14 maji shënon pesë vjet që nga fillimi i Forumit “Një Brez, një Rrugë për Bashkëpunimin Ndërkombëtar”, mbajtur në vitin 2017. Nisma “Një Brez, një Rrugë”, ose BRI, e shpallur në vitin 2013 nga presidenti kinez Xi Jinping, synon rihapjen dhe zgjerimin e rrugëve tregtare të lashtësisë, si Rruga e Mëndafshit, që lidhi jo vetëm Kinën me pjesën tjetër të botës, por vendet dhe rajonet me njëri-tjetrin.
BRI është shfaqur si një ndihmë për rritjen ekonomike të Kinës. Vetë nisma ka përmirësuar politikat e qeverisë për të nxitur ekonomitë e provincave qendrore të vendit dhe për t'i vendosur ato në të njëjtin nivel me zonat më të zhvilluara bregdetare. Kina përdor nismën “Një Brez, një Rrugë” për të nxitur bizneset në këto zona më pak të zhvilluara, duke shpërndarë më shumë burime përmes ofertave konkurruese për projektet.
Në vitin 2019, tregtia totale e Kinës me partnerët e nismës BRI ishte 1.34 trilion dollarë. Në të vërtetë, vendi ka qenë një eksportues masiv i materialeve infrastrukturore, pasi angazhohet në ndërtimin e projekteve masive infrastrukturore jashtë vendit.
Por nisma BRI ka të bëjë me ndarjen e përfitimeve në mbarë botën për partnerët e saj, duke krijuar rezultate të favorshme. Ajo ka filluar me ekonomitë në zhvillim, rritja e të cilave ishte në rënie, duke hapur zonat e brendshme dhe duke i lidhur ato me portet.
Projekti gjithashtu ka ndërlidhur porte nëpër vende dhe rajone, duke çuar në rritje të mëdha si në tregtinë ndërkombetare ashtu edhe në atë të brendshme.
BRI gëzon tërheqje globalisht pasi gjithnjë e më shumë vende nënshkruajnë marrëveshje për t'u bashkuar me rrugën tregtare dhe mrekullinë masive infrastrukturore. Iniciativa ka disa projekte të promovuara nga vetë Presidenti Xi si një mënyrë për të vërtetuar qëndrueshmërinë e saj.
Një shembull është Porti i Pireut në Greqi me një histori më shumë se 4600-vjeçare, i cili ka pësuar një transformim 360 gradë pas asistencës së China Ocean Shipping Company (COSCO). Kjo kompani zgjeroi dhe përmirësoi portin, duke instaluar teknologjitë më të fundit infrastrukturore dhe pajisje. Shfrytëzimi i portit u rrit nga 880,000 TEU në vitin 2010 në 5.65 milionë në vitin 2019. Kjo e zhvendosi renditjen e tij globale nga 93 në 32, duke e bërë atë portin kryesor në Mesdhe.
foto nga CGTN
Shërbimi i trenave të mallrave Kinë-Evropë është bërë një lidhje integrale për bashkëpunimin tregtar dhe ekonomik midis dy partnerëve. Shërbimi ka reduktuar në mënyrë drastike kohën e përdorur për transportin e mallrave midis dy destinacioneve, duke e bërë atë me kosto të lartë në krahasim me transportin e ngadaltë detar dhe transportin ajror më të shtrenjtë.
Projektet e mësipërme dhe të ngjashme futuristike të BRI-së u vunë në provë në kulmin e pandemisë COVID-19 kur erdhën në ndihmë në mes të ndërprerjes së zinxhirëve të furnizimit. Kina arriti të ndërhyjë aty ku rrugët tradicionale tregtare ishin të bllokuara.
Natyrisht, Perëndimi nuk është entuziasmuar kurrë nga krijimi i BRI-së dhe ndikimi në rritje në tregtinë globale.
Për bllokun, ky projekt i vërtetë përfaqëson përhapjen e fuqisë dhe ndikimit kinez në mbarë botën, të cilin ata nuk mund ta përballojnë me hegjemoninë e tyre. Por akuzat më qesharake kundër BRI-së janë pretendimet se ajo synon të futë vendet veçanërisht të varfra në një "kurth borxhi", që do t'i bënte ato marioneta të Pekinit. Tani është e lehtë të kuptohet burimi i grindjeve të disa fuqive ekonomike perëndimore, si Shtetet e Bashkuara për BRI.
Një artikull i botuar në Këshillin për Marrëdhëniet me Jashtë, një Institut i politikës së jashtme të SHBA-së, nga Jennifer Hillman dhe David Sacks nuk e fsheh këtë. Sipas autorëve, "BRI përfaqëson rreziqe të rëndësishme për interesat ekonomike, politike, të ndryshimeve klimatike, të sigurisë dhe shëndetit të SHBA". Artikulli i ka kthyer përmbys përfitimet e BRI-së dhe i ka etiketuar ato si detyrime armiqësore për interesat e SHBA-së. Arsyetimi është se superfuqia ka të drejta ekskluzive për projektet globale dhe kushdo që planifikon të hyjë në atë hapësirë duhet së pari të konsultohet me superfuqinë për miratim.
foto nga VCG
Por teoritë e konspiracionit janë diskredituar nga institutet dhe institucionet perëndimore të respektuara ndërkombëtarisht, të cilët shohin vlerë konkrete dhe afatgjatë në projektet e BRI-së. Për shembull, një punim nga Universiteti John Hopkins hodhi poshtë teorinë e “kurthit të borxhit” dhe i dha projektit një faturë të pastër shëndetësore. "Në vend të një kurthi të qëllimshëm borxhi, SGR u projektua me kujdes dhe në mënyrë krijuese për të reduktuar rreziqet e një mospagimi sovran dhe për të rritur aftësinë bankare të një projekti me kosto të larta, por përfitime të konsiderueshme afatgjata për Kenian dhe rajonin," theksohet në studimin e Universitetit John Hopkins.
BRI është bërë gjithashtu një avokat për zhvillimin e qëndrueshëm pasi Kina lëshoi së fundmi udhëzime të reja pro zhvillimit të gjelbër.
Politika ka përafruar komponentët e Nismës me Marrëveshjen e Parisit, duke siguruar kështu që BRI do të ndjekë rrugën e zhvillimit të gjelbër. Standardet e larta mjedisore të Kinës tani janë të zbatueshme në të gjithë nismën “Një brez, një rrugë”, pavarësisht nga ato të vendeve pritëse, të cilat do të kontribuojnë shumë në luftimin e ndryshimeve klimatike.
BRI po zhvillohet në një rrugë të dyfishtë tregtie ku shumë njerëz mund të lëvizin mallra dhe shërbime drejt dhe nga skajet e largëta të botës, dhe jo në një rrugë të vetme ku gjërat lëvizin vetëm në një drejtim. Me COVID-19 që po tërhiqet gradualisht, BRI do të rritet në mënyrë eksponenciale në pesë vitet e ardhshme, duke e bërë atë platformën e preferuar logjistike për tregtinë ndërkombëtare.
Stephen Ndegwa
Ekspert komunikimi në Nairobi, pedagog-studiues në Universitetin Ndërkombëtar të Shteteve të Bashkuara në Afrikë, autor dhe kolumnist për çështjet ndërkombëtare.
