“Ajo që nuk të vret, të bën më të fortë”, me këtë  aforizëm të filozofit gjerman  Friedrich Nietzsche do ta përkufizoja qëndrueshmërinë e gjigantit kinez të telekomunikacionit Huawei përballë luftës teknologjike të  shpallur nga SHBA-të.

Në fund të gushtit, gjiganti kinez i telekomunikacionit Huawei lançoi në treg celularin e fundit 5G “Mate 60”, në të cilin përdoret mikroçipat e vetëprodhuar nga Kina.

Huawei është një kompani e fuqishme në fushën teknologjike të telekomunikacionit, por Uashingtoni e ka kufizuar Huawei nga blerja e çipave dhe softuerëve të avancuar 5G nga kompanitë amerikane që nga viti 2019, gjë që i dha një goditje të rëndë biznesit të saj të smartfonëve të nivelit të lartë dhe e la atë në gjendje të lëshonte vetëm grupe të kufizuara modelesh 5G duke përdorur çipa të grumbulluar.

Megjithatë prezantimi i celularit “Mate 60” tregoi se sanksionet për teknologjinë 5G ndaj saj, jo vetëm nuk e mposhtën, por përkundrazi, e bënë atë më të forte. Telefoni “Mate 60”shënon një përparim të madh dhe shërben si dëshmi bindëse se firmat kineze të teknologjisë së lartë mund të mbijetojnë dhe të bëhen më të forta pavarësisht sanksioneve të SHBA.

themeluesi dhe CEO i gjigantit kinez të teknologjisë Ren Zhengfei/CFP

Sanksionet apo kufizimet e SHBA-se po nxisin inovacionin me shpejtësi të lartë në Kinë. Këtë e theksoi dhe vetë themeluesi dhe CEO i gjigantit kinez të teknologjisë Ren Zhengfei në një fjalim të fundit para stafit menaxherial në kompani, duke u zotuar të ndërtojë një bazë talentesh të kalibrit të lartë mes goditjes së vazhdueshme të pamëshirshme nga Administrata Biden.

Huawei "mban talent, jo dollarë amerikanë". Ne duhet të ndërtojmë një bazë rezervë vetjake për talentet e nivelit të lartë," tha Ren.

Ren u zotua të optimizojë më tej mekanizmin e motivimit të talenteve të kompanisë, të ndërtojë një platformë për talentin në sektorë të ndryshëm dhe të nxisë inovacionin.

Pikëpamja e SHBA-së për përparimin teknologjik të Kinës është fajtori kryesor në minimin e bashkëpunimit shkencor dhe teknologjik dypalësh. Telefoni celular më i fundit i Huawei, Mate 60 Pro, tronditi politikanët amerikanë të cilët nuk e kuptonin se si vendi do të kishte teknologjinë për të prodhuar çipa të nivelit të lartë pas përpjekjeve gjithëpërfshirëse të SHBA për të kufizuar aksesin e Kinës në teknologjinë e huaj të çipave.

Ajo që është më e rëndësishme është se rritja e kapacitetit të prodhimit të çipave në Kinë e ka bërë tregun kinez më pak të varur nga furnizimet me çipa amerikane, në kundërshtim me pritshmërinë e SHBA-së.

Thënë kjo, edhe nëse SHBA dhe aleatët e saj duan të promovojnë "shkëputjen" nga Kina përmes ndalimit të çipave dhe masave të tjera, me rritjen e Kinës në prodhimin e trashëguar të çipave, lidhjet e Kinës me industrinë prodhuese globale vetëm do të thellohen.

Prodhimi i çipave në Kinë/CFP

Shumë njerëz kanë vënë re një "rastësi". Koha e lëshimit të produktit të ri të Huawei ka ndodhur të përkojë me vizitën e Sekretares së Tregtisë së SHBA-së, Gina Raimondo në Kinë. Vlen të përmendet se shumë nga kufizimet e SHBA-së ndaj Kinës në sektorin e teknologjisë së lartë zbatohen përmes Departamentit të Tregtisë dhe deri më sot, ka ende qindra kompani kineze në "listën e entiteteve" të tyre. Pavarësisht nga synimet e Huawei, lançimi i Mate 60 Pro është zhytur nga shumë përdorues kinezë të rrjetit me një kuptim më të thellë të "ngritjes nën presionin e SHBA". Nuk e dimë nëse Raimondo u ka kushtuar vëmendje këtyre zërave gjatë vizitës së saj në Kinë, por besojmë se këto zëra duhet të dëgjohen nga ajo dhe më shumë amerikanë dhe të kenë ndikim në qëndrimin e Uashingtonit.

