Zgjedhjet për Parlamentin Europian që u zhvilluan nga 6-9 qershor në 27 vendet anëtare të BE-së prej 450 milion banorësh për 720 vende në këtë parlament nxorrën fituese Partinë Popullore Europiane të qendrës së djathtë, grupi i konservatorëve dhe reformistëve europianë, që përfshin Partinë e kryeministres italiane Giorgia Meloni Vëllezërit e Italisë, Partinë polake Ligji dhe Drejtësia, Demokratët Suedezë dhe Partinë spanjolle Vox që kanë fituar 73 vende në PE. Janë dhe 100 deputetë të pavarur, të cilët nuk i përkasin ndonjë force politike. Anëtarët do të kenë kohë deri më 16 korrik për të negociuar përbërjen e grupeve politike kur parlamenti i ri europian do të mblidhet në seancën e tij inauguruese legjislative në Strasburg. Rezultatet e këtyre zgjedhjeve kanë shkaktuar një lëvizje të madhe politike e parë që nga presidenti francez Emmanuel Macron që thërriti zgjedhjet e parakohshme, raundi i parë i të cilave pritet të zhvillohet në fund të qershorit. Ndërkohë nën presion është dhe kancelari gjerman Olaf Scholz, si dhe kryeministri i Belgjikës Alexander de Croc ka dhënë dorëheqjen. Sa do të ndikojë konfigurimi i ri politik i parlamentit të dalë nga zgjedhjet e fundit në sfidat e sigurisë, të ndryshimeve klimatike, valëve migratore dhe procesit të zgjerimit të BE-së? Kryeredaktorja e portalit online “Argumentum” Marjana Doda në një intervistë për Grupin Mediatik të Kinës (CMG) ndan opinionet e saj lidhur me këtë ngjarje të rëndësishme të politikës europiane
Fitues dhe humbës në zgjedhjet për PE-në (Foto Gazeta Si)
CMG: Zgjedhjet për Parlamentin Europian u mbajtën nga 6-9 qershor me votën e 27 vendeve të bllokut prej rreth 450 milionë banorësh. Gjatë pesë viteve të fundit, BE-ja është përballur me pandeminë Covid 19, rënien ekonomike dhe krizën energjetike të nxitur nga konflikti në Ukrainë. Ku është fokusuar fushata politike në këto zgjedhje?
Marjana Doda:Është demonstruar qartë që ligjvënësit nuk janë ata që i kanë tejkaluar pritshmëritë e tyre për qytetarët europianë, ndaj 400 milionë qytetarë europianë votuan kundër konsensusit politik, i cili ka zgjatur prej vitesh. Në rrafshin gjeopolitik janë ndryshime shumë të mëdha sepse kemi disa luftra në Europën Lindore dhe në Lindjen e Mesme. Lufta ka qenë një nga pikat kryesore për të cilat nuk është pare kjo dakordësi brenda qytetarëve në shtetet më të mëdha europiane.
Ka patur një lloj revanshi politik të atyre që janë sot në krye të Europës kundër partive të ekstremit të djathtë. I gjithë programi i tyre politik, analitik dhe mediatik është fokusuar kundër këtyre partive politike ekstremiste të djathta, sipas tyre. Nuk kanë ofruar para qytetarëve të tyre një alternative ose një program konkret se çfarë do të bëjnë me inflacionin, me ekonominë, me flukset e mëdha migratore, po ashtu me qasjen e politikës europiane ndaj luftës në Ukrainë. Të gjitha këto kanë bërë që qytetarët europianë t’i thonë “jo” këtyre politikave që janë zhvilluar deri tani.
Nga ana tjetër, partite politike të ekstremit të djathtë kanë ngritur zërin e tyre për faktin që ka problem me emigracionin, me strehimin, me punësimin dhe me faktin që taksat e europianëve shkojnë në një luftë, e cila nuk dihet se çfarë kahje do të marrë dhe sa shtrirje do të ketë.
Është një “shuplakë” e madhe dhe e forte ndaj atyre që deri më sot kanë drejtuar politikën e jashtme të BE-së. Një gjë është e sigurtë që nëpërmjet këtyre zgjedhjeve europiane, ndryshimet në politikën e jashtme europiane janë të paparashikueshme.
CMG: Në këto zgjedhje kemi të bëjmë me një ndryshim rrënjësor. Rreth 51% e votuesve e dhanë votën për Parlamentin e ri Europian. Forcat politike europiane po anojnë dukshëm djathtas. Zgjedhjet treguan se partitë e qendrës, liberale dhe socialiste do të ruajnë shumicën në Parlamentin Evropian. Partitë e ekstremit të djathtë në Francë, Gjermani, Holandë, Austri bënë që balanca e pushtetit të zhvendoset djathtas në parlamentin prej 720 vendesh. Pasojat janë të menjëhershme dhe pritet një konfigurim i ri politik i Francës që shkon në zgjedhje, Gjermania, Belgjika e vende të tjera. Cilat pritet të jenë pasojat e këtij rotacioni të ri politik në jetën e europianëve?
