Shtetet e Bashkuara, të cilat ishin që 75 vjet më parë ishin për krijimin e sistemit tregtar global, po trondisin vetë themelet e saj me veprimet e tyre minuese.
SHBA-ja, dikur themeluese dhe udhëheqëse e sistemit tregtar shumëpalësh, siç përfaqësohej nga Organizata Botërore e Tregtisë, është bërë “shkatërruesi” i saj përmes valës së fundit të politikave dhe veprimeve “proteksioniste” dhe “unilateraliste”, tha Ministria Kineze e Tregtisë më 11 Gusht.
Organizata Botërore e Tregtisë (OBT) filloi jetën më 1 janar 1995, por sistemi i saj tregtar është gjysmë shekulli më i vjetër. Që nga viti 1948, Marrëveshja e Përgjithshme për Tarifat dhe Tregtinë (GATT) kishte parashikuar rregullat për sistemin tregtar.
OBT është e vetmja organizatë ndërkombëtare që merret me rregullat e tregtisë ndërmjet kombeve. Në zemër të saj janë marrëveshjet e OBT-së, të negociuara dhe të nënshkruara nga pjesa më e madhe e vendeve tregtare të botës dhe të ratifikuara në parlamentet e tyre. Qëllimi është të ndihmojë prodhuesit e mallrave dhe shërbimeve, eksportuesit dhe importuesit të kryejnë biznesin e tyre.
CFP
Që nga ditët e para të Rrugës së Mëndafshit deri në krijimin e Marrëveshjes së Përgjithshme për Tarifat dhe Tregtinë (GATT) dhe lindjen e OBT-së, tregtia ka luajtur një rol të rëndësishëm në mbështetjen e zhvillimit ekonomik dhe promovimin e marrëdhënieve paqësore midis kombeve.
Por ka raste që disa anëtarë të OBT-së e përdorin këtë mekanizëm ekonomik për interesa politike duke i shkelur rregullat thelbësore të kësaj organizate.
Kujtojmë se në vitin 2018 një panel i Organizatës Botërore të Tregtisë thanë hapur se Shtetet e Bashkuara kanë shkelur rregullat e saj duke vendosur tarifa ndaj Kinës, duke shkaktuar një përgjigje të zemëruar nga administrata Trump në atë kohë.
Më 20 janar 2021, Joe Biden u betua si presidenti i 46-të i Shteteve të Bashkuara, duke ofruar një shans për të ndryshuar kursin e marrëdhënieve SHB A-Kinë, të cilat kishin arritur një pikë të ulët nën administratën Trump në largim dhe kjo dha një shpresë në afrimin ekonomik midis dy vendeve.
Megjithate duket se asgjë nuk ka ndryshuar me Administraten e Biden. Katër vitet e Presidences Biden dëshmuan përshkallëzimin e tensioneve tregtare që kulmuan me një luftë tregtare dhe sanksione ndaj kompanive kineze të teknologjisë. Përveç mbajtjes së tarifave në vlerë prej rreth 360 miliardë dollarësh të vendosura nën Trump, Biden ka sanksionuar individë kinezë dhe kërcënoi se do të largonte kompanitë kineze me vlerë kolektive rreth 2.4 trilion dollarë nga bursat e SHBA-së.
Por jo vetëm kaq, edhe në organizatat e tjera ndërkombëtare SHBA duket se po vendosin veton e tyre kundër Kinës.
CFP
Pikërisht për këtë, Ministria Kineze e Tregtisë publikoi "Raportin e parë të qeverisë mbi pajtueshmërinë me OBT-në e Shteteve të Bashkuara.
Ky raport përfshin tre pjesë të rëndësishme. Pjesa e parë bën një vlerësim të përgjithshëm mbi përmbushjen e detyrimeve të SHBA-së në OBT në katër aspekte. Si themelues dhe drejtues i rëndësishëm përfituese e sistemit tregtar shumëpalësh, SHBA-ja duhet të kishte dhënë një shembull të mirë duke respektuar rregullat, duke respektuar angazhimet e saj dhe duke mbështetur autoritetin dhe efikasitetin e sistemit tregtar shumëpalësh.