Ndërkohë që lufta teknologjike është në vazhdim dhe SHBA-ja ruan një avantazh në sektorin e teknologjisë së lartë, vrulli i vendosmërisë së popullit kinez për të arritur, pavarësisht presionit, dhe një ndjenjë e fortë bindjeje morale, janë diçka që SHBA-ja nuk mund ta përballojë.

Në këtë epokë të globalizimit, ideja e dëbimit të kompanive kineze nga zinxhiri industrial do të ndeshet vetëm me rezistencë në rritje, sepse bie ndesh me ligjin e zhvillimit. Ringjallja e telefonave inteligjentë Huawei pas tre vitesh heshtjeje të detyruar është e mjaftueshme për të vërtetuar se shtypja ekstreme e SHBA-së ka dështuar.

Qeveria e Shteteve të Bashkuara po kërkon më shumë informacion rreth Huawei Mate 60 Pro, një smartphone kinez i mundësuar nga një çip i avancuar.

Pajisja e re, e cila thuhet se përfshin një procesor të ri 5G Kirin 9000s të zhvilluar posaçërisht për prodhuesin kinez Huawei, së fundmi tronditi ekspertët e industrisë të cilët nuk e kuptuan se si kompania do të kishte teknologjinë për të prodhuar një çip të tillë pas përpjekjeve gjithëpërfshirëse të Shteteve të Bashkuara  të kufizojnë aksesin e Kinës në teknologjinë e huaj të çipave.

Këshilltari i Sigurisë Kombëtare i SHBA-së, Jake Sullivan, tha gjatë një konference për shtyp në Shtëpinë e Bardhë të martën se SHBA-së i duhen "më shumë informacion në lidhje me saktësisht karakterin dhe përbërjen e saj" për të përcaktuar nëse palët kanë anashkaluar kufizimet amerikane mbi eksportet e gjysmëpërçuesve për të krijuar çipin e ri.

Në vitin 2019, qeveria i ndaloi kompanitë amerikane që t'i shesin softuer dhe pajisje Huawei dhe kufizoi prodhuesit ndërkombëtarë të çipave që përdorin teknologjinë e prodhuar në SHBA nga partneriteti me Huawei.

Bizneset dhe individët kinezë të listuar në "Listën e Entiteteve" të Departamentit të Tregtisë u ndalohet të bëjnë blerje në Shtetet e Bashkuara ose nga kompanitë amerikane. Furnizuesi kinez i teknologjisë Huawei u vendos në listën e entiteteve në mesin e majit 2019.

Smartfoni i ri i Huawei Technologies Co., Mate 60 Pro/CFP

Smartfoni i ri i Huawei Technologies Co., Mate 60 Pro, përfaqëson një shenjë të re të lartë në aftësitë teknologjike të Kinës, me një çip të avancuar brenda që është projektuar dhe prodhuar në Kinë pavarësisht nga kontrollet e vështira të eksportit të SHBA-së që synojnë të pengojnë Kinën të bëjë këtë kërcim teknik. Këto sanksione u vendosën fillimisht nga administrata Trump dhe vazhduan nën Presidentin Biden.

Lufta teknologjike e SHBA-së ndaj kompanive kineze

Lufta e teknologjisë midis SHBA-së dhe Kinës, e cila filloi në fund të epokës së Obamës, mori ritmin gjatë presidencës Trump dhe është përshkallëzuar më tej nën Administratën e Bidenit. Lufta ka dy aspekte: së pari, të ndalojë Kinën që të arrijë epërsinë teknologjike të SHBA-së (me të gjitha implikimet ekonomike dhe ushtarake të lidhura) duke bllokuar transferimin e teknologjisë; dhe, së dyti, për të maksimizuar distancën teknologjike midis SHBA-së dhe Kinës, duke subvencionuar prodhimin kombëtar. Ky aspekt i fundit ka pasoja të mëdha për BE-në, me potencialin për të krijuar një vonesë të rrezikshme në teknologji.

Kufizimet e qeverisë amerikane për Huawei kanë vazhduar që nga viti 2017, kur Kongresi kufizoi disa rrjete të Departamentit të Mbrojtjes nga përdorimi i pajisjeve Huawei ose ZTE. Në vitin 2018, administrata e Donald Trump ndaloi më shumë agjenci federale amerikane të përdorin pajisjet e gjigantëve të telekomit. (Huawei paditi Shtetet e Bashkuara për kufizimin.) Po atë vit, pas presionit nga rregullatorët, AT&T u largua nga një marrëveshje për të shitur telefonat inteligjentë të Huawei.

Veprimet e SHBA-së kundër Huawei vazhduan të rriteshin gjatë gjithë presidencës Trump: në vitin 2019, Trump nënshkroi një urdhër ekzekutiv që ndalonte kompanitë amerikane të bënin biznes me Huawei dhe Departamenti i Tregtisë e shtoi kompaninë në "listën e entiteteve" të saj, duke e kufizuar atë nga blerja e mallrave amerikane. Menjëherë pas kësaj, Google tha se do të kufizonte aksesin e Huawei në produktet e saj, duke përfshirë sistemin e saj operativ Android; një telefon i ri Huawei i zbuluar më vonë gjatë vitit nuk erdhi me aplikacione Android.

