Mbetjet elektronike - foto Focus

Mbetje kompjuterike - foto Focus

2022 ishte një vit i tmerrshëm për asgjësimin e mbetjeve elektronike dhe asgjë nuk na shtyn të mendojmë se 2023 mund të ishte më i mirë (të dhënat do të dihen vetëm në muajt në vijim). Dy vjet më parë, në fakt, sipas vlerësimeve më të fundit të OKB-së, bota asgjësoi në mënyrë jo korrekte një sasi rekord të telefonave inteligjentë, televizorëve dhe pajisjeve të tjera elektronike, duke kontribuar ndjeshëm në rritjen e ndotjes në nivel global.

Numrat e katastrofës ekologjike

Bëhet fjalë për 62 milionë tonë mbetje, por shifra më shqetësuese është fakti se më pak se një e katërta e tyre është ricikluar. Kjo do të thotë se më shumë se 45 milionë tonë metale të rënda, plastikë dhe kimikate toksike janë hedhur në landfille dhe në mjedis, duke shkaktuar një "katastrofë ekologjike" të vërtetë.

Ky përkufizim, “katastrofë ekologjike”, u përdor nga Kees Balde, autori kryesor i Monitorimit Global të E-mbeturinave të porositur nga Kombet e Bashkuara. Rreziqet më të mëdha që ato sjellin janë, padyshim, për shëndetin, me vëmendje të veçantë për banorët e vendeve më të varfra, ku shumë mbeturina elektronike dërgohen për t'u asgjësuar nga vendet më të pasura.

Mbetje me vlerë

Ajo që është më e habitshme është se këto "mbeturina" nuk janë të pavlera, përkundrazi. Studimi i OKB-së vlerëson se rreth 91 miliardë dollarë mund të merren nga këto metale. Megjithatë, më pak se një e katërta e totalit rikuperohet në mënyrë korrekte, ndërsa pjesa tjetër humbet nga djegia, depozitimi ose riciklimi i gabuar i mbetjeve teknologjike. Dhe skenarët për të ardhmen sigurisht që nuk janë rozë. Sipas asaj që shkruhet në raport, këto shifra janë të destinuara të rriten pasi kërkesa për teknologji të reja si panelet diellore apo automjetet elektrike po rritet dhe tejkalon kapacitetin global për të ricikluar të gjitha produktet që do të heqim qafe për të krijuar vend për të reja.

Panele diellore - foto Focus

Makina elektrike  - foto Focus

Riciklimi, që nuk bëhet dhe si duhet bërë

Po si duhet bërë riciklimi korrekt? Pasi të dorëzohen saktë, mbetjet do të dërgohen në një zinxhir furnizimi të dobishëm i cili do të fillojë me grumbullimin nga shpërndarësit/shitësit e autorizuar ose nga kompanitë që veprojnë në emër të tyre, duke u dërguar më pas në impiantet e trajtimit.

Këtu RAEE (një akronim që përdoret për "mbeturinat e pajisjeve elektrike dhe elektronike" rregullohet me Dekretin Legjislativ 49 të 14 Marsit 2014, i cili zbatoi Direktivën e Bashkimit Evropian 2012/19/) ,  do të ndahet sipas llojit dhe komponentët do të rikuperohen, duke u ndarë në kabllo, plastika, rezistenca elektrike, metale të çmuara. Më tej do të dekontaminohen nga vajrat, gazi, zhiva, fosfori dhe materiale të tjera të rrezikshme.

Pasi të jenë hequr elementët e dëmshëm, mbetjet do të grimcohen dhe mineralet me ngjyra do të ndahen nga metalet e tjera falë ndarësve magnetikë dhe pajisjeve të rrymës së induktuar. Disa nga këto substanca të rikuperuara përfundimisht do të riciklohen, ndërsa të tjerat do të asgjësohen siç duhet.

Përgatiti: N. Kraja