Megjithatë, që nga viti 2017, për të larguar vëmendjen nga sfidat e saj të brendshme, duke ndjekur “America First”, SHBA. ka shpërfillur rregullat e OBT-së dhe pritshmëritë e anëtarëve të tjerë, duke iu drejtuar unilateralizmit, proteksionizmit dhe hegjemonizmit ngacmues, i cili ka sjellë tronditje të rënda në sistemin tregtar shumëpalësh. Pjesa e dytë e Raportit është për “Shqetësimet specifike për politikat dhe masat e Shteteve të Bashkuara”. Bazuar në rregullat e OBT-së dhe angazhimet e SHBA-së sipas marrëveshjeve të OBT-së, Raporti shpreh shqetësime në lidhje me politikat dhe masat tregtare dhe ekonomike të SHBA-së në 11 fusha kryesore, duke përfshirë barrierat tarifore dhe jotarifore, subvencionet industriale, subvencionet bujqësore, mjetet juridike tregtare, standardet dhe rregulloret teknike, tregtia në shërbime, të drejtat e pronësisë intelektuale, kontrollet e eksportit dhe sanksionet ekonomike, mekanizmi i rishikimit të investimeve, politika "Blej Amerikën" dhe marrëveshjet diskriminuese në bashkëpunimin ndërkombëtar ekonomik dhe tregtar.
Pjesa e tretë e Raportit shtjellon përpjekjet e përbashkëta të Kinës dhe anëtarëve të tjerë për të adresuar veprimet dhe propozimet e SHBA-së që kanë shkelur rregullat e OBT-së dhe kanë minuar multilateralizmin, duke përfshirë mbështetjen e multilateralizmit të vërtetë, promovimin e rivendosjes së Organit të Apelit, mbrojtjen e të drejtave legjitime dhe interesave të anëtarët në zhvillim, duke shfrytëzuar mirë rishikimin e politikave dhe funksionet e monitorimit të OBT-së dhe duke mbështetur autoritetin e zgjidhjes së mosmarrëveshjeve.
Në raport, Kina shprehu shqetësime për masat e politikës së SHBA-së që minojnë sistemin tregtar shumëpalësh, zbatojnë ngacmimet e njëanshme tregtare, manipulojnë standardet e dyfishta në politikat industriale dhe prishin zinxhirët globalë industrialë dhe të furnizimit.
Njëanshmëria dhe proteksionizmi i Shteteve të Bashkuara në tregti kanë devijuar nga sistemi tregtar shumëpalësh, kanë shkelur ligjet ekonomike dhe rregullat e tregut dhe kanë ndikuar në stabilitetin e zinxhirëve globalë industrialë dhe të furnizimit, tha Ministria Kineze e Tregtisë.
CFP
Vërejtjet erdhën në përgjigje të një hetimi mediatik në lidhje me Rishikimin e 15-të të Politikës Tregtare të Organizatës Botërore të Tregtisë (OBT) të Shteteve të Bashkuara, i cili u mbajt më parë këtë javë.
Gjatë rishikimit, Kina shprehu shqetësime për praktikat e SHBA-së, të tilla si futja e subvencioneve diskriminuese në shkallë të gjerë, vendosja e njëanshme e tarifave masive dhe të larta sipas nenit 301 dhe abuzimi me masat e kontrollit të eksportit. Ai gjithashtu ngriti 312 pyetje me shkrim për Shtetet e Bashkuara bazuar në rregullat e OBT-së, tha ministria.
Anëtarët e tjerë të OBT-së, duke përfshirë Bashkimin Evropian, Japoninë dhe Kanadanë, shprehën gjithashtu shqetësime në rishikimin mbi ndikimin sistemik të politikave përkatëse tregtare të SHBA-së në sistemin tregtar shumëpalësh.
Si një nga tre funksionet e OBT-së, rishikimi i politikave tregtare është një platformë e rëndësishme për anëtarët e OBT-së për të ushtruar të drejtat e tyre dhe për të shprehur shqetësimet e tyre ekonomike dhe tregtare.
Kina ka synuar pajtueshmërinë e SHBA me Organizatën Botërore të Tregtisë, duke akuzuar Uashingtonin për ndërprerje të zinxhirëve të furnizimit në një lëvizje që analistët thonë se mund të reflektojë shqetësime të mëdha në Pekin për perspektivat tregtare.
