Takimi i 24-të i Këshillit të Krerëve të Shteteve të Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait (SCO) në Kazakistan nga 3 deri më 4 korrik 2024, po zhvillohet në një moment vendimtar për organizatën rajonale pasi ekonomitë e botës në zhvillim po forcojnë përpjekjet e tyre për të koordinuar politikat e tyre për një gamë të gjerë çështjesh globale, duke përfshirë rritjen e tensioneve të sigurisë, rritjen e proteksionizmit në ekonomitë e botës dhe intensifikimin e konkurrencës në hapësirën e teknologjisë së lartë.
Liderë që marrin pjesë në Takimin e 24-t të Këshillit të Krerëve të Shteteve të Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait (OBSh), Astana, Kazakistan, 4 korrik(Foto:Xinhua)
Bota po hyn në një periudhë të re turbulence dhe ndryshimi, me çështje shqetësuese që shfaqen njëra pas tjetrës në mbarë botën. Në këtë sfond, Organizata e Bashkëpunimit të Shangait ruan pozicionin e saj si një grup bashkëpunimi gjithëpërfshirës që kontribuon në zhvillimin rajonal, paqen dhe stabilitetin.
Organizata e Bashkëpunimit të Shangait (SCO), e themeluar në vitin 2001 nga Kina, Rusia dhe shtetet e Azisë Qendrore, është shndërruar në një entitet të rëndësishëm gjeopolitik. Fillimisht e formuar me fokus në sigurinë dhe bashkëpunimin ekonomik në Euroazi, SCO tani përfshin një territorin dhe popullsinë, që përfaqëson mbi 65% të Euroazisë dhe një të katërtën e PBB-së globale. Ai është zgjeruar duke përfshirë Indinë, Pakistanin dhe Iranin, dhe tashme me Bjellorusinë që u bë anëtari i dhjetë i saj tregon rrugëtimin e saj të suksesshëm dhe të domosdoshëm në Azinë Qendrore dhe jo vetëm.
Samiti i SCO-së në Kazakistan, me pranimin e Bjellorusisë, nënvizon rolin në zhvillim të organizatës në çështjet euroaziatike. Ai thekson udhëheqjen e Kazakistanit brenda SCO dhe përpjekjet e tij për të promovuar bashkëpunimin rajonal. Rezultatet e samitit, duke përfshirë rezolutat për çështjet kyçe dhe anëtarësimin e Bjellorusisë, do të formësojnë trajektoren e ardhshme të SCO-së dhe ndikimin e saj në dinamikat rajonale dhe globale.
Në sferën e integrimit ekonomik, SCO mund të bëhet platforma kryesore për ekonomitë në zhvillim euroaziatike – tendenca e integrimit më të ngushtë Jug-Jug po merr një shkallë më të madhe me një numër në rritje të ekonomive në zhvillim që i bashkohen SCO.
Duhet të theksohet se zgjerimi në SCO gjatë disa viteve të fundit ka përparuar së bashku me zgjerimin e BRICS të 2023 dhe 2024, me disa ekonomi si Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Irani duke u bërë anëtarë të BRICS, si dhe duke ngritur nivelin e bashkëpunimit dhe përfshirjen me SCO. Kjo krijon hapësirë për një koordinim më të madh midis SCO dhe BRICS në vijim dhe në të vërtetë presidenca ruse e këtij viti në BRICS po mbron një bashkëintegrim më të madh midis Bashkimit Ekonomik Euroaziatik (EAEU), SCO dhe BRICS.
Duke e çuar një hap më tej nismën BRICS-SCO-EAEU, shtrirja e SCO-së me homologët nga bota në zhvillim po zgjerohet nëpërmjet krijimit të një platforme për blloqet kryesore rajonale të Euroazisë nga bota në zhvillim, e cila përveç bërthamës SCO mund të përfshijë gjithashtu EAEU, Nisma e Gjirit të Bengalit për Bashkëpunimin Teknik dhe Ekonomik Shumë-Sektorial dhe Shoqata e Kombeve të Azisë Juglindore.
