Sipas mediave amerikane, populli amerikan ka zgjedhur Donald Trumpin si presidentin e 47-të të Shteteve të Bashkuara, një ngjarje e rëndësishme jo vetëm për amerikanët, por edhe për mbarë botën. Roli i SHBA-së në çështjet globale i bën çdo zgjedhje presidenciale një çështje me interes të madh ndërkombëtar.
Foto nga China Daily
Si lider i ekonomisë më të madhe në botë me shtrirje të pashembullt ushtarake dhe diplomatike, politikat dhe drejtimi i administratës së re të SHBA-së do të jehojnë shumë përtej kufijve të vendit. Një fushë ku ndikimi i këtyre zgjedhjeve do të ndihet më i mprehtë është marrëdhënia SHBA-Kinë, e cila qëndron si marrëdhënia dypalëshe më e rëndësishme e kohës sonë.
Është fakt se marrëdhënia kino-amerikane ka evoluar në një rivalitet kompleks që përfshin dimensione ekonomike, teknologjike, ushtarake dhe ideologjike. Ky nuk është një rivalitet që ka të ngjarë të zbehet së shpejti dhe rrezikon të bëhet një burim i ndarjes më të madhe globale.
Në thelbin e tij, ky rivalitet është i rrënjosur në vizione të ndryshme të lidershipit global dhe identitetit kombëtar, me të dyja vendet që konkurrojnë për ndikim në skenën botërore.
Prandaj, ndryshimi i vërtetë në këtë dinamikë do të kërkonte një ndryshim të madh paradigme: një rivlerësim të të kuptuarit të synimeve strategjike të Kinës nga SHBA.
Pjesa më e madhe e tensionit midis dy fuqive të mëdha buron nga një perceptim në Uashington se ngritja e Kinës përbën një kërcënim të drejtpërdrejtë për prosperitetin e SHBA-së dhe mënyrën amerikane të jetesës. Ky besim nxit një tendencë drejt politikave mbrojtëse dhe kundërshtare, të cilat shërbejnë vetëm për të rritur tensionet.
Megjithatë, Trump duhet të pranojë se rilindja e pashmangshme e Kinës nuk duhet të shihet përmes një lente kërcënimi ose antagonizmi. Ndërsa ndikimi ekonomik dhe politik i Kinës vazhdon të rritet, kjo nuk do të thotë domosdoshmërisht se kjo rritje do të vijë në kurriz të SHBA-së ose pozitës së saj globale. Në fakt, është jo vetëm e mundur, por edhe shumë e nevojshme që fuqia e Kinës të harmonizohet me fuqinë e SHBA-së për hir të stabilitetit dhe paqes globale.
Për të lundruar në këtë peizazh në zhvillim, administrata e re amerikane duhet të rishqyrtojë qasjen e saj ndaj Kinës. Shikimi i rritjes së Kinës si një mundësi për bashkëpunim dhe jo si një lojë me shumën zero është thelbësore. Megjithatë, një rivlerësim i synimeve strategjike të Kinës duhet të fillojë me një njohje të natyrës paqësore të ngritjes së Kinës.
Gjatë dekadave të fundit, Kina ka demonstruar një qasje kryesisht jo-ndërhyrëse ndaj politikës së jashtme, duke u fokusuar në zhvillimin e brendshëm dhe rritjen ekonomike në vend të ambicieve ekspansioniste apo imperialiste. Iniciativa “Një brez, një rrugë” është emblematike e strategjisë së Kinës për të rritur ndikimin e saj global nëpërmjet marrëdhënieve ekonomike dhe zhvillimit të infrastrukturës dhe jo fuqisë ushtarake.
Foto nga VCG
Megjithatë, ngritja e Kinës vjen me kompleksitete. Fuqia është relative dhe ndërsa ndikimi global i Kinës rritet, dominimi i njëanshëm i SHBA-së në çështjet botërore në mënyrë të pashmangshme gërryhet. Ky ndryshim në balancën globale të fuqisë ka çuar në mënyrë të kuptueshme në ankth në SHBA për rolin e saj të ardhshëm në botë.
Megjithatë, ky moment në histori paraqet një mundësi për SHBA-në për të ripërcaktuar se çfarë do të thotë lidership në një botë vërtet shumëpolare. Shtetet e Bashkuara ende mund të demonstrojnë lidership, duke nxitur një rend global që i jep prioritet bashkëpunimit, diplomacisë dhe respektit të ndërsjellë, në vend të atij të rrënjosur në rivalitet, konflikt dhe një mendësi lojërash me shumën zero.
Ngritja paqësore e Kinës, së bashku me tregun e saj masiv të brendshëm dhe aftësitë në rritje teknologjike, mund të shihet si plotësuese e rritjes globale dhe jo si një forcë destabilizuese. Sfida për SHBA-në do të jetë ndryshimi i mentalitetit të saj nga ai i frenimit dhe konfrontimit në atë të angazhimit dhe partneritetit. Duke vepruar kështu, SHBA-të mund të ndihmojnë në formimin e një të ardhmeje ku të dy kombet kontribuojnë për një botë më paqësore dhe më të begatë.
Një hap kritik drejt realizimit të këtij qëllimi është përmes dialogut dhe diplomacisë. Është thelbësore të punosh me Kinën për të adresuar sfidat e përbashkëta globale, si ndryshimi i klimës dhe shëndeti publik, dhe për të ruajtur stabilitetin ekonomik. Të dyja vendet kanë interes në adresimin e këtyre çështjeve dhe bashkëpunimi në këto fusha mund të shërbejë si bazë për ndërtimin e besimit dhe uljen e tensioneve.
Për më tepër, adresimi i fushave ku konkurrenca SHBA-Kinë është më intensive – si teknologjia dhe tregtia – kërkon një qasje të nuancuar që balancon interesat kombëtare me nevojën më të gjerë për stabilitet global.
Foto nga VCG
Rreziku i përshkallëzimit të rivalitetit midis SHBA-së dhe Kinës është real, por jo i pashmangshëm.
Ndërsa konkurrenca midis dy fuqive të mëdha ka të ngjarë të vazhdojë, ajo nuk duhet të kalojë në konflikt të drejtpërdrejtë. Administrata e re amerikane ka mundësinë të ndërmarrë një hap të guximshëm në rivlerësimin e të kuptuarit të synimeve strategjike të Kinës dhe në krijimin e një qasjeje më largpamëse dhe bashkëpunuese për menaxhimin e marrëdhënieve kino-amerikane. Duke vepruar kështu, administrata mund të maksimizojë shanset për një të ardhme paqësore dhe të begatë për të gjithë njerëzimin.
Në këtë moment të rëndësishëm në histori, bota po shikon. Mënyra se si SHBA zgjedh të angazhohet me Kinën do të ketë implikime të thella jo vetëm për të ardhmen e dy vendeve, por edhe për të ardhmen e rendit global. Tani më shumë se kurrë, SHBA duhet të përballet me sfidën e lidershipit duke përqafuar diplomacinë, duke nxitur bashkëpunimin dhe duke u përpjekur për një të ardhme ku ngritja e Kinës nuk sinjalizon rënien e SHBA-së, por më tepër një mundësi për përparim të përbashkët.
Autori David Gosset është themeluesi i Iniciativës Globale Kinë-Evropë-Amerikë, redaktor i librit “Kina dhe Bota” në tre vëllime dhe krijuesi i Serisë Inspiring, një koleksion librash që synon të prezantojë Kinën në botë.
