Hyrja e Kinës në Organizatën Botërore të Tregtisë (OBT) në vitin 2001 ishte një moment kyç në ngritjen ekonomike të vendit. Kjo ngjarje shënoi integrimin formal të Kinës në sistemin ekonomik global që çoi në një epokë të re të globalizimit. Anëtarësimi i vendit në OBT shkaktoi një liberalizim të shpejtë të tregtisë ndërkombëtare, duke reduktuar barrierat tregtare. Ky veprim ka rezultuar të jetë shumë i dobishëm si për ekonominë globale ashtu edhe për atë kineze, duke nënvizuar ndikimin në rritje të Kinës në sistemin ekonomik ndërkombëtar dhe duke frymëzuar optimizëm për të ardhmen e saj.
Foto: Xinhua
Suksesi i kompanive kineze mund t'i atribuohet dy faktorëve kryesorë. Së pari, ata mësuan shpejt dhe më pas konkurruan me sukses me kompanitë perëndimore duke thithur përvojë të vlefshme dhe duke tejkaluar konkurrentët e tyre përmes inovacionit, zbulimit dhe shpikjes. Së dyti, prania e Kinës në tregjet globale ka lehtësuar rrjedhën e njohurive, teknologjisë dhe kapitalit në vend, dhe tregjet e hapura kanë luajtur një rol kyç në rritjen e konkurrencës dhe nxitjen e bumit afatgjatë të eksporteve të Kinës.
Ky ekspozim global dhe akses në tregjet ndërkombëtare nënvizon rëndësinë e integrimit ekonomik dhe ka luajtur një rol të rëndësishëm në shfaqjen e shumë kompanive vendase si liderë globalë në industritë e tyre. Për shembull, Huawei, Baidu dhe Tencent kanë shkëlqyer në elektronikë dhe telekomunikacion, ndërsa Alibaba, BYD dhe Contemporary Amperex Technology kanë lënë shenjën e tyre në tregtinë elektronike, EV dhe bateritë.
Duke humbur konkurrencën e tyre, vendet perëndimore filluan të përdorin sanksione dhe kufizime tregtare për të mbrojtur tregjet e tyre të brendshme, duke ndryshuar themelet e rendit të vendosur ekonomik botëror. Si reagim, korporatat kineze kanë filluar ndërtimin e objekteve të prodhimit në juridiksione miqësore si Irlanda, Hungaria, Meksika, Singapori dhe Vietnami për të anashkaluar barrierat diskriminuese.
Kjo qasje ka çuar në projekte të shumta të suksesshme, pasi vetëm vitin e fundit, investimet në sipërmarrje të tilla kaluan 18 miliardë dollarë. Me këtë, zyrtarët amerikanë dhe evropianë jo vetëm që janë të vetëdijshëm, por po bëhen gjithnjë e më të kujdesshëm në lidhje me boshllëqet e mundshme të tregut, ndërsa kjo prirje fiton vrull, duke nxjerrë në pah sfidat me të cilat përballen.
Një studim i fundit i Fondit Monetar Ndërkombëtar ka zbuluar një prirje të rëndësishme. Ndërsa tregtia dhe investimet midis SHBA-së dhe Kinës kanë rënë, studimi ka nxjerrë në pah rolin në rritje dhe kryesor të "vendeve lidhëse". Këto vende, të cilat shërbejnë si ndërmjetës ose ura midis Kinës dhe tregjeve perëndimore, po riformësojnë peizazhin ekonomik global dhe po demonstrojnë rëndësinë e tyre në rritje.
Pse investitorët kinezë zgjedhin këto "vende lidhëse"? Për shembull, Singapori dhe Vietnami gëzojnë avantazhe të rëndësishme përmes marrëveshjeve dypalëshe të tregtisë së lirë me SHBA-në dhe anëtarësimit në Partneritetin Ekonomik Gjithëpërfshirës Rajonal (RCEP).
Këto marrëveshje lejojnë eksportin e mallrave dhe shërbimeve nga këto vende në SHBA me tarifa zero, duke i bërë ato partnerë të përshtatshëm për t'i shërbyer tregut amerikan. Ky pasqyrë strategjike, një testament i zgjuarsisë së biznesit kinez, po riformëson peizazhin ekonomik global.