Samiti i OBSH-së në Astana
Në kuadrin e presidencës së tij të Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait (SCO), Kazakistani është vendi i radhës që priti më 3 dhe 4 korrik 2024, Samitin e 24-të të SCO-së në kryeqytetin Astana për të katërtën herë në historinë e tij që nga themelimi i organizatës pas vitesh, përkatësisht në 2005, 2011 dhe 2017, dhe në dritën e përshpejtimit të transformimeve gjeopolitike dhe ekonomike globale, si dhe përshkallëzimit të tensioneve dhe sfidave që kërkojnë koordinim dhe bashkëpunim rajonal dhe ndërkombëtar më shumë se kurrë më parë.
Ky Samit është një ngjarje e rëndësishme ndërkombëtare që bashkon liderët dhe përfaqësuesit e shteteve anëtare për të diskutuar dhe koordinuar përpjekjet e përbashkëta në disa fusha nën temën e forcimit të bashkëpunimit rajonal dhe zhvillimit të qëndrueshëm, dhe zhvillimit të rolit të organizatave si një platformë kryesore për të frytshme bashkëpunimin ndërmjet shteteve të saj anëtare.
Vendorganizimi i takimit të Këshillit të Krerëve të Shteteve të OBSh-së(Foto:CMG)
I titulluar "Forcimi i dialogut shumëpalësh - Përpjekja drejt një paqeje dhe prosperiteti të qëndrueshëm", samiti do të miratojë deklaratën e Astanës, 20 rezoluta dhe tre deklarata nga krerët e shteteve, duke përfshirë Iniciativën Për Unitetin Botëror për Paqe të Drejtë dhe Harmonia, dhe Mbi Përmirësimin e SCO.
Një moment historik për këtë samit është finalizimi i procedurave për pranimin e Bjellorusisë si një anëtare e plotë e organizatës, duke i dhënë asaj statusin e një shteti anëtar të SCO.
Presidenti Kassym-Jomart Tokayev priti, Presidentin e Kinës Xi Jinping, Presidentin e Azerbajxhanit Ilham Aliyev, Presidentin e Taxhikistanit Emomali Rahmon, Emirin e Katarit, Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani dhe Presidentin e Rusisë Vladimir Putin.
Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së António Guterres u takua gjithashtu me Tokayev pas vizitës së UN Plaza në Almaty më 3 korrik.
Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan, presidenti i Uzbekistanit Shavkat Mirziyoyev, presidenti i Bjellorusisë Aleksandr Lukashenko, presidenti në detyrë i Republikës Islamike të Iranit, Mohammad Mokhber, presidenti Kirgistan Sadyr Zhaparov, Presidenti i Mongolisë Ukhnaagiin Khürelsükh, kryeministri pakistanez Shehbaz Sharif dhe ministri i Punëve të Jashtme të Indisë, Subrahmanya marrin pjesë gjithashtu në samit.
Pritja e këtij samiti nga Astana vjen në një kohë të sfidave globale urgjente në rritje, duke përfshirë ndryshimet klimatike, sigurinë ushqimore dhe energjetike, luftën kundër terrorizmit dhe kërcënimet kibernetike. Shtetet anëtare presin që Samiti i Astanës 2024 të jetë një pikë kthese për SCO, duke kontribuar në forcimin e marrëdhënieve midis shteteve anëtare, duke ofruar zgjidhje efektive për sfidat e përbashkëta dhe duke rritur bashkëpunimin rajonal dhe ndërkombëtar në fusha të ndryshme politike, ekonomike dhe ushtarake.
Organizatës deri më tani i janë bashkuar edhe katërmbëdhjetë vende të tjera me statusin e "partnerit të dialogut", i cili u mundëson atyre të marrin pjesë në aktivitetet dhe konsultimet e organizatave. Kjo listë përfshin shtetin e Katarit i cili nënshkroi një Memorandum Mirëkuptimi (MoU) në lidhje me anëtarësimin e tij në organizatë si një partner dialogu më 14 shtator 2022, në margjinat e Samitit të SCO, i cili u mbajt në kryeqytetin Uzbekistan, Tashkent, së bashku me Arabinë Saudite, Turqinë, Kuvajtin, Emiratet e Bashkuara Arabe, Bahreinin, Egjiptin, Maldivet, Armeninë, Azerbajxhanin, Kamboxhian, Mianmarin, Nepalin dhe Sri Lankën.
