Nga Karsten Neuhoff&Isabella M. Weber
Çfarë do të thotë ndalimi i importeve të gazit rus për ekonomitë evropiane? Pyetja i ndan ashpër ekonomistët. Të gjithë janë dakord se do të kishte pasoja negative, por sa të këqija? Parashikimet variojnë nga një recesion i lehtë, deri te fatkeqësia ekonomike dhe papunësia masive. Megjithatë, me gjithë energjinë intelektuale që është shpenzuar për të vlerësuar madhësinë e tkurrjeve të mundshme të PBB-së, shumë më pak është thënë se si të përgatitemi për mungesat e gazit, nëse Rusia merr përsipër të mbyllë rubinetin. Është analoge me parashikimin e shkallës së dëmit që do të shkaktojë një uragan, në vend që të përgatitet për stuhinë.
Foto:VCG
Por tani që Rusia ka pezulluar dërgesat e gazit në Poloni dhe Bullgari, politikëbërësit dhe ekspertët evropianë nuk kanë zgjidhje tjetër. Ata duhet të zhvendosin fokusin nga përqendrimi mbi rezultatet e mundshme (të cilat askush nuk mund t'i parashikojë me saktësi) në mbajtjen e pasojave aktuale të mungesës së mundshme të gazit.
Të gjithë ofruesit e gazit të Evropës – jo vetëm prodhuesit e Bashkimit Evropian, por edhe vendet fqinje që furnizojnë gazin me tubacione dhe eksportuesit e gazit natyror të lëngshëm global po operojnë tashmë me kapacitet të plotë. Gazi i furnizuar kryesisht me tubacion nga Rusia përbën 40 për qind të furnizimit të BE-së. Nëse ky furnizim ndërpritet, siç mund të ndodhë, konsumi i gazit në BE do të duhet të reduktohet ndjeshëm.
Në parim, tre mekanizma mund të lehtësojnë këtë konsum të reduktuar: çmimet e larta, programet e qeverisë dhe racionimi i detyrueshëm. Sipas mendimit tonë, vetëm mekanizmi i çmimeve nuk do të jetë i mjaftueshëm për të menaxhuar mungesat. Çmimet e gazit janë tashmë në nivele rekord në Evropë dhe kursimi i gazit nuk është aspak i mjaftueshëm.
Rritjet e mëtejshme të çmimeve do të përkeqësonin inflacionin dhe do të goditnin më së shumti të varfërit. Dhe për shkak se racionimi i detyrueshëm duhet të jetë zgjidhja e fundit, ne mendojmë se duhet t'i kushtohet më shumë vëmendje opsionit të tretë: nismave të qeverisë. Në një përmbledhje të politikave të fundit për Institutin Gjerman për Kërkime Ekonomike, ne bëjmë thirrje për një plan emergjence në nivel të BE-së për të sjellë kursime të gazit. Për të shmangur sfidat e afërta populiste nga e djathta, çdo plan i tillë duhet të ketë mbështetjen e publikut dhe të perceptohet si i drejtë. Pa pjesëmarrje të gjerë të palëve të interesuara dhe solidaritet në nivel të BE-së, grupet e përparuara do të ecin shumë më mirë se të tjerët, duke përkeqësuar pabarazitë ekzistuese dhe duke thelluar ndarjet brenda dhe ndërmjet shoqërive evropiane.
Megjithëse BE-ja ka disa direktiva emergjente për furnizimin me energji elektrike dhe infrastrukturën, asnjëra nuk është e përshtatshme për të menaxhuar shkallën e mungesave të mundshme që do të pasonin nga një pezullim i papritur mujor i dërgesave të gazit rus. Shumica e mekanizmave ekzistues janë projektuar për ndërprerje afatshkurtra të shkaktuara nga moti ekstrem ose dështime teknologjike, dhe për të mbrojtur konsumatorët, duke i nënshtruar përdoruesit industrialë ndaj racionimit të detyrueshëm. Por nëse një ndërprerje zgjat për disa muaj, mbyllja e sektorëve industrialë me energji intensive të ekonomisë evropiane nuk është një opsion i zbatueshëm. Mund të ketë efekte të rënda negative, duke përfshirë më shumë stres në zinxhirët e furnizimit global, me implikime potencialisht të gjera për inflacionin dhe rritjen.
