Efektet e ndryshimeve klimatike - foto Sinjali
Efektet e ngrohjes globale - foto vanityfair
Nëse doni të dini se si do të jetë Toka me një klimë më të ngrohtë se 2 gradë (pragu nga i cili Marrëveshja e Parisit dëshiron të na mbajë larg), nuk keni pse të përdorni imagjinatën tuaj. As mos lëvizni nga ku jeni. Vetëm mbani mend se çfarë ka ndodhur vitet e fundit në shtëpinë tonë. Evropa, në fakt, është zona e botës që tashmë e ka tejkaluar atë kufi: në pesë vitet e fundit Kontinenti i Vjetër ka regjistruar një temperaturë mesatare prej 2,3 °C më të lartë se në epokën para-industriale. Pothuajse dyfishi i pjesës tjetër të planetit, i cili është ngrohur me 1.3°C, një lajm ky mjaft shqetësues
ARSYET JANË DY: Afërsia me Arktikun, ku shkrirja e akullit ka ulur albedon, pra reflektimin e rrezeve të diellit, duke rritur kështu nxehtësinë e akumuluar në rajon; dhe prania më e madhe, në krahasim me kontinentet e tjera, të tokave të shfaqura, të cilat thithin më shumë rrezatim diellor. Prandaj, Evropa, së bashku me Arktikun (më e ngrohtë se 3,3 °C), është pika e ngrohjes globale. Dhe efektet, për fat të keq, janë të prekshme: vetëm në vitin 2023 - viti më i nxehtë në histori - mbi 60 mijë ngjarje ekstreme që goditën Evropën shkaktuan humbje ekonomike prej 13.4 miliardë euro. Dhe është një vlerësim i pjesshëm. Për të mos përmendur viktimat: 1.6 milionë njerëz të prekur nga përmbytjet, të cilat kundërshtuan thatësirën që goditi Evropën Jugore.
Vala e te nxehtit ne Evrope - foto RTSH
Te nxehtet ne Evrope - foto Albeu
VALËT E TË NXEHTIT DHE ZJARRET. Skenari del nga raporti "Gjendja evropiane e klimës 2023" i paraqitur nga shkencëtarët e Shërbimit Copernicus dhe Organizatës Botërore Meteorologjike. Ata ngrenë alarmin për autoritetet evropiane duke nënvizuar se "Disa nga ngjarjet që ndodhën nga viti 2020 deri në vitin 2023 befasuan komunitetin shkencor për shkak të intensitetit, shpejtësisë së fillimit, shtrirjes dhe kohëzgjatjes së tyre". Kështu deklaroi Carlo Buontempo, drejtor i Shërbimit të Ndryshimeve Klimatike Copernicus. "Këto ngjarje jo vetëm që kanë vënë një tendosje në ekosistemet natyrore, por gjithashtu paraqesin sfida serioze për bujqësinë, menaxhimin e ujit dhe shëndetin publik."
ÇMIMI I STRESIT TERMIK. Vera e kaluar pati një numër rekord ditësh me "stres ekstrem të nxehtësisë", ekuivalente me një temperaturë të perceptuar mbi 46°C. Një vapë vdekjeprurëse veçanërisht për të moshuarit: viktimat e këtyre valëve të fundit të të nxehtit nuk dihen ende, por kohët e fundit ata kishin pretenduar mesatarisht rreth 60 mijë vdekje në vit në të gjithë kontinentin.
Për të mos përmendur zjarret, të cilat vetëm në vitin 2023 dogjën 5000 km2, këtu përfshihet edhe zjarri më i madh pyjor i regjistruar ndonjëherë në Evropë, i cili shkatërroi një sipërfaqe prej 960 km2 në Greqi.
Permbytjet ne Evrope - foto euronesalbania
PËRMBYTJET. Çfarë ndodhi në vitin 2023? Janë arritur nivele rekord të emetimeve të gazeve serrë (CO2 dhe metan), nënvizojnë shkencëtarët. Dhe efektet janë parë mbi të gjitha në detet, të cilat thithin deri në 90% të nxehtësisë së tepërt të shkaktuar nga emetimet: temperatura e sipërfaqes së detit ka tejkaluar mesataret historike, madje me më shumë se 5 °C. “E gjithë kjo ka pasur një ndikim shkatërrues në ekosistemet e oqeanit dhe biodiversitetin”, nënvizon raporti. Pushtimi i specieve tropikale në Mesdhe e ka treguar këtë prej disa kohësh.
NGJARJE EKSTREME. E gjithë kjo nxehtësi ka shkaktuar gjithashtu mijëra ngjarje ekstreme të motit, të regjistruara nga Laboratori Evropian i Stuhive të Rënda. Reshjet ishin 7% mbi mesataren, me ciklone shkatërruese që frynë lumenjtë: p.sh në Itali u përmbytën 23 rrugë ujore, me 36 mijë njerëz të evakuuar. Gjërat shkuan edhe më keq në Slloveni, ku shirat e rrëmbyeshëm prekën 1.5 milionë njerëz. Në Norvegji u shemb një hidrocentral dhe u regjistruan përmbytje në Greqi, Bullgari dhe Turqi.
Dhe ky skenar është kundërbalancuar nga ajo që ndodhi në jug të Spanjës dhe Francës dhe në vendet në perëndim të Detit të Zi, të cilat vuajtën nga një klimë më e thatë se mesatarja: për periudha të gjata ato kufizoheshin me thatësirën, me shqetësime serioze për popullsinë dhe për bujqësia.
Por në këtë skenar alarmues, ka disa lajme të mira, si p.sh: energjia e gjelbër, fushatat parandaluese, krijimi i disa zonave të gjelbra, si dhe planet konkrete të veprimit të disa vendeve evropiane.
Përgatiti: N. Kraja
