Metani ne atmosferen e Tokes - foto Focus
Ne po derdhim metan në atmosferë me ritme të paqëndrueshme nëse duam ta mbajmë Tokën të banueshme. Gjatë 5 viteve të fundit, emetimet globale të metanit janë rritur me një ritëm të paprecedentë, duke arritur përqendrimin më të lartë atmosferik në 800 000 vitet e fundit.
Tani nivelet e metanit në atmosferë janë 2.6 herë më të larta se në epokën para-industriale, për shkak të aktiviteteve të zakonshme antropike, por edhe për disa ndërveprime, deri tani pak të hulumtuara midis aktiviteteve njerëzore dhe emetimeve të metanit me origjinë natyrore. Alarmi u ngrit nga dy artikuj të botuar njëkohësisht në Environmental Research Letters dhe Earth System Science Data.
Studimet lindin nga puna e Projektit Global të Karbonit, një iniciativë e udhëhequr nga Rob Jackson, një shkencëtar mjedisor në Universitetin Stanford (Kaliforni) që gjurmon emetimet globale të gazeve serrë. Edhe pse 158 vende kanë nënshkruar Betimin Global të Metanit, një marrëveshje ndërkombëtare për të reduktuar emetimet globale të metanit me të paktën 30% nën nivelet e vitit 2020 deri në vitin 2030, qëllimi aktualisht duket "po aq i largët sa një oaz në shkretëtirë", thotë ai Jackson.
Emetimet e metanit në fakt po rriten duke ndjekur trajektoren më ekstreme të imagjinuar në modelet klimatike, e cila mund të sjellë ngrohjen globale në +3°C krahasuar me epokën para-industriale deri në fund të shekullit.
Edhe pse metani ka një kohë më të shkurtër qëndrimi në atmosferë sesa dioksidi i karbonit, në 20 vitet e para pas lëshimit të tij efekti serë që ushtron ka një ndikim pothuajse 90 herë më të fortë se CO2. Kjo është arsyeja pse ndërhyrjet për të reduktuar emetimet e metanit janë kaq të rëndësishme për të zbutur efektet më të menjëhershme të krizës klimatike.
Foto Ilustruese - burimi Focus
Emetimet e metanit: nga vijnë?
Përgjegjës për emetimet e metanit janë dekompozimi i mbetjeve në vendgrumbullime, aktivitetet bujqësore, nxjerrja dhe përdorimi i lëndëve djegëse fosile ose burime natyrore si kënetat. Rritjet në vitet e fundit vijnë kryesisht nga rritja e emetimeve nga nxjerrja e qymyrit, naftës dhe gazit, blegtoria dhe dekompozimi i ushqimit dhe mbetjeve organike në landfille.
Metani i prodhuar nga kënetat, pellgjet, liqenet dhe trupat e tjerë të ujërave të ëmbla meriton një kapitull të veçantë, pasi tradicionalisht është konsideruar gjithmonë "natyror", jo i lidhur me aktivitetet njerëzore. Sipas vlerësimeve të reja, ky lloj emetimi është gjithnjë e më shumë rezultat i ndikimit të aktiviteteve njerëzore në vendet natyrore.
Për shembull, rezervuarët artificialë lëshojnë rreth 30 milion ton metan në vit për shkak të dekompozimit të lëndës organike që përmbajnë.
Vlerësohet se aktivitetet njerëzore si lëshimi i plehrave dhe ujërave të zeza, përdorimi i pahijshëm i tokës dhe ndryshimet klimatike kanë kontribuar në rreth një të tretën e emetimeve të metanit nga kënetat dhe trupat e ujërave të ëmbla në vitet e fundit.
Emetimet e metanit: roli i pandemisë
Pyjet perthithin metanin - burimi Focus
Çuditërisht, pandemia CoViD-19 mund të ketë ndikuar në emetimet e metanit. Në vitin 2020, pothuajse 42 milionë ton metan u grumbulluan në atmosferë, dyfishi i sasisë së arritur mesatarisht në 2010-ën. Reduktimi i transportit gjatë bllokimeve, i cili mbajti larg emetimet e oksidit të azotit (NOx), mund të ketë pasur një ndikim. Këto komponime kimike, të dëmshme për cilësinë e ajrit, megjithatë pengojnë akumulimin e metanit në atmosferë.
Përgatiti: N. Kraja
