Gurët në veshka janë kristale që formohen në veshka nga mineralet dhe kripa në urinë. Ato shkaktojnë dhimbje dhe shqetësime të mëdha, sidomos gjatë urinimit dhe kur dalin me urinë. Simptoma të tjera përfshijnë ethe, të përziera dhe të vjella. Nëse guri nuk del vetë, kërkohet operacioni pasi mjeku specialist ta ketë vendosur diagnozën. Duke qenë se veshkat ndodhen në pjesën e poshtme të shpinës, shumica e pacientëve gabimisht ngatërrojnë dhimbjen e veshkave me dhimbjen e shpinës, por këto dy lloje dhimbjesh kanë shkaqe dhe metoda të ndryshme trajtimi. Ndërsa dhimbja e shpinës shkaktohet më shpesh nga ndonjë fenomen i jashtëm dhe mund të hiqet lehtësisht, kur bëhet fjalë për dhimbjen e veshkave, gjendja zakonisht është shumë më serioze. Dhimbja në veshka zakonisht shkaktohet nga inflamacioni apo disa sëmundje më të rënda që prekin veshkat. Dhimbja e shpinës, nga ana tjetër, zakonisht shkaktohet nga dëmtimi i indeve në shpinë. Dhimbjet në veshka janë të thella, therëse, shfaqen papritur dhe zakonisht largohen dhe rishfaqen. Ato më shpesh shfaqen dhe përhapen edhe në pjesën qendrore të barkut ose në ijë. Megjithatë, dhimbja e veshkave zakonisht përfshin këto simptoma: ethe, të vjella dhe të përziera, urinim i dhimbshëm, urinë e turbullt ose e errët dhe infeksione të shpeshta të traktit urinar. Ndryshe nga dhimbja e shpinës, e cila në shumicën e rasteve largohet vetvetiu, dhimbja e veshkave në përgjithësi nuk do të përmirësohet derisa të identifikoni dhe trajtoni shkakun themelor. Dhimbja e veshkave zakonisht shkaktohet nga sëmundjet e veshkave dhe pjesëve të tjera të sistemit urinar, dhe disa nga këto shkaqe përfshijnë gurët në veshka, mbajtjen e urinës, refluksin vezikoureteral, dëmtimin e veshkave dhe sëmundjen e veshkave policistike. Secila prej këtyre gjendjeve kërkon trajtim, përndryshe mund të ndodhin pasoja më të rënda si dështimi i veshkave.

Veshkat (foto nga Loyola Medicine)

Koliti ulceroz është një lloj sëmundjeje inflamatore e zorrëve (IBD) në të cilën rreshtimi i zorrës së trashë (koloni) pezmatohet. Zorra e trashë më pas zhvillon ulçera (plagë të hapura) që prodhojnë gjak, qelb dhe mukozë. Zorra e hollë preket rrallë. Kombinimi i inflamacionit dhe ulçerës shpesh shkakton siklet në bark, lëvizje të shpeshta të zorrëve dhe jashtëqitje me gjak. Ekzistojnë disa nëntipe të kolitit ulceroz, të cilat emërtohen sipas pjesës së prekur të zorrës së trashë: Proktiti ulceroz, i cili prek vetëm rektumin Proktosigmoiditi, i cili prek rektumin dhe segmentin e poshtëm të zorrës së trashë (koloni sigmoid) Koliti i anës së majtë, i cili prek rektumin, kolonin sigmoid dhe kolonin zbritës deri në kthesën e mprehtë pranë shpretkës.Koliti pan-ulceroz ose total, i cili prek të gjithë zorrën e trashë.

Si t'i dalloj shenjat dhe simptomat e kolitit ulceroz? Simptomat më të zakonshme të kolitit ulceroz janë dhimbjet e barkut dhe diarreja, e cila shpesh përmban gjak ose qelb. Simptomat e sëmundjes zakonisht zhvillohen gradualish. Periudhat pa sëmundje aktive, mund të zgjasin me muaj apo edhe vite. Me kalimin e kohës, koliti ulceroz mund të përparojë duke mbuluar një pjesë të madhe të zorrës së trashë. Kjo zakonisht çon në sëmundje më të rënda dhe simptoma më të mëdha. Nëse nuk trajtohet, koliti ulceroz gjithashtu mund të çojë në një sërë komplikimesh:

·        Kequshqyerja

·        Dëmtimin e zorrës e trashë

·        Osteoporoza

·        Sëmundje të mëlçisë

·        Kanceri kolorektal

·        Megakolon toksik

Koliti ( Foto nga Chrohn's & colitis Australia)

Cilat janë shkaqet dhe faktorët e rrezikut të kolitit ulceroz?

