Nora Malaj ( foto facebook)
Nora Malaj me një karrierë të pasur si mësuese, sociaologje dhe studime të thelluara në psikologjinë e komunikimit flet shpesh për ndikimin e teknologjisë në jetën e fëmijëve. Ajo thekson se, megjithëse teknologjia mund të sjellë përparime në fushën e komunikimit dhe zhvillimit të aftësive teknike, ajo gjithashtu mund të krijojë një distancim mes fëmijëve dhe mjedisit real, duke i ndihmuar ata të zhvillohen më shumë në një "botë virtuale". Ky fenomen mund të ketë pasoja në aftësinë e fëmijëve për të ndërtuar marrëdhënie të shëndetshme dhe për t'u përballur me situatat e jetës reale.
Për këtë arsye, Nora Malaj thekson rëndësinë e krijimit të mundësive për fëmijët që të angazhohen në aktivitete të ndryshme që nxisin zhvillimin e aftësive sociale dhe emocionale, si lojërat tradicionale dhe eksplorimi i natyrës. Ajo thekson gjithashtu rolin e prindërve dhe edukatorëve për të siguruar një balancë të shëndetshme mes përdorimit të teknologjisë dhe aktiviteteve të tjera që mbështesin zhvillimin gjithëpërfshirës të fëmijëve.
Në intervistë për Radio Ejani ajo thekson se zhvillimi i fëmijëve është një proces kompleks dhe i shumëanshëm që kërkon kujdes dhe angazhim nga ana e prindërve dhe shoqërisë për të siguruar një të ardhme të shëndetshme dhe të qëndrueshme për ta.
CMG: Si ndikon procesi i lojës tek fëmijët?
Nora Malaj: Kur flasim për zhvillimin e fëmijëve, është e rëndësishme të kuptojmë se teknologjia ka një ndikim të madh në çdo aspekt të jetës së tyre dhe në zhvillimin e përditshëm. Teknologjia është një pjesë e padiskutueshme e jetës moderne, por ajo nuk është e vetmja forcë që ndikon në zhvillimin e fëmijëve. Një nga elementët më të rëndësishëm për zhvillimin e fëmijëve është loja, dhe ky aktivitet ka një rol të pazëvendësueshëm në mjedisin ku ata jetojnë.
Një nga problemet më të mëdha që hasen sot është hapësira që fëmijët kanë për të luajtur dhe ndikimi i teknologjisë në mënyrën si ata interaktojnë me mjedisin dhe me njëri-tjetrin. Kur flasim për lojën, duhet të kuptojmë se loja është një mjet shumë i fuqishëm për zhvillimin social dhe emocional të fëmijëve. Nëse fëmijët luajnë me njëri-tjetrin, ata mund të krijojnë dhe zhvillojnë sjellje dhe marrëdhënie të reja, të mësojnë si të ndërveprojnë me të tjerët dhe të vendosin rregulla përmes lojës.
Përmes lojës, fëmijët zhvillojnë aftësi të rëndësishme psikomotorike, siç është reagimi ndaj situatave të ndryshme dhe përdorimi i trurit për të mësuar të kontrollojnë veprimet e tyre. Loja ndihmon gjithashtu në krijimin e socializimit, duke i dhënë fëmijëve mundësinë për t’u lidhur me shoqërinë dhe për të mësuar si të ndihen pjesë e një grupi. Kjo është një pjesë e rëndësishme e zhvillimit të tyre emocional dhe mendor.
Në kohët e sotme, shumë fëmijë kalojnë një pjesë të konsiderueshme të kohës së tyre duke luajtur lojëra digjitale, të cilat janë bërë një pjesë e rëndësishme e edukimit dhe zhvillimit të jetës së tyre. Megjithatë, kjo mund të ketë efekte të ndryshme. Në disa raste, teknologjia mund të kontribuoni në zhvillimin e aftësive teknike dhe kognitivë, por, në të njëjtën kohë, mund të ndikojë negativisht në aftësinë e fëmijëve për t'u përballur me situata të jetës reale. Për shembull, disa lojëra digjitale mund të ndikojnë në formimin e karakterit të fëmijëve dhe në aftësinë e tyre për të ndërvepruar në mënyrë të shëndetshme me të tjerët. Për këtë arsye, është e rëndësishme që përdorimi i teknologjisë të kontrollohet dhe të menaxhohet me kujdes.