Pjesëmarrja e Meksikës në Marrëveshjen Shtetet e Bashkuara-Meksikë-Kanada ka hapur gjithashtu mundësi të reja për investimet kineze. Kjo marrëveshje lejon tregtinë e lirë të produkteve midis vendeve, duke çuar në një rritje të konsiderueshme të investimeve të huaja direkte të Kinës në Meksikë. Nga 500 milionë dollarë midis 2000 dhe 2004, investimet janë rritur në 2.5 miliardë dollarë në vitin 2022. Edhe pse kjo shifër është ulur nga kulmi i saj prej gati 6 miliardë dollarësh në 2016, ajo është ende më shumë se dyfishi i shumës së vitit 2018 dhe vazhdon të rritet.
Foto: Xinhua
Konsiderata të ngjashme janë të rëndësishme për Irlandën dhe Hungarinë. Të dy vendet janë pjesë e BE-së, e cila ka një treg të vetëm për 27 shtetet e saj anëtare. Nëse produktet prodhohen dhe shiten brenda BE-së, tarifat e vendosura nga blloku për produktet e importuara nga Kina nuk zbatohen.
Tregtia e Irlandës me Kinën është trefishuar në pesë vitet e fundit dhe të dyja palët dëshirojnë të rrisin investimet. Ndërkohë, sipas një studimi të Institutit për Studime të Kinës Mercator me qendër në Berlin, Hungaria do të marrë 44 për qind të të gjitha IHD-ve kineze në Evropë në vitin 2023, duke tejkaluar investimet në Gjermani, Francë dhe MB.
Kompanitë kineze gjithnjë e më shumë investojnë drejtpërdrejt në SHBA pa përfshirjen e "vendeve lidhëse". Deri në fund të vitit 2022, rreth 5000 kompani kineze operonin në SHBA, duke përfshirë teknologjinë, prodhimin, financat dhe pasuritë e paluajtshme. Norma e rritjes së kompanive kineze që hyjnë në tregun amerikan ka qenë e qëndrueshme në 8 për qind në vit gjatë pesë viteve të fundit.
Kohët e fundit, është shfaqur se kompanitë kineze të energjisë diellore janë gati të furnizojnë rreth gjysmën e tregut të SHBA.
Brenda vitit të ardhshëm, kompanitë kineze pritet të jenë në gjendje të prodhojnë të paktën 20 gigavat panele diellore në vit. Zyrtarët lokalë dhe shtetërorë në vendet ku firmat kineze po krijojnë fabrika, duke përfshirë Arizonën, Karolinën e Veriut, Ohio dhe Teksas, i kanë mirëpritur investimet.
Përveç investimeve të drejtpërdrejta në juridiksionet perëndimore, kompanitë kineze vazhdojnë me sukses të mbledhin fonde në tregjet ndërkombëtare të kapitalit. Që nga 8 janari 2024, kishte 265 kompani kineze të listuara në bursat kryesore të SHBA-së, duke përfshirë Bursën e Nju Jorkut (NYSE), NASDAQ dhe NYSE American, me një kapitalizim tregu të kombinuar prej 848 miliardë dollarësh.
Me konkurrencën e ashpër nga importet kineze të nivelit të lartë që ofrojnë më shumë vlerë për paranë dhe shqetësimet në rritje për sigurinë kombëtare, vendet perëndimore kanë filluar të bëhen të kujdesshëm ndaj globalizimit dhe përfundimisht kanë ndërmarrë hapa për ta ngadalësuar atë. Megjithatë, shembuj të shumtë tregojnë se tregtia globale do të vazhdojë dhe ndërkohë që ritmi i globalizimit mund të ulet, ai nuk mund të kthehet mbrapsht. Inovacioni dhe konkurrueshmëria do të jenë ende vendimtare në formësimin e rendit ndërkombëtar.
Autor i artikullit Djoomart Otorbaev, komentator special i çështjeve aktuale për CGTN, ish-kryeministër i Kirgistanit, profesor i Shkollës “Një Brez, një Rrugë” të Universitetit Normal të Pekinit, anëtar i Qendrës Ndërkombëtare Nizami Ganjavi