Marjana Doda: Nga këto zgjedhje europiane gjëja më e sigurtë është se të gjitha pritshmëritë ose ndryshimet që do të vijnë më pas do të jenë të paparashikueshme. Megjithatë për mendimin tim ka qenë e parashikueshme rritja e këtyre partive politike të ekstremit të djathtë sepse gjatë 6 mujorit të pare të këtij viti janë zhvilluar sondazhe në shtetet më të mëdha europiane dhe kanë qenë gati 99.9 për qind të sakta lidhur me rezultatet.
Ishte i pritshëm ky rezultat i partive të ekstremit të djathtë sidomos në vendet si Italia, Franca apo Greqia që përballen me flukset më të mëdha migratore dhe qytetarët e këtyre vendeve kanë ngritur zërin se deri ku do të shkojë kjo situate dhe çfarë force ka familja e madhe europiane.
Rezultatet e zgjedhjeve në PE (Foto Top Channel)
CMG: Nëse i referohemi Francës, Le Pen ka patur të njejtin program politik dhe më pare, por tashmë në një sfond të ri gjeopolitik dhe ndoshta prandaj këto premtime kanë marrë një vlerë të shtuar për publikun francez.
Marjana Doda: Në fakt Le Pen përbën shembullin kryesor. Në fillim pati një lloj habie me atë që ndodhi në Francë. Po të shohim politikën e jashtme të këtij vendi lidershipi i presidentit francez ka treguar një lloj koherence politike që nga ardhja e tij në pushtet. Gjatë vitit që kaloi por dhe tani kemi pare një qasje të jashtëzakonshme dhe protagonizëm të Macron jo vetëm për Francën, por dhe brenda Europës. Madje ai ka një lloj konkurrence politike me kancelarin Scholz sepse kërkoi shpërndarjen e Asamblesë Parlamentare
Pse fitoi Le Pen në Francë? Mendoj se fitoi për shkak të një lëvizjeje taktike të gabuar të presidentit Macron i cili tha se ne jemi gati të çojmë ushtarët tanë në terren në Ukrainë.
Pra vendimi i Macron ishte një lloj “autogoli”, ndoshta jo pa vetëdije sepse unë besoj fort tek inteligjenca dhe tek vizionet e tij, por here pas here ai ka ceduar në këto vendime. Ndaj këto rezultate të zgjedhjeve tregojnë jo vetëm për qasjen e familjes europiane, kënaqësitë apo pakënaqësitë e qytetarëve europianë ndaj lidershipit aktual në Itali, Gjermani apo në Francë. Lëvizja taktike e Macron për të shpërdarë Asamblenë Parlamentare pasi kishin dale rezultatet u lexua me pak skepticizëm, por tregoi dhe një dëshmi demokracie, duke iu rikthyer qytetarëve të drejtën që të zgjedhin. Shumë analistë e kanë pare këtë si një vendim me risk të lartë, por besoj që Macron po merr kohë për të rfuqizuar veten përballë zgjedhjeve të ardhshme presidenciale. Pa dashur të hyj në vorbullën e teorieve konspirative mendoj se Macron e bëri këtë lëvizje për të dhënë një shembull në familjen europiane, por dhe përballë kancelarit Scholz sepse Franca dhe Gjermania si vendet kryesore të BE-së here pas here kanë konkurrencë politike dhe gjeopolitike në Union.
Por fakti që Scholz deklaroi se nuk planifikojnë të shkojnë në zgjedhje të parakohshme ka rritur pozicionin e presidentit Macron ndaj tij si lider . Ndërkohë surpriza e këtyre zgjedhjeve ishte Italia, e cila vitet e fundit ka qenë e lënë në hije, madje pati një lloj stepje edhe gjatë situatës me Covid 19, kur u ndje e tradhëtuar nga familja europiane. Kryeministrja Meloni, e cila e kthen revanshin e saj pati dhe një lloj ngecje për sa i përket çeshtjes së emigracionit, flukseve të mëdha të emigrantëve, për të cilën Shqipëria ka nënshkruar një marrëveshje si e vetmja alternative që e ndihmoi Italinë përballë këtij ngërçi.
