Shqipëria është një vend i pasur me rezerva ujore, rrethohet nga dy dete, ka tre liqene dhe një numër të konsiderueshëm lumenjsh. Pasuria ujore sjell edhe një numër të madh e të shumëllojshëm peshqish, që nuk mungojnë në tryezat tona. Megjithatë më populloret, më të hershmet dhe tradicionalet në një përdorim të gjërë janë sardelja, krapi dhe qefulli.

sardele

Sardele

Sardelet

Sardelja është peshku më i zakonshëm i tryezave shqiptare. Mjaft popullor ekonomik dhe me vlera të larta ushqimore për organizmin e njeriut.

Deti Adriatik njihet për përmbajtjen e sardeleve dhe açugeve në thellësinë e tij.

Sardelet mbajnë emrin e Sardenjës, ishullit fantastik italian ku edhe u zbuluan dikur, jo larg brigjeve Shqiptare.

Popullariteti mbarëbotëror i sardeleve u bë i mundur nga Napoleon Bonaparti. Ishte gjenerali i famshëm pikërisht ai që sugjeroi përpunimin e sardeleve, duke i bërë ata të parët peshq që u paketuan në botë, për të plotësuar nevojat për ushqim të kombeve që ai kishte pushtuar.

Sardelet fituan famën e plotë në shekullin e 20 sidomos pas inovacioneve në përpunimin e tyre. Shqiptarët i kanë sardelet fort për zemër, sepse ndonëse të vogla, ato janë pjesë e çdo mezeje të shijshme.

Sardelet gjenden me bollëk në detet e Oqeanit Atlantik, Paqësor, në Mesdhe, Spanjë, Portugali, Francë dhe Norvegji.

Këto vendet janë prodhuesit dhe përpunuesit më të mëdhenj të sardeleve të paketuara, por edhe Shqipëria dhe Greqia nuk mbeten pas. Në traditën shqiptare, sidomos në qytetet bregdetare, Durrës e Vlorë, sardelet përgatiten në shumë mënyra, nga skuqja, tek pjekja në furrë, gatimi në kusi me presion, tavë me sardele e patate, sardele të tymosura, etj. Ne do ndajmë me ju recetën ndër më të thjeshtat dhe të shijshmet njëkohësisht: Sardele në furrë.

Pastrojmë dhe lajmë sardelet, i lemë të kullojnë, më pas i shtrojmë në tepsi që e kemi lyer me vaj nga lart, i hedhim kripën, domate me feta, lëng limoni dhe vaj. I pjekim në 200 gradë rreth 20 minuta. Gati për t’i shijuar.

krapi ne grepin e peshkatarit

Krapi në grepin e peshkatarit

Krapi

Krapi është peshk i ujërave të ëmbla, por famën e ka në Shkodër, pasi jeton në liqenin e madh me të njëjtin emër, Liqeni i Shkodrës. Origjina e Krapit është nga Kina (ku është shumë i famshëm) dhe Europa Lindore. Në vendin tonë është futur nga Romakët të cilët e kultivonin. Duke pasur parasysh aftësinë për tu adoptuar, tashmë mund të konsiderohet si specie autoktone.

Është peshk gjithçkangrënës dhe ushqehet kryesisht me alga, bimë ujore, krimba, kërminj e gjallesa të tjera ujore. Mund të arrijë përmasa deri në 1 m e 10 cm, ndërsa pesha mund t’í shkojë nga 15–20 kg. Në Liqenin e Shkodrës, është ndër peshqit kryesor dhe në tavolinat e shkodranëve, i pazëvendësueshëm.

Krapi njeh disa lloje recetash gatimi, si tavë krapi, krap në tjegull, krap i tharë, putarga (vezët e krapit) të thata, etj.

Krapi jeton në grykderdhjet e Bunës dhe Drinit në Liqenin e Shkodrës, aty ku qysh dikur në fotot e Marubit shihen shkodranë që e peshkojnë.

peshkataret

Peshkatarët

Eshtë e pranuar ndërkombtarisht që krapi i rritur në brigjet e Liqenit të Shkodrës ështe krapi më i shijshëm në Ballkan. Në gostitë e ndryshme familjare, të trevave që e rrethojnë liqenin, si në Shkodër, Ulqin e Krajë, tryeza nuk ishte e plotë, në rast se nuk kishte të servirur Tavën e Krapit. Por ne do të ndajmë me ju recetën e Krapit në Tjegull, ndër më të vjetrat.

Ky specialitet është një ndër pjatat tipike tradicionale, me të cilën mburret çdo familje shkodrane, ndërsa është gjithashtu si specialiteti më i mirë i restoranteve të zonës. Pjekja në tjegull është një mënyrë fantastike për t’i dhënë peshkut një shije edhe më superiore. Po ju njohim me detajet e recetës, të cilën mund ta bëni fare mirë edhe në shtëpitë tuaja, mjafton të siguroni aq tjegulla, sa racione.

Marrim racionet e krapit që i kemi prerë në kurma (feta) me gjatësi rreth1.5 cm secila. Presim hollë qepë, domate dhe hudhra. Shtrojmë në tjegull gjethe hardhie (sot vendosin letwr alumini) dhe mbi to vendosim masën e përgatitur. Pastaj shtrojmë krapin, kripë, gjethe dafine dhe piper të zi. E spërkasim me pak vaj ulliri dhe pak verë të bardhë. E fusim në furrë për 25-30 minuta, në temperaturë 300 gradë celcius.

qefull

Qefull

Qefulli

Qefulli është një tjetër peshk i dashur që nuk i ka munguar familjeve shqiptare, sidomos atyre që kanë lidhje me detin dhe liqenin. Kjo pasi qefulli është peshk i ujërave të kripura që gjendet si në Jon dhe në Adriatik, por edhe i ujrave të ëmbla. Qefull ka edhe në lagunat e Karavastasë, Butrintit, Nartës dhe në grykëderdhjet e lumenjve apo kanaleve te ndryshme, si dhe në liqenin e Shkodrës. Jeton në tufa, dhe arrin peshën deri në 5 kg për një ekzemplar. Në Shqipëri, numërohen rreth 8 lloje qefujsh: Cumra, kryeholli, kryeziu, veshverdhi, qefulli me buzë, etj. Ushqehet pothuajse me gjithçka. Gjendet pothuajse gjatë gjithë vitit në afërsi të brigjeve, por noton disa kilometra edhe neper grykat e lumenjve. Ka mish të shijshëm, i cili ndryshon nga vendi ku gjuhet.

Qefullin mund ta skuqësh, por për një shije të paharruar ne rekomandojmë klasikën e recetave që është Qefulli në Tavë. Për këtë recetë duhen shumë pak përbërës. Mjafton të vendosni ca hudhra, feta limoni dhe gjethe dafine në barkun e peshkut, të hidhni kripë, piper e pak vaj ulliri, e pas 20 minutash do të hani një tavë të mrekullueshme aromatike e plot shije.

Ka plot variante tavash, ku qefulli kombinohet me përbërës sipas dëshirës, me domate, qepë, verë të bardhë, rigon, ullinj, patate, etj, por gjithmonë më e thjeshta dhe më klasikja është më e mira!

Neritana Kraja

Varka peshkimi ne Liqenin e Shkodres 1913, ne kete foto te Marubit

Varka peshkimi në Liqenin e Shkodrës 1913, ne kete foto të Marubit