Foto: VCG

Astronomët kinezë kanë zbuluar se funksioni i masës fillestare yjore ndryshon prej metalit dhe kohës. Për shumë dekada besohej se funksioni i masës fillestare yjore është universale dhe konstante në të gjitha fazat e evolucionit universal. Megjithatë, vëzhgimet në vitet e fundit sugjeruan se funksioni i masës fillestare yjore mund të jetë i ndryshueshëm. Gjithsesi, nevojiten prova më të drejtpërdrejta dhe të fuqishme vëzhguese në Rrugën e Qumështit.

Astronomët kinezë zbuluan së fundi një ligj të shpërndarjes së masës yjore që zbatohet kur lindin yjet. Zbulimi i ri sfidon një teori klasike të astrofizikës dhe do të ketë një ndikim të thellë në kërkimet në fusha të tilla si evolucioni i yjeve, galaktikave dhe universit.

Një ekip kërkimor i udhëhequr nga Liu Chao, studiues në Observatorët Kombëtarë Astronomikë të Kinës (NAOC) nën Akademinë Kineze të Shkencave, zbuloi se funksioni i masës fillestare yjore (IMF) ndryshon prej metalit dhe kohës. Zbulimi u publikua në botimin e fundit të të revistës akademike “Nature”.

Në universin e gjerë, shumë yje të rinj me masa të ndryshme lindin në grupe në të njëjtin rajon formimi të yjeve. Shumica e vetive strukturore dhe evolucionare të galaktikave mbështeten fuqishëm në funksionin e masës fillestare yjore, përkatësisht shpërndarja e masës yjore të formuar në çdo episod të formimit të yjeve, tha Li Jiadong, (Li Xhia don) autori i parë i punimit nga NAOC.

Për më shumë se gjysmë shekulli, shumica e astronomëve besonin se funksioni i masës fillestare yjore është universale dhe konstante në të gjitha fazat e evolucionit universal, gjë që është bërë një hipotezë klasike në tekstet shkollore mbi astrofizikën.

Megjithatë, vëzhgimet në vitet e fundit sugjeruan se funksioni i masës fillestare yjore mund të jetë i ndryshueshëm. Nevojiten prova më të drejtpërdrejta dhe të fuqishme vëzhguese në Rrugën e Qumështit, tha Zhang Zhiyu, anëtar i ekipit hulumtues nga Universiteti i Nanjing.

Bazuar në të dhënat e vëzhgimit të teleskopit spektroskopik me fibra me shumë objekte të zonës së madhe qiellore të Kinës (LAMOST) dhe satelitit “Gaia” të Agjencisë Europiane Hapësinore, astronomët kinezë zgjodhën mbi 90.000 mostra yjore në afërsi të diellit.

“Ne gjejmë prova të qarta të një funksioni të masës fillestare yjore të ndryshueshme që varet nga metali dhe mosha e yjeve”,- tha Liu.

Në mënyrë të veçantë, popullsia yjore e formuar në kohët e hershme përmban më pak yje me masë të ulët në krahasim me funksionin e masës fillestare yjore kanonike, pavarësisht nga metali yjor.

Megjithatë, në kohët më të fundit, përqindja e yjeve me masë të ulët rritet me metalin yjor. Shumëllojshmëria e ndryshueshme e yjeve me masë të ulët në Rrugën e Qumështit krijon një pikë referimi të fuqishme për modelet e formimit të yjeve dhe mund të ndikojë shumë në rezultatet në modelimin e pasurimit kimik galaktik, vlerësimin e masës së galaktikave dhe efikasitetin e formimit të planetit, tha Liu.

“Është sikur “sunduesi” i universit ndryshon me mjedisin. Ne nuk mund ta masim universin e hershëm me “sundimtarin” aktual të Rrugës së Qumështit. Ne duhet të përdorim “sundimtarë” të ndryshëm për të matur pjesët e ndryshme të universit në mënyrë të përshtatshme”,- tha Liu.

Ky zbulim do të ndikojë në shumë fusha të studimeve astrofizike, të tilla si matja e masës së materies së errët dhe materies barionike në galaktika në faza të ndryshme të universit, kuptimi i procesit të formimit të yjeve, zbulimi i planetëve jashtëdiellorë dhe madje edhe studimi i ngjarjeve të valëve gravitacionale, thanë shkencëtarët.

Kina pritet të nisë teleskopin kinez të stacionit hapësinor (CSST), i cili do të ndihmojë astronomët të verifikojnë më tej këtë zbulim të rëndësishëm në Rrugën e Qumështit dhe galaktikat fqinje dhe të sigurojë të dhëna më të pasura vëzhgimi për një kuptim më të thellë të funksionit të masës fillestare yjore dhe procesit fizik të formimit të yjeve, thanë shkencëtarët.