Megjithëse sfidat dhe pengesat mbeten, tendenca në rritje e afrimit dhe bashkëpunimit rajonal në Lindjen e Mesme është një zhvillim pozitiv me potencial për të sjellë stabilitet dhe prosperitet në rajon.
Gjatë vizitës së parë të ministrit të jashtëm sirian në Arabinë Saudite që nga viti 2011, të dy vendet njoftuan të enjten se po ndërmarrin hapa për të rihapur ambasadat dhe për të rifilluar fluturimet për herë të parë në më shumë se një dekadë, një nga shumë ngjarjet e pajtimit në Lindjen e Mesme kohët e fundit.
Viti 2023 ka dëshmuar një afrim të fortë rajonal në Lindjen e Mesme. Hapat pajtues ndërmerren njëri pas tjetrit për të thyer ngërçet diplomatike dhe për t'i dhënë fund grindjeve për disa çështje të nxehta, të cilat pritet të kenë një ndikim të thellë në rajonin e shkatërruar nga konfliktet.
Lajmet që po “thyejnë akullin”
Të ndërmjetësuara nga Kina, Arabia Saudite dhe Irani më 10 mars ranë dakord të rifillojnë marrëdhëniet diplomatike dhe të rihapin ambasadat dhe misionet brenda dy muajve, pothuajse shtatë vjet pasi Riadi ndërpreu marrëdhëniet diplomatike me Teheranin në 2016.
Më pas, në një takim në Pekin më 6 prill, ministri i jashtëm iranian Hossein Amir-Abdollahian dhe homologu i tij saudit, Princi Faisal bin Farhan Al Saud, nënshkruan një deklaratë të përbashkët, duke njoftuar rifillimin e marrëdhënieve diplomatike me efekt të menjëhershëm.
Irani gjithashtu konfirmoi zyrtarisht në fillim të prillit se presidenti Ebrahim Raisi kishte pranuar një ftesë nga Princi i Kurorës dhe kryeministri saudit Mohammed bin Salman Al Saud për të vizituar Riadin. Të dyja palët kanë dërguar së fundmi ekipe teknike për të shqyrtuar rihapjen e ambasadave dhe konsullatave.
Përveç Arabisë Saudite dhe Iranit, Jemeni ka parë gjithashtu përparim në procesin e tij të paqes. Palët ndërluftuese të Jemenit filluan një shkëmbim tre-ditor të më shumë se 880 të burgosurve të premten, duke shënuar një hap të rëndësishëm drejt paqes në vendin arab të shkatërruar nga lufta.
Arabia Saudite po planifikon të ftojë presidentin sirian Bashar Al-Assad në Samitin e Ligës Arabe, i cili do të organizohet nga Riadi në maj, thanë tre burime të njohura me planin për mediat, në fillim të prillit. Një veprim i tillë do t'i jepte fund zyrtarisht izolimit të Sirisë në rajon.
Përveç kësaj, Katari dhe Bahreini njoftuan rifillimin e marrëdhënieve zyrtare diplomatike të mërkurën, ndërsa ministri i jashtëm turk Mevlut Çavusoglu tha të enjten se Turqia dhe Egjipti do t'i ngrenë marrëdhëniet e tyre në nivelin e ambasadorëve në periudhën e ardhshme.
Pajtimi i orientuar në zhvillim
Analistët kanë vërejtur se prirja drejt pajtimit në Lindjen e Mesme po nxitet jo vetëm nga shqetësimet politike dhe të sigurisë, por edhe nga një fokus në rritje në zhvillim.
Për shkak të pandemisë COVID-19, krizës në Ukrainë dhe rritjeve të njëpasnjëshme të normave të interesit nga Rezerva Federale e SHBA-së, disa vende në rajon kanë përjetuar dalje kapitale, zhvlerësim të monedhës dhe rritje të inflacionit.
Rrjedhimisht, këto vende tani po i kushtojnë një rëndësi më të madhe zhvillimit, i cili kërkon një mjedis rajonal të qëndrueshëm dhe paqësor. Si rezultat, ekziston një konsensus në rritje se shkëputja nga kontrolli i SHBA-së, ulja e tensioneve dhe rritja e bashkëpunimit me vendet fqinje janë strategji diplomatike thelbësore.
Gerald Feierstein, nëndrejtor i Institutit të Lindjes së Mesme me qendër në Uashington, vuri në dukje se pandemia globale, presioni për të adresuar kërkesat e brendshme politike dhe ekonomike dhe nevoja për të promovuar diversifikimin ekonomik kanë zhvendosur vëmendjen e lidershipit te "problemet në vend sesa sfidat e politikës së jashtme”.
foto: VCG
Vitet e fundit, stabiliteti social dhe zhvillimi ekonomik i vendeve të Lindjes së Mesme janë ndikuar nga luhatjet e çmimeve të naftës dhe pandemia COVID-19, duke theksuar cenueshmërinë e ekonomive që janë tepër të varura nga nafta dhe duke i detyruar vendet të përqendrohen në çështjet e brendshme dhe diversifikimi ekonomik dhe jo konfliktet ndërkombëtare, tha për Xinhua Muthanna Mishaan al-Mazrouei, një profesore në Universitetin e Tikritit në Irak.
Në mënyrë të ngjashme, Nimrod Goren, president i Institutit Izraelit për Politikat e Jashtme Rajonale, i tha Xinhua se disa vende në rajon kanë zgjedhur të anashkalojnë rivalitetet e tyre të gjata në ndjekje të interesave të sigurisë ose përfitimeve ekonomike, duke forcuar lidhjen midis punëve të brendshme dhe të jashtme.
Pas një ndërprerjeje trevjeçare, samiti i Ligës Arabe rifilloi në nëntor 2022, duke miratuar Deklaratën e Algjerit, e cila bën thirrje për veprim të përbashkët për të trajtuar sfidat rajonale dhe globale dhe thekson rëndësinë e bashkimit të përpjekjeve për të ruajtur interesat e përbashkëta arabe.
Presidenti tunizian Kais Saied, vendi i të cilit priti samitin e mëparshëm në 2019, tha në fjalimin e hapjes se motoja e samitit "ribashkimi" përmbledh shpresën për të kapërcyer të gjitha dallimet që kanë çuar në mosmarrëveshje në rajonin arab. Megjithëse sfidat dhe pengesat mbeten, tendenca në rritje e afrimit dhe bashkëpunimit rajonal në Lindjen e Mesme është një zhvillim pozitiv me potencial për të sjellë stabilitet dhe prosperitet në rajon. Duke lënë mënjanë rivalitetet e gjata dhe duke punuar së bashku për të adresuar sfidat e përbashkëta, vendet në rajon mund të nxisin një të ardhme më paqësore dhe të begatë për njerëzit e tyre.
