4 muajt e parë të vitit 2024 shënojnë një rekord të ri në rritjen e përqendrimit të CO2 në atmosferë. Kërcimi është veçanërisht i madh në muajin mars. Krahasuar me të njëjtin muaj të një viti më parë, gjetjet tregojnë një rritje prej 4.7 pjesë për milion (ppm). Vlera është gjithashtu e lartë falë një niveli relativisht të ulët në mars të vitit 2023, por është gjithashtu një rekord për janarin dhe shkurtin e vitit 2024. Në prill rritja ishte më e kufizuar, por pak më poshtë rekordit të mëparshëm që daton në 2016.

Pasojat e  ngrohjes globale - foto euronews albania

"Fatkeqësisht, ne vazhdojmë të thyejmë rekorde në shkallën e rritjes së CO2," tha Ralph Keeling, drejtor i Programit të CO2 në Institutin Scripps të Oqeanografisë UC San Diego. “Arsyeja përfundimtare është rritja e vazhdueshme globale e konsumit të lëndëve djegëse.”

Përqendrimi i CO2 në atmosferë, shkak El Niño

Nuk është rastësi që dy vitet me rritjen më të madhe të përqendrimit të CO2 në atmosferë janë 2024 dhe 2016. Të dyja karakterizohen nga faza përfundimtare e El Niños. El Niños është një fenomen ciklik që lidhet me ndryshueshmërinë natyrore të sistemit klimatik të Tokës (ai nuk varet nga aktivitetet njerëzore) dhe kontribuon në rritjen e temperaturës globale me disa të dhjetat e një shkalle.

Është gjithashtu edhe për shkak të pranisë së një Niño në mënyrë shumë intensive në gjysmën e dytë të vitit të kaluar, që viti 2023, arriti një nivel të paprecedentë të ngrohjes globale, +1.48°C sipas sistemit evropian Copernicus. Por El Niños ndikon edhe në sasinë e CO2 në atmosferë, duke e rritur atë.

“Përqendrimet e CO2 priren të rriten veçanërisht me shpejtësi drejt fundit të ngjarjeve të El Niños. Më parë, ritmi më i shpejtë i rritjes së gazeve të efektit serrë ndodhi në fillim të vitit 2016, në fund të sezonit El Niño,” shpjegojnë ekspertët, që bazohen në matjet e bëra nga observatori Maunakea në Haëaii. (Instrumentimi u instalua në ishull në vitin 2022 për të kontrolluar që të dhënat nga observatori historik, në Maunaloa aty pranë, nuk ndryshuan nga shpërthimi i vullkanit të ishullit.)

Perqendrimi -co2 - foto depositphos

Natyrisht, El Niño është vetëm një kontribut, ai nuk shpjegon plotësisht një rritje kaq të konsiderueshme të përqendrimit të CO2. Faktori kryesor pas kësaj rritjeje është konsumi i mbetjeve. “Rritja e vrullshme për shkak të El Niño i është shtuar rritjes afatgjatë të shtimit të CO2 e lidhur kjo me rritjen e emetimeve të lëndëve djegëse fosile, të cilat vetë janë rritur me 5% nga viti 2016 deri më sot”, specifikon instituti.

2024 mund 2016

Kërcimi më i madh, deri më tani, ishte ai i regjistruar midis qershorit 2015 dhe qershorit 2016, kur CO2 u rrit me 4.1 ppm nga viti në vit. Marsi 2024 e ka tejkaluar atë me 0.6 ppm. Janari dhe shkurti janë gjithashtu në vlera më të larta se ato të të njëjtëve muaj të 2016-ës, përkatësisht me rritje të përqendrimit të CO2 prej 3.4 ppm (krahasuar me 2.6 që u arrit 8 vite më parë) dhe 4 ppm (krahasuar me 3.7 në 2016). Vetëm prilli, në tremujorin e parë të këtij viti, shënoi rritje më të vogël se i njëjti muaj i 2016-ës, me +3,6 ppm.

“Por duke marrë parasysh katër muajt e parë të 2024-ës, ritmi i rritjes është shumë më i lartë se ai i vitit 2016”, nënvizon më tej instituti. “Nëse ky El Niño ndjek modelin e El Niños së fundit, bota mund të përjetojë një normë shumë të lartë rritjeje për shumë muaj të tjerë.”

Çfarë na tregojnë të dhënat për përqendrimin e dioksidit të karbonit?

Matja e akumulimit të dioksidit të karbonit në atmosferë është një nga treguesit më të besueshëm për matjen e pulsit të krizës klimatike. CO2 është gazi kryesor që ndryshon klimën, është përgjegjësi kryesor për efektin serë. Sa më shumë të rritet, aq më shumë atmosfera ruan nxehtësinë që vjen në Planet nëpërmjet rrezatimit diellor, i cili përndryshe do të shpërndahej në hapësirë. Për shkak se mbetet në atmosferë për dekada apo shekuj, përqendrimi i tij ka një efekt afatgjatë në temperaturën e Tokës dhe nuk shfaqet menjëherë. Prandaj, nivelet e sotme të CO2 do të lejonin që temperaturat globale të vazhdojnë të rriten edhe nëse, hipotetikisht, do t'i eliminonim menjëherë të gjitha emetimet.

"Kjo rritje e fundit tregon se sa shumë duhet të bëjmë për të stabilizuar sistemin klimatik," thonë ekspertët. “Stabilizimi do të kërkojë që nivelet e CO2 të fillojnë të bien. Por, në vend të kësaj, CO2 po rritet më shpejt se kurrë.”

Shtimi i gazrave ne atmosfere- foto gazeta Tema

Para epokës industriale, vlerat e dioksidit të karbonit kishin mbetur të qëndrueshme rreth 280 pjesë për milion për rreth 6000 vjet. Në fund të Luftës së Dytë Botërore ishte 310 ppm. Gjatë krizës së naftës të viteve 1970 ishte 335 ppm. Pastaj fillon nxitimi: 353 ppm në 1990, 368 ppm në 2000 (+15), 388 ppm në 2010 (+20), 412 ppm në 2020 (+24).

Në maj 2023 - muaji në të cilin normalisht regjistrohet kulmi vjetor, përpara shpalosjes së dukurisë në hemisferën veriore, përqendrimi i CO2 në atmosferë ka arritur në 423.78 ppm.

Përgatiti: N. Kraja