Nuk duhet të lejojmë që teknologjia të zëvendësojë aktivitetet fizike dhe lojërat tradicionale që janë të nevojshme për zhvillimin e aftësive sociale dhe emocionale të fëmijëve. Roli i prindërve dhe edukatorëve është i rëndësishëm për të siguruar që fëmijët të zhvillojnë një balancë të shëndetshme mes aktiviteteve digjitale dhe aktiviteteve të tjera që kontribuojnë në zhvillimin e tyre të gjithanshëm. Në përfundim, formimi i fëmijëve është një proces kompleks që përfshin shumë faktorë, përfshirë emocionet, reagimet, dhe aftësinë për të krijuar dhe përballuar frikërat dhe pasiguritë. Këto aftësi zhvillohen shpesh përmes lojës, dhe është ky aktivitet që i mundëson fëmijëve të rriten dhe të bëhen individë të pavarur dhe të aftë për të ndërvepruar me shoqërinë në mënyrë pozitive dhe të shëndetshme.
Ndikimi i lojes tek femijet (foto kopshti im)
CMG: Kur nis një fëmijë të kuptojë rëndësinë e lojës?
Nora Malaj: Fëmijët kalojnë nëpër faza të ndryshme zhvillimi, të cilat lidhen ngushtë me moshën dhe me situatat që ata përballen gjatë procesit të rritjes. Çdo fazë ka karakteristika të veçanta që janë të rëndësishme për zhvillimin e tyre të shëndetshëm dhe të plotë. Në këtë kontekst, është e rëndësishme të kuptojmë si ndryshojnë nevojat dhe mundësitë për zhvillim në çdo grupmoshë dhe si mund t'i mbështesim ata gjatë këtij procesi. Në fazën e fëmijërisë së hershme, fëmijët, që nga muajt e parë të jetës, fillojnë të reagojnë ndaj mjedisit që i rrethon.
Gjatë muajve të gjashtë, ata fillojnë të perceptojnë tinguj dhe të reagojnë ndaj tyre duke lëvizur me duar dhe këmbë. Po ashtu, ata fillojnë të eksplorojnë mjedisin përmes ndjesive dhe veprimeve të thjeshta, si prekja dhe shikimi. Kjo fazë është themelore për zhvillimin e aftësive motorike dhe perceptuese, të cilat janë baza për aktivitetet më të avancuara që do të vijnë më vonë.
Është shumë e rëndësishme që prindërit dhe edukatorët të afroheshin me fëmijët në mënyrë të ndjeshme dhe mbështetëse. Ky afrim mund të përfshijë dëgjimin e tyre, bisedën, dhe krijimin e hapësirave lojësh që stimulojnë kuriozitetin dhe imagjinatën e fëmijës. Të ofruarit e mundësisë për të luajtur dhe për të ndërvepruar është një mënyrë për t'i bërë fëmijët të ndihen të përfshirë dhe të sigurt. Kjo është e rëndësishme sepse përmes lojës dhe ndërveprimeve sociale, fëmijët zhvillojnë aftësi të rëndësishme si të menduarit krijues, komunikimin dhe marrjen e përgjegjësive.
Në shumë vende të zhvilluara, kjo qasje është prioritet, pasi i jepet rëndësi krijimit të mundësive dhe hapësirave të përshtatshme për fëmijët. Këto hapësira mund të jenë të natyrshme dhe të sigurta, ku fëmijët mund të eksplorojnë dhe të zhvillojnë aftësi të ndryshme. Fëmijët që kanë mundësinë të luajnë dhe të eksplorojnë natyrën, janë më të aftë të zhvillojnë një lidhje të thellë me mjedisin dhe të krijojnë një ndjenjë sigurie dhe besimi në vetvete.