Ndërsa formalisht shumë ndryshoi me ardhjen e Biden në Shtëpinë e Bardhë, strukturisht nuk është kështu. Ata që besonin se administrata e re do t'i jepte fund proteksionizmit tarifor të Trump dhe sanksioneve ndaj Kinës, janë dëshmuar se kanë gabuar.

Këshilltari i Sigurisë Kombëtare i Biden, Jake Sullivan/CFP

Më 16 shtator 2022, Këshilltari i Sigurisë Kombëtare i Biden, Jake Sullivan, mbajti një fjalim madhor që ndryshoi objektivat e sigurisë kombëtare të kontrolleve të eksportit. Ndërsa objektivi i vjetër ishte ruajtja e një avantazhi "relativ" ndaj konkurrentëve për disa teknologji kyçe (duke përdorur një qasje "shkallë rrëshqitëse" për të qëndruar disa breza përpara), në kontekstin e ri gjeopolitik objektivi u bë për të mbajtur "një avantazh sa më të madh" sa të jetë e mundur'. Në një botë shumëpolare, shkalla rrëshqitëse, e projektuar për liberalizimin gradual të kontrolleve mbi teknologjitë, ndërsa ato bëhen mallra të konsumit të tregut masiv (p.sh., GPS ose enkriptimi për telefonat celularë) nuk mjafton: përkundrazi, është e nevojshme të qëndroni shumë përpara konkurrentët, pavarësisht nga kostoja.

Në terma praktikë, ky fjalim u përkthye në masat e zbuluara më 7 tetor 2022, duke kufizuar prodhimin e katër produkteve strategjike në Kinë: gjysmëpërçuesit me nyje të avancuara; pajisje për prodhimin e gjysmëpërçuesve (të çdo lloji); kapacitet i avancuar kompjuterik; dhe superkompjuterët. Ideja kryesore është që kompanitë dhe individët amerikanë nuk duhet të kontribuojnë në asnjë mënyrë në zhvillimin e këtyre produkteve nga objektet kineze.

Masat e miratuara nga SHBA-ja kanë rezultuar të diskutueshme në mbarë botën. Nga pikëpamja ligjore, më 15 dhjetor 2022, Kina nisi një ankesë mosmarrëveshjeje në OBT për sanksionet e SHBA-së (pasi ato përfshijnë kufizime të eksportit që nuk janë domosdoshmërisht në përputhje me OBT-në

Sanksione të reja ndaj Huawei?

Shtetet e Bashkuara janë padyshim të shqetësuara për lëshimin e telefonit të ri të Huawei dhe thuhet se janë zotuar të nisin një hetim për të.

Ministria e Jashtme e Kinës kritikoi të premten abuzimin e SHBA-së me pushtetin shtetëror në goditjen ndaj firmave kineze dhe theksoi se sanksionet, kontrolli dhe goditjet e SHBA-së nuk do të ndalojnë zhvillimin e Kinës, por vetëm do të rrisin vendosmërinë dhe aftësitë e saj për vetëbesimin dhe inovacionin teknologjik, pasi SHBA thuhet se filloi një hetim për çipat e prodhuar në Kinë të përdorur në telefonat e rinj të Huawei.

Zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme të Kinës, Mao Ning/CFP

"Ne kundërshtojmë politizimin e çështjeve të tregtisë dhe teknologjisë dhe shtrirjen dhe abuzimin e konceptit të sigurisë kombëtare. SHBA ka abuzuar me pushtetin shtetëror për të shtypur kompanitë kineze," tha Mao, duke shtuar se lëvizje të tilla shkelin parimin e tregtisë së lirë dhe rregullat e tregtisë ndërkombëtare, destabilizojnë zinxhirët globalë industrialë dhe të furnizimit dhe nuk i shërbejnë interesave të askujt.

Lançimi zyrtar i “Mate 60” konsiderohet si një pikë historike që tregon se pavarësisht sanksioneve teknologjike,  SHBA-ja nuk mund të pengojë zhvillimin e teknologjisë së lartë të Kinës, përkundrazi, nxit më shumë inovacionin në këtë fushë. Në këtë kushte, bashkëpunimi dhe mbështetja te rregullat ndërkombëtare të tregtisë do të mund të stabilizojnë këtë konkurrence teknologjike ndërmjet dy vendeve përndryshe, konflikti teknologjik SHBA-Kinë rrezikon të përshkallëzohet duke çuar në ndarje përfundimtare mes dy ekonomive më të fuqishme në botë.