Aderimi i vendeve të reja në një organizatë ndërkombëtare siç është SCO përbën një hap dhe zhvillim të rëndësishëm në formimin dhe strukturën e organizatës, duke zgjeruar hapësirën e bashkëpunimit brenda saj dhe duke rritur aftësinë e saj për të ndikuar dhe arritur qëllimet e saj. Në të vërtetë, vendet e reja mund të mbështesin organizatën me ekspertizën dhe burimet e tyre në fusha të ndryshme, gjë që kontribuon në diversifikimin e aftësive dhe interesave të organizatës, përveç që përfaqëson një mundësi për të rritur konkurrencën dhe ndikimin pozitiv të organizatës në të ardhmen.
Që nga samiti që shpalli themelimin në Shangai, Kinë, në vitin 2001, deri në samitin e Indisë në 2023, aksionet dhe qëllimet e organizatave kanë evoluar, duke udhëhequr skenën ndërkombëtare si një platformë shumëdimensionale për rritjen e bashkëpunimit midis shteteve anëtare në të ndryshme politike, ekonomike, siguria dhe fusha kulturore.
Pavarësisht progresit që ka bërë organizata në zgjerimin e fushës së bashkëpunimit ndërmjet shteteve të saj anëtare, shteteve vëzhguese dhe shteteve partnere të dialogut, ka sfida që lidhen me harmonizimin e politikave dhe interesave të ndryshme kombëtare ndërmjet anëtarëve dhe partnerëve. Megjithatë, organizata kërkon të forcojë partneritetet dhe të thellojë bashkëpunimin për të arritur stabilitet, siguri dhe prosperitet në rajon.
Autobusë elektrikë kinezë në Kazakistan(Foto:Xinhua)
Sipas Sekretarit të Përgjithshëm të Organizatës, tregtia midis shteteve anëtare ka dëshmuar rritje të konsiderueshme gjatë dy dekadave të fundit, me vëllimin e shkëmbimit tregtar midis shteteve anëtare që i afrohet 500 miliardë dollarëve në fund të vitit 2022.
Sipas të dhënave nga raporti 20-vjeçar i zhvillimit të tregtisë së SCO-së, vlera totale tregtare e vendeve anëtare u rrit nga 667.09 miliardë dollarë në 2001 në 6.06 trilion dollarë në 2020 dhe pjesa e tyre në tregtinë totale globale u rrit nga 5.4 përqind në 2020 në 17.5 përqind në 2021 Produkti i brendshëm bruto i shteteve anëtare të saj arriti në rreth 23.3 trilion dollarë.
Samiti i SCO paraqet një mundësi unike për ekonomitë në zhvillim për t'u përgatitur për ndryshimet tektonike që do të rikonfigurojnë ekonominë globale në vitet e ardhshme. Mes pasigurive ekonomike globale dhe tendencave proteksioniste, SCO synon të konsolidojë rolin e saj si një platformë kryesore për nxitjen e bashkëpunimit Jug-Jug dhe përgatitjen për dinamikat e ardhshme ekonomike globale.
Një komunitet më i ngushtë i OBSH-se me një të ardhme të përbashkët
Duke theksuar se Kina do të marrë presidencën e radhës të SCO-së pas Kazakistanit, Xi tha të mërkurën se Kina është e gatshme të ndërtojë së bashku një komunitet edhe më të ngushtë të SCO-së me një të ardhme të përbashkët me vendet anëtare të SCO-së, përfshirë Kazakistanin.
Ai vuri në dukje se Kina mbështet Kazakistanin në organizimin e Samitit të dytë Kinë-Azinë Qendrore vitin e ardhshëm dhe është e gatshme të punojë me palët përkatëse, përfshirë Kazakistanin, për të përmirësuar dhe forcuar mekanizmin Kinë-Azi Qendrore dhe për të promovuar bashkëpunimin Kinë-Azinë Qendrore për të arritur më shumë rezultate të reja.
Tokayev tha se pala kazake vlerëson shumë aderimin e Kinës ndaj diplomacisë paqësore dhe serisë së nismave globale të paraqitura nga presidenti Xi. Ai tha se Kazakistani gjithashtu vlerëson shumë kontributin e rëndësishëm të Kinës në promovimin e paqes dhe zhvillimit botëror.
Kazakistani do të vazhdojë të marrë pjesë aktive në ndërtimin e mekanizmit Kinë-Azinë Qendrore dhe të koordinohet ngushtë me Kinën brenda SCO-së, Kombeve të Bashkuara dhe kornizave të tjera shumëpalëshe, tha ai.