Foto:VCG
Prandaj, kursimet e gazit në një shkallë të mjaftueshme për të kompensuar mungesat do të duhej të përfshinin kontribute të konsiderueshme nga të gjitha grupet e përdoruesve të gazit – konsumatorët rezidencialë dhe shërbimet, si dhe industria. Kjo do të kërkonte objektiva të qarta dhe ndarje të drejtë të barrës midis shteteve anëtare të BE-së, ndërmjet familjeve dhe ndërmjet përdoruesve rezidencialë dhe industrialë. Por që të jenë politikisht të pranueshme dhe të gatshme për përdorim, objektiva të tillë duhet të negociohen paraprakisht. Për më tepër, ndërsa ka ende kohë, ndërtesat me ngrohje me gaz duhet të pajisen me termoizolim shtesë.
Kjo është një përpjekje në shkallë të gjerë që do të kërkojë një plan investimi emergjent. Kursime shtesë mund të realizohen nga rikalibrimi i sistemeve të ngrohjes, por do të kërkohen gjithashtu disa reagime të vështira të sjelljes. Për shembull, për çdo ulje prej 1 ° Celsius të temperaturës së dhomës, evropianët mund të reduktojnë përdorimin e tyre të gazit për ngrohje me afërsisht 10 për qind, dhe kursime të mëtejshme mund të arrihen duke lënë dhoma të pabanuara, të pa ngrohura.
Kërkimi i njerëzve për të kursyer gaz ngre pyetje të rëndësishme të shpërndarjes dhe legjitimitetit. Për të fituar mbështetjen e publikut, qeveritë do të duhet të bëjnë një rast bindës për veprime të bashkërenduara. Planet e tyre duhet të përfshijnë mënyra të drejta të shpërndarjes së përpjekjeve, mbështetjes dhe udhëzimeve për realizimin e kursimeve, masa për të garantuar transparencë dhe, nëse është e nevojshme, mekanizma për të zbatuar përputhshmërinë. Procesi do të jetë më i lehtë dhe më efektiv nëse qeveritë e BE-së vendosin bashkërisht për objektivat e kursimit të gazit, me secilin shtet anëtar që do të angazhojë pjesën e tij. Nëse ndodhin mungesa pa një plan emergjence, ndarja e parregullt e barrës ka të ngjarë të dëmtojë në mënyrë disproporcionale më të cenuarit.
Foto:VCG
Duke pasur parasysh gamën e gjerë të aktorëve të përfshirë, negociatat mbi planet emergjente duhet të zhvillohen menjëherë. Objektivat dhe masat e kursimit të gazit në mënyrë të pashmangshme do të jenë shtylla kurrizore e çdo reagimi të BE-së ndaj një ndërprerjeje. Ato do të jenë më të besueshme nëse bien dakord paralelisht me planet e emergjencës për racionimin dhe masat shtesë të solidaritetit. Politikëbërja ekonomike duhet të përqafojë logjikën e gatishmërisë ndaj fatkeqësive, duke i kushtuar vëmendje të veçantë çështjeve të drejtësisë, solidaritetit dhe legjitimitetit. Një zhvendosje e fokusit nga parashikimi ekonomik në përgatitjen e fatkeqësive mund të jetë kritik për aftësinë e Evropës për t'i bërë ballë kostove sociale, ekonomike dhe politike të një ndërprerjeje në furnizimin me gaz. Detyra e politikëbërësve është të zhvillojnë më shumë sesa përgjigje të bazuara në çmim ndaj mungesës, të sigurojnë që të gjithë të kontribuojnë në mënyrë të drejtë dhe të frenojnë dëmin sa më shumë që të jetë e mundur.
Autorët
Karsten Neuhoff, profesor në Universitetin Teknik të Berlinit, është kreu i Departamentit të Politikave Klimatike në Institutin Gjerman për Kërkime Ekonomike (DIW Berlin). Isabella M. Weber, asistente profesore e ekonomisë në Universitetin e Masaçusets Amherst, është autore e "Si Kina shpëtoi nga terapia e shokut: Debati i Reformës së Tregut" (Routledge, 2021).
