Kredi (Foto Albanian Constructj
Një studim i fundit i kryer nga Shoqata e Mikrofinancës në Shqipëri ka analizuar me kujdes kërkesën për kredi konsumatore, duke ofruar njohuri të vlefshme mbi sjelljen financiare dhe sfidat me të cilat përballen individët. Anketa, e zhvilluar në Shtator 2024, mblodhi të dhëna nga afërsisht 900 pjesëmarrës, me një marzh gabimi prej 3.5% dhe një nivel konfidencialiteti prej 97%. Qëllimi kryesor i studimit ishte të eksploronte përdorimin e kredive konsumatore dhe alternativat që individët do të kishin në mungesë të tyre.
“Studimi zbuloi një përfaqësim të balancuar gjinor, me 50.52% të pjesëmarrësve femra dhe 49.48% meshkuj, duke siguruar perspektiva të ndryshme mbi çështjet financiare. Shumica e pjesëmarrësve ishin të punësuar në sektorin privat, ndjekur nga ata në institucione shtetërore, të vetëpunësuar dhe një pjesë e vogël e tyre që punonin në ekonominë informale ose merrnin ndihmë sociale.”- thuhet në raport.
Të anketuarit u pyetën edhe për të ardhurat dhe metodat e marrjes së pagës.
“Një pjesë e konsiderueshme e pjesëmarrësve, 52.24%, raportuan se punonin në ekonominë informale, gjë që krijon vështirësi në paraqitjen e dokumentacionit të ardhurave të verifikueshme. Ndërkohë që ata që merrnin rrogat përmes transferimeve bankare mund të ofronin dokumentacion zyrtar, një numër i madh individësh nuk mund të paraqisnin prova formale të të ardhurave, sidomos ata që paguheshin me para në dorë ose merrnin fonde përmes kanaleve joformale si remitancat.”- thuhet në raport.
Sipas pyetjeve të kryera direkt tek konsumatorët kredimarrës, ata që nuk marrin paga pranë bankave u drejtoheshin kredive në institucionet financiare jo bankare për hua.
Shoqata e Mikrofinancave Shqiptare (Foto Facebook)
“Në 12 muajt e fundit, shumica e atyre që nuk merrnin pagën përmes bankës u drejtoheshin kredive jo-bankare. Këto kredi ishin gjithashtu të preferuara nga individët me të ardhura më të ulëta. Rehatia dhe shpejtësia e kredive mikrofinanciare i bëjnë ato një opsion tërheqës, me pjesëmarrësit që përmendnin miratimin e menjëhershëm, kërkesat minimale për dokumentacion (shpesh vetëm një ID) dhe afërsinë e degëve të mikrofinancës si faktorë kryesorë për zgjedhjen e këtij produkti financiar.”-mësohet nga ky raport.
Të pyetur për nevojat për kredi, ata shprehen se shpenzimet e tyre ishin të ndryshme, nga nevojat bazike e deri tek artikuj e pajisje teknologjike.
“Pjesëmarrësit theksuan se shpenzimet e tyre kryesore ishin nevojat bazike, si ushqimi, energjia elektrike dhe uji, të ndjekura nga kostot e kujdesit shëndetësor dhe arsimit. Shpenzimet jo thelbësore, si teknologjia, veshjet dhe aktivitetet argëtuese, ishin gjithashtu të pranishme, por ndryshonin në varësi të nivelit të të ardhurave. Ishin pikërisht këtë shpenzimet e quajtuara shpenzime luksi nga shtresa e mesme, të cilat do të hiqeshin nëse do të kishin vështirësi financiare dhe nuk do të kishin mundësi të financoheshin. Ndërkohë që shtresat me të ardhura më të ulta do t’íu duhej t’í financonin edhe nevojat bazike, dhe të ulnin dhe shpenzimet e lidhura me to në rast mosfinancimi.”
Një nga gjetjet kryesore të studimit ishte se shumica e pjesëmarrësve përballeshin me vështirësi për të marrë financim nga bankat tradicionale, kryesisht për shkak të mungesës së dokumentacionit të të ardhurave ose të ardhurave të ulëta. Kjo sfidë i shtynte shumë individë të kërkonin borxh nga familja ose miqtë, ose të mbështeteshin në institucionet e mikrofinancës, ndërsa shumë pak përdornin burime alternative si overdrafti ose huatë informale.
Sipas studimit, institucionet e mikrofinancës po luajnë një rol kyç në ofrimin e mbështetjes financiare për individët që janë të përjashtuar nga sistemi bankar tradicional. Me një varësi të shtuar nga këto institucione për kreditë e shpejta dhe të aksesueshme, është e qartë se kërkesa për kredi konsumatore do të vazhdojë të rritet, veçanërisht midis atyre që punojnë në ekonominë informale.”
Ndërsa ekonomia shqiptare vazhdon të zhvillohet, adresimi i hendekut të përfshirjes financiare mbetet një sfidë e rëndësishme, dhe institucionet e mikrofinancës jane kthyer në burim të qëndrueshëm për shumë individë në nevojë për zgjidhje të shpejta financiare.
Marrja e kredisë(Foto Kapitali.al)
Banka e Shqipërisë ka përgatitur disa ndryshime në rregulloren “Për administrimin e rrezikut në veprimtarinë e subjekteve financiare jobanka”, që pritet të sjellin një shtrëngim të fortë në hapësirat kredituese të institucioneve financiare jobanka. Mbështetur në parashikimet e projektrregullores ,një institucion financiar jobankë nuk do të lejohet të japë në të njëjtën kohë më shumë se dy kredi konsumatore për të njëjtin huamarrës. Projekt-rregullorja vendos gjithashtu një vlerë tavan të kësteve të kredisë në raport me të ardhurat mujore neto të huamarrësve. Projekt-rregullorja parashikon gjithashtu edhe kërkesa më të detajuara dhe rigoroze të administrimit të rrezikut mbi huadhënien konsumatore. Mikrofinanca e kredive të shpejta ka marrë një zhvillim të shpejtë pas vitit 2016 ku kredi përgjithësisht jepen në shuma të vogla dhe me afate të shkurtra maturimi.