Lojërat janë një komponent shumë i rëndësishëm në zhvillimin e fëmijëve. Ato nxisin imagjinatën dhe krijueshmërinë, duke e bërë fëmijën më aktiv dhe të angazhuar në mënyra që stimulojnë zhvillimin e aftësive mendore dhe fizike. Përmes lojërave, fëmijët mësojnë të punojnë në grup, të respektojnë rregullat, të bashkëpunojnë dhe të zgjidhin probleme. Kjo është një mënyrë e fuqishme për t'i përgatitur ata për jetën e ardhshme, ku aftësitë e tyre sociale dhe mendore do të ndikojnë në suksesin dhe mirëqenien e tyre. Është rëndësishme të kuptojmë se zhvillimi i fëmijëve është një proces i ndërlikuar dhe i shumëanshëm. Ndihma që mund t'u ofrojmë atyre gjatë fazave të ndryshme të zhvillimit mund të ketë një ndikim të madh në formimin e personalitetit, aftësive dhe qëndrimeve të tyre ndaj jetës. Prandaj, krijimi i mundësive për lojë dhe eksplorim, veçanërisht në natyrë, është një nga mënyrat më të mira për të mbështetur zhvillimin e fëmijëve dhe për t'u ofruar atyre një të ardhme të shëndetshme dhe të suksesshme.
CMG: A ka pasur teknologjia ndikim negativ dhe ju ka mundësuar fëmijëve lidhje të reja?
Nora Malaj: Teknologjia ka pësuar një zhvillim të jashtëzakonshëm gjatë dekadave të fundit, dhe ndikimi i saj është bërë gjithnjë e më i pranishëm në çdo aspekt të jetës. Ky zhvillim ka krijuar lidhje të reja, por gjithashtu ka ndikuar në mënyrën se si fëmijët perceptojnë dhe reagojnë ndaj mjedisit dhe hapësirës përreth.
Teknologjia ka sjellë një transformim të thellë në marrëdhëniet sociale dhe mund të krijojë një distancim mes fëmijëve dhe natyrës apo botës reale që i rrethon. Kjo është arsyeja pse është tejet e rëndësishme që kjo temë të bëhet pjesë e fokusit të zhvillimeve tona edukative dhe shoqërore, pasi, nëse nuk krijojmë mundësitë dhe hapësirat e duhura për të mbajtur një lidhje të drejtë dhe të shëndetshme me fëmijët, ata mund të zhvillohen në mënyra të cilat janë të ndryshme nga ato që janë të nevojshme për formimin e një shoqërie të qëndrueshme dhe të balancuar. Nëse nuk i ofrojmë fëmijëve mundësinë të zhvillojnë marrëdhënie të drejta dhe të sinqerta me botën përreth, ata mund të humbasin aftësinë për të krijuar lidhje të shëndetshme sociale dhe emocionale.
Teknologjia, ndonëse ka mundësuar shumë përparime në fushën e komunikimit dhe mundësive për të mësuar, gjithashtu mund të krijojë një "botë virtuale" që fëmijët mund ta shohin si më të rëndësishme sesa realiteti përreth tyre. Ky fenomen mund të çojë në mungesën e aftësive për të krijuar marrëdhënie të drejta me njerëzit, për të ndërvepruar me mjedisin dhe për të zhvilluar aftësi të shëndetshme për të jetuar në një shoqëri.
Për këtë arsye, është e domosdoshme që ne të krijojmë mundësi për fëmijët që të angazhohen në aktivitete që i ndihmojnë ata të zhvillojnë aftësi sociale dhe emocionale të nevojshme. Kjo mund të bëhet përmes lojës, aktiviteteve jashtë shkollës, dhe, mbi të gjitha, përmes krijimit të hapësirave për eksplorim dhe ndërveprim me natyrën dhe botën reale. Pa këtë balancë, fëmijët mund të humbasin aftësitë për t’u lidhur me botën dhe për t’u bërë individë të shëndetshëm dhe të angazhuar në shoqërinë e tyre. Është e nevojshme që të ruajmë dhe të zhvillojmë marrëdhënie të drejta dhe të sinqerta me fëmijët, duke ofruar mundësi që ata të ndërveprojnë me mjedisin dhe të zhvillojnë aftësitë e tyre sociale dhe emocionale për të krijuar një të ardhme më të shëndetshme dhe të qëndrueshme.
Intervistoi :Megi Latifi
