëve. Edhe sektori i turizmit duket se po rimëkëmbet. Pasi qeveria hoqi të gjitha kufizimet e pandemisë Covid-19 për të huajt që hyjnë në vend, numri i turistëve në qershor, korrik dhe gusht 2021 pothuajse arriti nivelet e vërejtura në të njëjtat muaj në 2019. Kjo rimëkëmbje ishte kryesisht për shkak të rritjes së turistëve nga Kosova fqinje dhe Maqedonia e Veriut”, thekson raporti
Në raport tërhiqet vëmendja për kujdes me borxhin public, ndërsa bëhet thirrje për vijim të investimeve.
“Borxhi publik mbetet i lartë. Borxhi i qeverisë së përgjithshme u rrit ndjeshëm në vitin 2020 me rreth 10 pikë përqindjeje, duke arritur në 77.6 për qind të PBB-së në fund të vitit. Një rritje e mëtejshme ka të ngjarë, pasi në qershor 2021 qeveria njoftoi planet për të vendosur një tjetër eurobond deri në fund të vitit. Programi i planifikuar i investimeve të mëdha publike, duke përfshirë aktivitetet e vazhdueshme të rindërtimit pas tërmetit të vitit 2019, duhet të nxisë gjithashtu kërkesën e brendshme. Eksportet e mallrave gjithashtu po rriten fuqishëm. Ekonomia pritet të rritet më tej me 3.7 për qind në vitin 2022. Këto parashikime supozojnë se nuk do të ketë ringjallje të pandemisë Covid-19; Rreziqet negative përfshijnë mundësinë e ndërprerjeve të mëtejshme të turizmit gjatë fazës pas pandemisë. ”
BERZH sheh me shqetësim faktin që nuk është marrë asnjë vendim për hapjen e negociatave të anëtarësimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian (BE). Pavarësisht dritës jeshile në mars 2020 dhe faktit që Shqipëria plotësoi më pas kushtet e vendosura nga Këshilli Evropian për organizimin e konferencës së parë ndërqeveritare (IGC), nuk ka qenë i mundur konsensusi për fillimin formal të negociatave në vitin 2021 thuhet në raport.
Raporti i BERZH (IBRD web)
Qeveria po zhvillon një strategji për të promovuar biznesin dhe investimet dhe kjo vlerësohet nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim.
“Në korrik 2021, një Strategji e re për Zhvillimin e Biznesit dhe Investimeve 2021-2027 dhe plani i veprimit shoqërues u miratuan pas konsultimeve publike të mbajtura në qershor. Strategjia synon të përmirësojë aksesin në financa për bizneset, të prezantojë një skemë financiare për zhvillimin e kapitalit njerëzor dhe të tërheqë investitorët e huaj duke ruajtur ata ekzistues. Gjithashtu, legjislacioni i ri tatimor ka hyrë në fuqi në vitin 2021. Tatimpaguesit me të ardhura vjetore më pak se 14 milionë lekë paguajnë tashmë zero tatimin mbi të ardhurat e korporatave (kundrejt 5 për qind më parë). E njëjta gjë vlen edhe për taksat vendore për tatimpaguesit me xhiro vjetore më të vogël se 8 milionë lekë, ndërsa pragu për aplikimin e tatimit mbi vlerën e shtuar (TVSH) është pesëfishuar, në 10 milionë lekë .Gjithashtu, u prezantua një reformë e re fiskale për të mandatuar raportimin online të të gjitha faturave dhe faturave të lëshuara për të gjitha bizneset, duke synuar kështu uljen e informalitetit dhe rritjen e të ardhurave fiskale.”
Ekspertët e BERZH-it theksojnë se autoritetet shqiptare janë të vendosura të rrisin numrin e aeroporteve ndërkombëtare në vend për të mbështetur zhvillimin e turizmit.
“Në prill 2021 Shqipëria hapi aeroportin e dytë ndërkombëtar në Kukës në verilindje të vendit. Aeroporti është ndërtuar në vitin 2006, por nuk është vënë në funksion deri më tani. Progres është bërë gjithashtu vitin e kaluar drejt ndërtimit të aeroporteve të tjera. Në nëntor 2020 qeveria rihapi një tender për ndërtimin e një aeroporti të ri në Vlorë, në jug të vendit. Katër muaj më vonë u miratua një koncesion 35-vjeçar për funksionimin e Aeroportit të Vlorës. Dhe në gusht 2021 u shpall një tender 37 milionë euro për ndërtimin e një aeroporti të katërt, në qytetin jugor të Sarandës”, theksohet në raportin e BERZH-it për Shqipërinë.
