Më 16 maj, u mblodh në Moskë samiti i Organizatës së Traktatit të Sigurisë Kolektive (CSTO), ku morën pjesë krerët e gjashtë vendeve anëtare dhe Sekretari i Përgjithshëm i Komonuelthit të Shteteve të Pavarura (CIS). Samiti përkujton 30 vjetorin e traktatit dhe 20 vjetorin e formimit të CSTO. Koha e këtij samiti përkon me pasiguritë në rritje në konfliktin Rusi-Ukrainë, i cili ka tërhequr vëmendjen ndërkombëtare.

Rëndësia në rritje e CSTO

Pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, ish-shtetet sovjetike nënshkruan Traktatin e Sigurisë Kolektive në vitin 1992. Gjatë dekadës së parë, traktati mbeti në hije në krahasim me bujën e zgjerimit dhe ndërhyrjes ushtarake të NATO-s drejt lindjes.

Ishte presidenti rus Vladimir Putin ai që nxiti krijimin e Organizatës së Traktatit të Sigurisë Kolektive (CSTO) në maj 2002 me gjashtë ish-shtete sovjetike Rusinë, Bjellorusinë, Armeninë, Kazakistanin, Taxhikistanin dhe Kirgistanin si anëtarë, me synimin për një frymë të re të grupimit rajonal, për t'u përballur kolektivisht me sfidat tradicionale dhe jotradicionale në rritje të sigurisë.

Sipas Kartës së CSTO-së, organizata i është përkushtuar "forcimit të paqes, sigurisë dhe stabilitetit ndërkombëtar dhe rajonal, mbrojtjes së pavarësisë mbi baza kolektive, integritetit territorial dhe sovranitetit të shteteve anëtare, në arritjen e të cilave shtetet anëtare preferojnë mjetet politike."

Me këtë qëllim, organizata ka luajtur një rol në rritje në luftimin e terrorizmit, tregtisë së drogës dhe migrimit të paligjshëm në rajon. Organizata luajti një rol të rëndësishëm në operacionet paqeruajtëse gjatë trazirave në Kazakistan këtë janar. Organizata ka marrë gjithashtu më shumë përgjegjësi në përballjen me sfidat e sigurisë në Afganistan pas tërheqjes së forcave amerikane. Në fakt, samiti preku gjerësisht situatën në Afganistan dhe u angazhua për të përballuar së bashku sfidat e sigurisë, duke demonstruar rëndësinë e tij në rritje në Azinë Qendrore.

A do të përfshihet CSTO në konfliktin në Ukrainë?

Samiti është diplomacia shumëpalëshe e profilit të lartë të Rusisë që nga fillimi i "operacioneve speciale ushtarake" në Ukrainë. Shumë dyshojnë se kjo mund të tregojë një përfshirje të drejtpërdrejtë të CSTO-së, duke pasur parasysh praninë në rritje të NATO-s në konflikt. Në fund të fundit, neni 4 i Traktatit të Sigurisë Kolektive thotë se "nëse një shtet anëtar i nënshtrohet agresionit, ai do të konsiderohet si agresion ndaj të gjitha shteteve anëtare".

Deklarata e përbashkët e lëshuar pas takimit megjithatë dërgoi një sinjal më pozitiv, duke theksuar se "duke njohur përgjegjësinë tonë për të garantuar paqe të qëndrueshme në rajonin euroaziatik, ne theksojmë nevojën për të ulur tensionet në kontinent dhe riafirmojmë gatishmërinë tonë për t'u angazhuar në bashkëpunim praktik me NATO-n"

Në konferencën për shtyp pas takimit, Sekretari i Përgjithshëm i CSTO-së Stanislav Zas tha se Putini informoi kolegët e tij të CSTO-së në detaje për rrjedhën e "operacionit special ushtarak" në Ukrainë, por nuk u fol për përdorimin e forcave të CSTO-së në aksionin ushtarak kundër Ukrainës.

Nga ana e saj CSTO ofroi një platformë për Rusinë dhe shtetet anëtare për t'i transmetuar ankesat e tyre komunitetit ndërkombëtar. Deklarata e përbashkët denoncoi përdorimin e standardeve të dyfishta, shpërfilljen e sovranitetit dhe interesave të vendeve të tjera, ndërhyrjen e rëndë në punët e brendshme të vendeve të tjera, vendosjen e sanksioneve dhe kufizimeve të njëanshme dhe revizionizmin historik që zbukuron nazizmin dhe përhap ideologjitë neo-naziste.

Presidenti Putin theksoi se Rusia ka mbledhur dokumente mbi "bio-laboratorët" në Ukrainë dhe madje "bio-armë" në zhvillim në zonat në kufi me rajonin e CSTO. Ky pretendim ngriti alarmin pasi Shtetet e Bashkuara dyshohen prej kohësh për drejtimin e laboratorëve biologjikë në rajonin post-sovjetik.

Presidenti rus propozoi t'i jepet CIS statusi i vëzhguesit në CSTO dhe njoftoi se vendet anëtare do të zhvillojnë një stërvitje të përbashkët ushtarake këtë vjeshtë.

Vigjilencë nga përballja e bllokut

Konflikti në Ukrainë po bëhet gjithnjë e më kompleks dhe i rrezikshëm, duke rrezikuar përshkallëzimin vertikalisht dhe horizontalisht, duke përfshirë më shumë palë dhe duke u përhapur në rajonin më të gjerë.

Marrëdhëniet Rusi-NATO po bëhen më të tensionuara ndërsa vendet e NATO-s po dërgojnë armë të avancuara vdekjeprurëse dhe teknologji të lartë. SHBA-ja po e bën të qartë se objektivi i saj është të mposhtin dhe dobësojë Rusinë, duke përkeqësuar më tej sigurinë në Euroazi.

Gjatë konferencës, presidenti Putin vuri në dukje se NATO është bërë një mjet i politikës së jashtme për një vend, duke fiksuar qartë rivalin kryesor në Uashington.

Sa i përket lëvizjes së fundit nga Finlanda dhe Suedia për të aplikuar për t'u anëtarësuar në NATO, Putin tha se Rusia nuk do ta shihte këtë si një çështje pasi ato nuk do të përbënin një kërcënim të drejtpërdrejtë, por Rusia padyshim do të përgjigjej nëse kjo do të çonte në një zgjerim të mëtejshëm të ushtrisë së NATO-s në territoret e tyre. Tensioni Rusi-NATO po krijon një dilemë sigurie në rritje.

Finlanda ndan një kufi të gjatë tokësor dhe Suedia një kufi detar me Rusinë. Rritja e perceptimit të kërcënimit do të shtynte secilën palë të forconte mbrojtjen, por këto veprime do të nxisnin pasiguri dhe armiqësi të mëtejshme. Shqetësimet legjitime të sigurisë të të gjitha vendeve duhet të merren seriozisht, por nëse konfrontimi i bllokut vazhdon dhe një perde e re e hekurt vendoset, arkitektura e qëndrueshme e sigurisë në Evropë dhe në botë në përgjithësi do të vihet në rrezik.

Yuan Sha

Yuan Sha është studiues në Departamentin e Studimeve Amerikane në Institutin e Studimeve Ndërkombëtare të Kinës. Ai ka studjuar në Universitetin e Kolumbisë në SHBA dhe ka një doktoraturë në politikën ndërkombëtare nga Universiteti i Punëve të Jashtme të Kinës. Yuan ka botuar disa punime mbi Kinë-SHBA. marrëdhëniet e sigurisë në revistat akademike kineze dhe kontribuon rregullisht në mediat kineze.