Xi vuri në dukje se SCO qëndron në anën e duhur të historisë, drejtësisë dhe ka një rëndësi të madhe për botën.
Ai u bëri thirrje gjithashtu anëtarëve të SCO që të ruajnë të drejtën e zhvillimit përballë rreziqeve reale të "oborrit të vogël, gardheve të larta".
Xi vuri në dukje se anëtarët e SCO-së duhet t'i përmbahen përfitimeve dhe përfshirjes reciproke, të bashkojnë duart për të nxitur inovacionin shkencor dhe teknologjik, të mbajnë zinxhirët industrialë dhe të furnizimit të qëndrueshëm dhe të qetë, të stimulojnë shtysën e brendshme të ekonomive rajonale dhe të punojnë drejt qëllimeve të përbashkëta të zhvillimit.
Anëtarët e SCO duhet të konsolidojnë unitetin dhe bashkërisht të kundërshtojnë ndërhyrjen e jashtme përballë sfidave reale të ndërhyrjes dhe ndarjes, tha ai.
Anëtarët e SCO duhet të mbështesin me vendosmëri njëri-tjetrin, të akomodojnë shqetësimet e njëri-tjetrit, të trajtojnë dallimet e brendshme me një frymë harmonie dhe të zgjidhin vështirësitë e bashkëpunimit duke kërkuar gjuhën e përbashkët duke rezervuar dallimet, dhe të kuptojnë me vendosmëri fatin e vendeve tona dhe paqen dhe zhvillimin e rajoni në duart tona, tha Xi.
Kursantë në "punishte Luban" të krijuar nga Kina mësojnë teknikë nga inxhinier kinez, Dushanbe, Taxhikistan, 2023(Foto:Xinhua)
Zhvillimi Ekonomik dhe Lidhshmëria përmes SCO dhe BRI
Kazakistani është vendlindja e Iniciativës Brez dhe Rrugë (BRI) dhe një partner i rëndësishëm i saj. Në vitin 2013, presidenti kinez Xi Jinping propozoi Brezin Ekonomik të Rrugës së Mëndafshit, krahun tokësor të BRI, në kryeqytetin e Kazakistanit Astana. Pas më shumë se 20 vjet zhvillimi, SCO është bërë një organizatë ndërkombëtare rajonale me ndikim të rëndësishëm global. Shumica e shteteve anëtare të saj po bashkëpunojnë gjithashtu me Kinën në kuadër të BRI-së, duke e bërë SCO-në një platformë të rëndësishme për ndërtimin e përbashkët të BRI-së.
Parimet kryesore të SCO - rritja e besimit të ndërsjellë dhe marrëdhënieve të fqinjësisë së mirë - rezonojnë me shumë vende që nuk dëshirojnë të kujdesen për mendimin se "kushdo që nuk është me ne është kundër nesh". SCO, edhe pse qëndron në të njëjtin udhëkryq të konfrontimit global si të gjitha institucionet e tjera, ka arritur të kapërcejë tundimin për të diktuar dhe ofron një formulë më efektive – bashkëpunim për rritje.
Vlera e tij kryesore është "Shanghai Spirit" - besimi reciprok, përfitimi reciprok, barazia, konsultimi, respektimi për diversitetin kulturor dhe ndjekja e zhvillimit të përbashkët. Kjo e ka mbajtur derën e SCO-së të hapur për lojtarë të rinj edhe përtej rajonit Aziako-Paqësor.
Kjo deklaratë pasqyron pritshmëritë se për shkak të potencialit të saj të madh, SCO mund të bëhet një kundërpeshë e hegjemonisë globale dhe të ofrojë zgjidhje efektive për të rritur tregtinë dhe zhvillimin ekonomik, si dhe për të garantuar sigurinë në hapësirën e përgjegjësisë së saj. Nga ana e saj, Bjellorusia ka ofruar të zhvillojë ekosistemin e teknologjisë së informacionit të SCO, të forcojë sigurinë bërthamore dhe përdorimin paqësor bërthamor dhe të promovojë lidhjen midis Evropës dhe Euroazisë brenda Iniciativës Brez dhe Rrugë (BRI).