Ironikisht, SHBA-ja ka lëshuar çdo vit raporte mbi Pajtueshmërinë e Kinës me OBT-në. Në një raport prej 70 faqesh në mars, USTR pretendoi se Kina nuk i ka përmbushur angazhimet që ka marrë kur u anëtarësua në OBT. MOFCOM e Kinës hodhi poshtë raportin në atë kohë, duke thënë se atij i mungon baza ligjore dhe faktike.
Raporti i Kinës për përmbushjen e SHBA-së është një kundërvajtje e fortë ndaj akuzave të pabaza të SHBA-së dhe nxjerr në pah se janë praktikat e vazhdueshme të bullizmit të SHBA-së që rrezikojnë themelet e OBT-së, Tian Yun, ish-zëvendësdrejtor i Shoqatës së Operacionit Ekonomik të Pekinit, tha për Global Times.
"SHBA-ja ka minuar seriozisht vlerat thelbësore dhe parimet bazë të sistemit tregtar shumëpalësh, ka shkaktuar kërdi në reformën dhe zhvillimin e OBT-së dhe ka dëmtuar interesat e përbashkëta të anëtarëve," tha një zyrtar i MOFOM, duke i kërkuar SHBA-së të korrigjojë keqbërjet.
Marrëdhëniet ekonomike Kinë-SHBA
Marrëdhëniet ndërmjet këtyre dy vendeve janë vendimtare për zhvillimin e ardhshëm të ekonomisë botërore.
CFP
Shtetet e Bashkuara dhe Kina janë përkatësisht ekonomitë më të mëdha. Ata janë gjithashtu kombet më të mëdha tregtare në botë. Mes tyre, gjithashtu ata janë partnerët më të rëndësishëm tregtarë për shumicën e vendeve të botës.
Kompanitë amerikane fitojnë qindra miliarda dollarë në vit nga shitjet në Kinë – para që më pas mund të investojnë në operacionet e tyre në SHBA. Kompanitë kineze kanë investuar dhjetëra miliarda dollarë në Shtetet e Bashkuara.
Për Kinën, përfitimet nga tregtia me Shtetet e Bashkuara dhe pjesën tjetër të botës kanë qenë të jashtëzakonshme. Që nga viti 2001, ekonomia e Kinës është rritur afërsisht pesëfish, e përshtatur për inflacionin, dhe tani është e dyta më e madhe në botë, pas vetëm Shteteve të Bashkuara.
Kina u bashkua me OBT-në në dhjetor 2001. Edhe para se Kina të anëtarësohej në OBT, tregtia midis dy vendeve ishte në rritje. Por anëtarësimi në OBT siguroi "marrëdhënie të përhershme normale tregtare", duke u dhënë në këtë mënyrë kompanive amerikane dhe të huaja siguri shtesë se mund të prodhonin në Kinë dhe të eksportonin në Shtetet e Bashkuara. Tregtia u rrit: vlera e importeve të mallrave të SHBA nga Kina u rrit nga rreth 100 miliardë dollarë në 2001 në 500 miliardë dollarë në vitin 2021.
Konsumatorët amerikanë kanë përfituar nga çmimet më të ulëta dhe kompanitë amerikane kanë përfituar jashtëzakonisht nga aksesi në tregun e Kinës. Në një studim të vitit 2019, ekonomistët Xavier Jaravel dhe Erick Sager zbuluan se rritja e tregtisë me Kinën rriti fuqinë blerëse vjetore të një familjeje mesatare amerikane me 1500 dollarë midis 2000 dhe 2007. Kina tani është tregu i tretë më i madh i eksportit për Shtetet e Bashkuara, pas Kanadasë dhe Meksikës. Nga Këshilli i Biznesit SHBA-Kinë, një grup industrie, zbuloi se eksportet në Kinë mbështetën gati dy milionë vende pune në Shtetet e Bashkuara.
Është fakt i patjetërsueshëm se marrëdhëniet ekonomike Kinë-SHBA janë marrëdhënia më e rëndësishme dypalëshe në botë sot. Ndaj Kina dhe SHBA duhet të punojnë së bashku si partnerë përmes vazhdimit të ndërveprimeve ekonomike afatgjata drejt një qëllimi të përbashkët, në të mirën ekonomike dhe sociale për mbarë globin.
