Bashkimi Evropian gjithmonë është perceptuar si një lojtar ekonomik dhe jo si një lojtar social. Në fakt, qytetarët evropianë zakonisht kanë tentuar gjithmonë të identifikojnë BE-në me disa elemente specifikë si euro dhe tregu i vetëm, duke i kushtuar më shumë vëmendje masave ekonomike sesa atyre me natyrë sociale.

Por tashmë është parë nevoja për një plan veprimi për zbatimin e shtyllës së BE-së, i cili synon të forcojë mbrojtjen e të drejtave sociale pas pandemisë Covid-19 dhe që përfaqëson një nga pikat rrënjësore të kthimit të BE-së. Sipas ekspertëve dhe eurodeputetëve, ata duhet të qeverisen dhe të vendosen për mbrojtjen e qytetarëve dhe punëtorëve.

Në imagjinatën kolektive, BE-ja ka qenë gjithmonë e shqetësuar me sferën ekonomike, ndërsa shteti i mirëqenies ka qenë gjithmonë i shqetësuar me shtetet. Një ndryshim rrënjësor nga ky perceptim ndodhi me përgjigjen ambicioze ndaj pandemisë nga Covid-19.

Në këtë moment, institucionet evropiane kanë zhvilluar një propozim të fortë për të mbrojtur qytetarët, bizneset dhe punëtorët, si me fondin e Rimëkëmbjes që do të mobilizojë 750 miliardë euro dhe me “Sure”, për të cilat janë destinuar 81.4 miliardë euro për 15 vende. Në të dyja rastet, parimi i shpërndarjes është me të vërtetë shoqëror, pasi fondet janë të destinuara për vendet më të prekura nga pandemia, dhe për këtë arsye nga pasojat ekonomike që ajo ka pasur.

Pas fazës më të errët të krizës ekonomike dhe sociale, si dhe shëndetit, nga koronavirusi, problemi do të jetë sidoqoftë të rimendohet një model i mbrojtjes sociale për qytetarët dhe punëtorët evropianë. Një nga objektivat strategjikë të agjencisë evropiane dhe i përgjigjes ndaj krizës aktuale është në fakt ai i digjitalizimit dhe, në perspektivë, i zhvillimit të inteligjencës artificiale dhe automatizimit.

Në fillim të vitit 2021, Komisioni Evropian pritet të paraqesë një plan veprimi për të zbatuar 20 parimet kryesore të Shtyllës Evropiane të të Drejtave Sociale. Ekonomia digjitale dhe ndikimi i pandemisë kanë demonstruar cenueshmërinë e shumë punëtorëve në të gjithë Evropën me kontrata jostandarde. Plani i veprimit do të synojë të mbrojë të gjitha llojet e punëtorëve.

Situata aktuale e ekonomisë sociale në Evropë nuk është homogjene. Ka shtete anëtare ku dinamikat historike dhe politikat e fundit kombëtare mbështesin zhvillimin e sektorit, ndërsa në të tjerët sektori po lufton.

Ky kontekst, të cilit i shtohet pamjaftueshmëria e mjeteve financiare, parandalon ekonominë sociale që të kontribuojë në rimëkëmbjen ekonomike dhe dinamizmin e rinovuar të bizneseve, nga zbutja e tensioneve sociale të gjeneruara nga rritja e pabarazive dhe varfërisë, dhe nga ulja e papunësisë në rajone të caktuara dhe për të luftuar pasigurinë e kushteve të punës, fenomene që çojnë në ngritjen e populizmit.

Ekonomia sociale është një formë e organizimit të aktiviteteve njerëzore bazuar në pronësinë kolektive, solidaritetin dhe demokracinë pjesëmarrëse, e cila bazohet në efikasitetin ekonomik të mjeteve të saj dhe që siguron prodhimin, shpërndarjen, shkëmbimin dhe konsumimin e mallrat dhe shërbimet. Ajo kontribuon në shprehjen e qytetarisë aktive, është një faktor i prosperitetit individual dhe kolektiv dhe ndërhyn në të gjithë sektorët, nga ekonomia në atë sociale dhe mjedisore.

Origjina e ekonomisë sociale qëndron në veprimtarinë organizative të kryer nga qytetarët për të përmbushur nevojat e tyre ekonomike dhe sociale, por edhe kulturore, përballë ndryshimeve të thella në shoqëri.

Sipas Këshillit të Evropës, kohezioni shoqëror është aftësia e një shoqërie për të garantuar mirëqenien e të gjithë anëtarëve të saj, duke ulur pabarazitë dhe duke shmangur margjinalizimin. Për KE-në, politika e kohezionit ekonomik, social dhe territorial synon të zvogëlojë pabarazitë në drejtim të pasurisë dhe zhvillimit midis rajoneve të BE-së. Sulmet ndaj kohezionit shoqëror gjenerojnë rritjen e ndjenjave të zhgënjimit, tërheqjeve të identitetit, terrenit pjellor për teori jodemokratike.

Demokracia dhe kohezioni social, organizimi i lirë dhe i pavarur i shoqërisë civile formojnë një pjesë integrale të projektit evropian, edhe nëse sot ato mund të vihen në dyshim. Përmes objektivave të saj shoqërorë ose pasojave të saj shoqërore, ekonomia sociale i përgjigjet në një mënyrë pragmatike objektivave të kohezionit dhe zhvillimit, ndërsa mishëron një model demokratik.

Sipas një studimi të botuar në Zyrih në fillim të tetorit, format e reja të partneritetit publik-privat mund të ndihmojnë në lehtësimin e presionit mbi qeveritë. Në epokën post-Covid, rishpërndarja dhe fleksibiliteti më i madh do të jenë tiparet e domosdoshme të sistemit të mbrojtjes sociale të ndikuar tashmë nga ndryshimi teknologjik.

Përgatiti: Irma Paloli