Koliti ulceroz besohet se shkaktohet nga një përgjigje jonormale e sistemit imunitar të trupit tuaj. Sistemi juaj imunitar supozohet t'ju mbrojë kundër baktereve dhe viruseve të dëmshme pushtuese. Por në disa njerëz, sistemi imunitar gabimisht sulmon indet e trupit. Ndërsa ne nuk e dimë saktësisht se çfarë e shkakton kolitin ulceroz, ekzistojnë dy teori kryesore: Trupi ngatërron ushqimin dhe bakteret e dobishme për substanca të dëmshme. Trupi nuk e çaktivizon përgjigjen e tij për të luftuar një infeksion. Cilido qoftë shkaku, sistemi imunitar dërgon qelizat e bardha të gjakut në rreshtimin e zorrës së trashë, ku ato shkaktojnë inflamacion dhe ulçera. Ekspertët besojnë se koliti ulceroz zhvillohet për shkak të një kombinimi të faktorëve mjedisorë dhe predispozicionit gjenetik.

Faktorët e rrezikut për sëmundjen përfshijnë faktorët mjedisorë, gjenetikë dhe dietën. Dieta dhe stresi mund ta përkeqësojnë gjendjen. Për shembull, një studim zbuloi se një konsum i lartë i yndyrave trans, të cilat gjenden në shumë ushqime të përpunuara, rrit inflamacionin e zorrëve. Një konsum i lartë i acideve yndyrore omega-3 mund të ulë rrezikun e gjendjes, sipas një sstudimi. Peshqit yndyrorë të ujit të ftohtë, si skumbri, toni, salmoni, sardelet dhe harenga, janë burime të pasura të acideve yndyrore omega-3.

Si diagnostikohet koliti ulceroz?

Për të diagnostikuar kolitin ulceroz, mjeku juaj fillimisht do të marrë një histori të plotë mjekësore dhe do të përjashtojë shkaqe të tjera të mundshme të simptomave tuaja. Kjo do të bëhet me një kombinim të historisë suaj të simptomave, testeve laboratorike, skanimeve imazherike dhe një pamje të brendshme të zorrës së trashë duke përdorur një tub fleksibël dhe kamerë (kolonoskopi ose sigmoidoskopi).

Sa do të zgjasin simptomat e kolitit ulceroz?

Koliti ulceroz është një sëmundje kronike me shpërthime periodike. Një shpërthim, është një periudhë kohore në të cilën simptomat e kolitit ulceroz janë të rënda. Në përgjithësi, shpërthimet mund të zgjasin për javë apo edhe muaj, megjithëse koliti ulceroz përjetohet ndryshe nga personi në person dhe kohëzgjatja e simptomave ndryshon shumë për çdo individ.

Veshkat (foto nga Loyola Medicine)

Si trajtohet koliti ulceroz?

Medikamentet janë trajtimi kryesor për kolitin ulceroz. Opsionet e tjera të trajtimit përfshijnë ndryshime në dietë dhe kirurgji, nëse është e nevojshme. Ilaçet për kolitin ulceroz funksionojnë duke reduktuar inflamacionin në zorrën e trashë. Disa barna përdoren zakonisht për terapi mirëmbajtjeje, ndërsa të tjerët përdoren për të trajtuar  sëmundjen gjatë shpërthimeve. Ju mund të keni nevojë për një kombinim të barnave për trajtimin optimal. Kirurgjia mund të jetë e nevojshme nëse trupi juaj nuk i përgjigjet mirë ilaçeve ose nëse keni komplikime të rënda që kërkojnë trajtim urgjent.

Çfarë duhet të hani kur keni kolit ulceroz?

Kur bëhet fjalë për ushqimin, nuk ka asnjë shkak të njohur dietik të kolitit ulceroz, por ushqime të ndryshme mund të përkeqësojnë ose të ndihmojnë në kufizimin e simptomave të sëmundjes. Ka më shumë gjasa që të keni nevojë të ndryshoni dietën tuaj gjatë periudhave të shpërthimeve të sëmundjes, kur ngrënia e ushqimeve të buta mund të ndihmojë në kufizimin e simptomave si ngërçet dhe diareja. Me udhëzimin e një mjeku, një dietë zëvendësuese e vakteve të lëngshme e njohur si një dietë elementare, mund të ndihmojë gjithashtu në uljen e simptomave.

Shtoni marrjen e lëngjeve, kalorive, proteinave, vitaminave dhe mineraleve të mjaftueshme nga ushqimet ose suplementet.

Koliti ulceroz ka tendencë të shfaqet në familje, duke prekur burrat dhe gratë në përgjithësi. Por burrat e moshuar kanë më shumë gjasa ta zhvillojnë atë sesa gratë e moshuara, sipas Fondacionit Crohn dhe Colitis.

Të dy sëmundjet kanë shumë simptoma të përbashkëta, por disa simptoma mund ta bëjnë mjekun tuaj të dyshojë për një sëmundje kundrejt tjetrës. Ndërsa diarreja, gjakderdhja rektale dhe dhimbja e barkut janë të zakonshme në të dyja sëmundjet, sëmundja e Crohn më shpesh shkakton nauze, humbje peshe dhe të vjella. Llojet e dhimbjes së barkut shpesh janë disi të ndryshme. Koliti ulceroz është i kufizuar në kolon, ndërsa sëmundja e Crohn mund të prekë të gjithë traktin tretës, nga goja juaj në anus dhe nuk kufizohet në pjesën e brendshme të zorrëve.

Përgatiti: Freskida Miloti