CMG: Kjo po shikohet si një marrëveshje e cila mund të përshtatet dhe nga vendet e tjera europiane që kanë të njejtin problem.Është një marrëveshje e suksesshme dhe pioniere sa i përket flukseve migratore në Europë
Marjana Doda: Dhe Giorgia Meloni që deri dje shihej me skepticizëm në rast se do të vinte në pushtet si një e djathtë, por ajo po tregon se mund të jetë një “queenmaker” e këtyre zgjedhjeve europiane. Partia Popullore Europiane e ka ruajtur pozicionin e vet dhe mund të themi se në parlamentin e ri europian për marrjen e vendimeve të ndryshme në politikën e jashtme pritet të ketë kohëzgjatje ose vështirësi. Ndërsa Ursula von der Leyen në krye të PE-së konkurron për një mandate të dytë ndaj priten aleanca
Zgjedhjet në PE (Foto Gazeta Panorama)
CMG: Ursula von der Leyen ka deklaruar së fundmi se ka patur një bashkëpunim të mire me kryeministren italiane Meloni dhe me sa duket do të ketë një aleancë
Marjana Doda: Unë besoj më shumë në një bashkëpunim Francë-Itali se sa Itali-Gjermani edhe për faktin se sot kancelari Scholz duke qenë se gjatë këtyre zgjedhjeve doli partia e tretë tregon se Gjermania po e humb rolin e saj kryesor, madje lidershipi i Gjermanisë në familjen europiane është tronditur që pas largimit të kancelares Merkel.
CMG: Funksioni parësor i këtij parlamenti përfshin negocimin e ligjeve të BE-së me anëtarë të qeverive, që përfaqësohen prej Këshillit Evropian. Parlamenti, po ashtu, miraton buxhetin e BE-së dhe voton për marrëveshjet ndërkombëtare, si dhe për zgjerimin e bllokut evropian. Ndërkohë partite fituese të zgjedhjeve, ato të djathta nuk janë shumë të fokusuara në çeshtjet e mjedisit, apo të zgjerimit të Unionit, por janë të fokusuara në luftën kundër emigracionit. A ka shpresë që integrimi i Shqipërisë në BE të marrë notën pozitive nga Parlamenti i ri?
Marjana Doda: Duke qenë se partite popullore europiane e kanë ruajtur tashmë mazhorancën e tyre në ulëset e Parlamentit Europian, mendoj se nuk do të kemi probleme sa i përket programit të tyre në lidhje me zgjerimin e BE-së. Mendoj se procesi i integrimit të vendeve të Ballkanit Perëndimor ka ngecur nga 2020 e deri tani ndonëse janë bërë samite dhe takime ku është theksuar se BE do të ishte i paplotë pa vendet e Ballkanit Perëndimor, jemi ende në “vend numëro”. Sipas politikës dhe qasjes europiane procesi i nisur nuk mund të kthehet mbrapsht por do të vijohet me planin e rritjes.
Nëse do ta shohim në planin e Ballkanit Perëndimor, sapo kanë përfunduar zgjedhjet në Maqedoninë e Veriut ku ka ardhur në pushtet një parti e cila ka një lloj nacionalizmi brenda saj, çka do ta bëjë pak të vështirë komunikimin dhe qasjen me BE-në. Duket sikur ka një lloj vështirësie përsa i përket hyrjes në BE. Duke u përqëndruar te zgjedhjet aktuale europiane menndoj se do të ketë vështirësi në Parlamentin Europian për t’i dhënë zë zgjerimit të Unionit me vendet e Ballkanit Perëndimor, duke e futur në agjendën kryesore.
Partitë e djathta fituese të zgjedhjeve në Parlamentin Europian janë të fokusuara në përmbushjen e premtimeve që u kanë dhënë votuesve të tyre. Në optikën gjeopolitike në të cilën ndodhemi e shoh pak të largët hyrjen tone në BE, kjo jo për shkak të mospërmbushjes nga ana jonë të kritereve, por janë disa situata që nuk janë në favorin tone. Kjo nuk ka të bëjë me këto zgjedhje, por me qasjen e vetë Europës. Kemi një komunitet politik të propozuar nga presidenti Macron, I cili ka vijuar me një vision për qasjen e tij ndaj Europës, plus Ballkanin Perëndimor, por nuk kemi ende një date dhe këto afate do të ndryshojnë, Ndoshta dhe hapja e negociatave në vitin 2022 ishte për shkak të një lodhjeje të jashtëzakonëshme nga ana e qytetarëve të rajonit tone, ku sipas sondazheve pati një ulje të pritshmërive të tyre.
Javën e kaluar patëm në Shqipëri vizitën e kryeministres italiane Meloni dhe e kemi çuar në një nivel tjetër marredhënien politike dhe diplomatike me fqinjin tone Italinë, mendoj që Italia do të jetë një zë pro Shqipërisë dhe Ballkanit Perëndimor për integrimin europian. Qasja pozitive ndaj Shqipërisë dhe Ballkanit Perëndimor nuk do të mungojë, por do të mungojë një date konkrete sa i përket zgjerimit të BE-së.
Intervistoi Eda Merepeza
