Kriza e trefishtë mund të trondasë botën

Pandemia COVID-19 është drejt valës së saj të dytë pasi vendet po rihapin gradualisht ekonomitë e tyre dhe kanë pakësuar kufizimet e masave të rrepta të distancimit shoqëror. Megjithatë, me mungesën e një terapie të efektshme apo vaksine të disponueshme në shkallë botërore, rikthimi në "normalitet" do të jetë më shumë aspirues sesa i vërtetë. Po ashtu, OBSH-ja nuk përjashton mundësinë e një valë të dytë infektimi në nivelin lokal dhe rajonal dhe ndoshta në një shkallë shumë më të madhe.

Vendimmarrësit politikë, specialistët e kujdesit shëndetësor, shkencëtarët dhe publiku i gjerë kanë mësuar shumë nga përvoja e valës së parë. Megjithëse një valë e dytë duket shumë e mundshme, ajo do të jetë e ndryshme nga vala e parë. Në vend të një bllokimi apo mbylljeje në shkallë të plotë që çon në ngërç jetën ekonomiko-shoqërore, përgjigja mbështetet kryesisht në rregulla të rrepta që synojnë distancimin shoqëror e fizik, mbajtjen e maskave mbrojtëse, telekomunikimin, videokonferencat etj. Por, në varësi të intensitetit të valës tjetër, bllokimet lokale ose rajonale mund të konsiderohen ende të nevojshme në rastet më ekstreme.

Ashtu si vala e parë e pandemisë, faza tjetër mund të sjellë një krizë të trefishtë të njëkohshme. Rreziku i numrit të rasteve të reja që mund të dalë jashtë kontrollit dhe përhapet edhe një herë në nivel global, duhet t'i shtohet pasojës së vazhdueshme ekonomike dhe sociale dhe një përhapjeje gjeopolitike të përshkallëzuar. Ekonomia globale tashmë është në një recesion të thellë që nuk do të kalohet shpejt ose lehtë.

Ndërsa nëse ky kombinim i ngritjeve shëndetësore, socio-ekonomike dhe gjeopolitike nuk do të ishte aq destabilizues, nuk mund të injorohet gjithashtu faktori Trump. Nëse presidenti amerikan Donald Trump do të fitonte një mandat të dytë katërvjeçar, rrëmuja e tanishme botërore do të përshkallëzohej në mënyrë dramatike, ndërsa një fitore për kundërshtarin e tij demokrat, Joe Biden, të paktën do të sillte një stabilitet më të madh.

Duke pasur parasysh krizat globale në rritje, nuk është e tepërt të thuhet se njerëzimi po i afrohet një udhëkryqi historik. Shkalla e plotë e recesionit ekonomik me siguri nuk do të bëhet e dukshme deri këtë vjeshtë dhe dimër, kur me shumë mundësi do të vijë si një tronditje tjetër, sepse bota nuk është mësuar me kontraktime të tilla dramatike. Si psikologjikisht, ashtu edhe në jetë të përditshme, jemi mësuar me rritjen e vazhdueshme.

A do të jenë në gjendje vendet më të pasura në Perëndim dhe në Azi të përballojnë recesionin e zgjatur dhe madje depresionin? Edhe nëse paketat stimuluese triliona dollarë do të jenë të dobishme për t'u ngritur nga kolapsi, pyetja është çfarë na pret më pas?

Në skenarin më të keq të mundshëm, Trump do të rizgjidhet president, vala e dytë e pandemisë shtrihet në mbarë botën, ekonomitë vijojnë tkurrjen dhe lufta e re e ftohtë në Azinë Lindore bëhet e nxehtë. Kriza e trefishtë do të vijë në një epokë të re, që do të kërkojë rindërtimin e sistemeve kombëtare politike dhe ekonomike dhe të institucioneve ndërkombëtare. Ndërsa në skenarin më të mirë, nuk do të ketë rikthim në status quo-në e mëparshme. E shkuara ka ikur; tani e rëndësishme është e ardhmja.

Krizat e shkaktuara nga pandemia janë aq të thella dhe të gjera sa ato në mënyrë të pashmangshme do të çojnë në një rishpërndarje radikale të fuqisë dhe pasurisë në nivelin global. Shoqëritë që janë përgatitur për këtë përfundim duke mbledhur energjinë e nevojshme, njohuritë dhe investimet do të jenë ndër fitueset; ato që nuk arrijnë të shohin se çfarë po vjen, ka gjasa të humbasin.

Shumë përpara pandemisë, bota po kalonte një tranzicion në epokën digjitale, me ndikim të madh për vlerën e teknologjive tradicionale etj.

Pandemia e COVID-19 shënon një pikë kthese të vërtetë. Detyra tani është të mësojmë sa më shumë që të kemi mundësi nga vala e parë e krizës së trefishtë. Për Evropën, e cila dukej se kishte rënë shumë mbrapa ekonomikisht dhe gjeopolitikisht, ky moment paraqet një mundësi të papritur për të adresuar të metat e saj të dukshme. Evropa ka vlerat politike (demokracinë, sundimin e ligjit dhe barazinë sociale), njohurinë teknike dhe fuqinë e investimeve për të vepruar me vendosmëri në interes të parimeve dhe qëllimeve të veta, si dhe ato të njerëzimit në përgjithësi. Pyetja e vetme është se çfarë po presin evropianët.