Në kuadrin e BRI, bashkëpunimi midis Kinës dhe Kazakistanit ka dhënë rezultate të rëndësishme. Aktualisht, të dy vendet po ndërtojnë hekurudhën e tretë ndërkufitare që lidh Ayagoz në Kazakistan dhe Tacheng në Rajonin Autonom të Xinjiang Uygur në Kinën veriperëndimore. Gjithashtu, ata po diskutojnë mundësinë e ndërtimit të një hekurudhe të katërt. Këto projekte bashkëpunuese tregojnë perspektivat e mëdha dhe potencialin e jashtëzakonshëm për bashkëpunim brenda kornizës së BRI.
Niveli i partneritetit të përhershëm strategjik gjithëpërfshirës Kinë-Kazakistan është i paprecedentë, i karakterizuar nga besimi reciprok dhe respekti i lartë reciprok. Kjo i atribuohet kryesisht diplomacisë së kreut të shtetit.
Nën udhëheqjen strategjike të Presidentit Xi dhe Presidentit Tokayev, Kina dhe Kazakistani po ndërtojnë në mënyrë aktive një komunitet dypalësh me një të ardhme të përbashkët. Presidenti Tokayev vizitoi Kinën tre herë midis majit të vitit të kaluar dhe marsit të këtij viti, ndërsa presidenti Xi shënon vizitën e tij te peste me pjesëmarrjen tij në samitin e SCO. Ndërveprimet e shpeshta mes dy krerëve të shteteve kanë injektuar vrull dhe vitalitet të fortë në zhvillimin e marrëdhënieve dypalëshe.
Mekanizmi i bashkëpunimit i OBSh-së(Foto:VCG)
Vitet e fundit, bashkëpunimi ekonomik mes dy vendeve është thelluar në fusha të tilla si energjia, transporti, investimet dhe financat, ndërkohë që janë zgjeruar edhe shkëmbimet kulturore dhe njerëzit mes njerëzve. Këto përpjekje na japin arsye të besojmë se 30 vitet e ardhshme të artë të marrëdhënieve Kinë-Kazakistan do të jenë reciprokisht të dobishme, me miqësinë e fqinjësisë së mirë dhe respektin e ndërsjellë midis dy vendeve që do të zhvillohen më tej.
Duhet theksuar se Kina vazhdimisht bën thirrje për një botë shumëpolare dhe është angazhuar gjithnjë e më shumë në qeverisjen globale përmes institucioneve si Kombet e Bashkuara, duke kontribuar me burime dhe iniciativa për ruajtjen e paqes dhe zhvillimit. Angazhimet konkrete jane këto dy iniciativa te mëdha rajonale me zgjatim global si Iniciativa Brez dhe Rruge (BRI) apo Organizata e Bashkëpunimit të Shangait( SCO)
Iniciativat e Kinës si Iniciativa Brez dhe Rrugë (BRI) synojnë të rrisin infrastrukturën dhe lidhjen ekonomike në të gjithë rajonet. Kjo stimulon potencialisht rritjen ekonomike dhe stabilitetin në vendet pjesëmarrëse. Nëpërmjet platformave si Organizata e Bashkëpunimit të Shangait (SCO), Kina promovon dialogun dhe bashkëpunimin midis shteteve anëtare, të cilat mund të kontribuojnë në stabilitetin rajonal dhe zgjidhjen e konflikteve.
Si një lojtar kryesor global, Kina kontribuon në përpjekjet e qeverisjes globale, duke përfshirë misionet paqeruajtëse dhe zbutjen e ndryshimeve klimatike. Përfshirja e saj në marrëveshjet dhe iniciativat ndërkombëtare nënvizon angazhimin e saj për të adresuar sfidat globale.
Në një kohë kur qeverisja globale është duke u riformuar, roli i SCO-së në stabilitetin dhe zhvillimin rajonal është vendimtar. Kina është shprehur e gatshme të luajë një rol aktiv në drejtimin e përpjekjeve kolektive brenda SCO-së, duke siguruar që ky samit të vendosë bazat për kapituj të rinj të bashkëpunimit, nxitjen e sigurisë dhe zhvillimit rajonal dhe ndërtimin e një komuniteti me një të ardhme të përbashkët për njerëzimin.
Samiti i SCO-së është një rast madhor, jo vetëm sepse organizata përfaqëson mbi 3 miliardë njerëz - gati 45% e popullsisë së botës, por sepse SCO luan një rol kyç në nxitjen e stabilitetit rajonal, rritjen ekonomike dhe bashkëpunimin shumëpalësh në një bashkësi me të ardhme të përbashkët.
