Përkthimi i parë perëndimor i Analekteve të Konfucit dhe dy klasikëve të tjerë konfucianë, u shfaq në Paris në 1687. Kushtuar mbretit Luigji XIV të Francës, vëllimi në gjuhën latine u përhap në të gjithë Evropën. Njëri prej redaktorëve të tij, jezuiti Philippe Couplet, ishte i impresionuar nga filozofia e Konfucit, siç dëshmohet në vërejtjen e tij: “Mund të themi se sistemi etik i filozofit Konfuci është sublim, është në të njëjtën kohë i thjeshtë, i ndjeshëm dhe i arsyeshëm rrjedh nga burimet më të mira të arsyes natyrore”.

foto nga VCG

Gjatë së njëjtës periudhë, disa jezuitë francezë, të përshkruar më vonë si “matematikanët e mbretit”, mbërritën në Pekin dhe u bënë mësuesit e matematikës të perandorit Kangxi (1654-1722) të dinastisë Qing (1644-1911). Suksesi i tyre në shërimin e etheve Kangxi, duke administruar kininë, bëri që ata të merrnin dhuratë një truall mbi të cilin u ngrit më vonë një observator astronomik dhe ndërtesa të tjera. Brenda 15 viteve nga mbërritja e pesë jezuitëve, 40 jezuitë të tjerë francezë do të udhëtonin në Kinë.

Fundi i shekullit të 17-të dhe gjysma e parë e shekullit të 18-të ishin me të vërtetë një epokë e artë ndërveprimi midis Kinës dhe Francës, një trashëgimi mbi të cilën të dy kombet mund të vazhdojnë të ndërtohen. Një nga matematikanët e mbretit, Joachim Bouvet (1656-1730), korrespondoi me filozofin gjerman Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716), duke i sugjeruar atij lidhjen midis sistemit binar të aritmetikës dhe heksagrameve Yi Jing.

Jean-François Gerbillon (1654-1707) ishte një nga dy jezuitët e dërguar për të ndihmuar ambasadorët kinezë në nënshkrimin e Traktatit të Nerchinsk-ut dhe ai dëshmoi të ishte një hartograf i shquar. Puna e tij u vazhdua nga Joseph-Anne Mailla (1669-1748), i cili punoi 18 vjet për të prodhuar hartat e perandorisë me kërkesën e perandorit Kangxi, i cili nga ana e tij e bëri atë një “mandarin”.

Joseph de Premare  (1666-1736) ishte jashtëzakonisht i aftë për gjuhën kineze dhe, pasi dorëshkrimi u rizbulua, teksti i tij i gjuhës u bë baza e të gjitha gramatikave kineze të botuara më pas në Evropë.

foto nga VCG

Antoine Gaubil (1689-1759) ishte një astronom dhe historian i shkëlqyer. Një nga nxënësit e tij, Joseph-Marie Amiot (1718-93), u bë pionieri i etno-muzikografisë dhe dha informacion shumë të detajuar mbi muzikën dhe vallet rituale kineze.

Tradita e sinologjisë franceze duhej të vazhdonte dhe të lulëzonte. Sot, shtëpia botuese “Belles Lettres” pret një seri librash me klasikë kineze, dygjuhëshe, ku mund të gjenden vepra të ndryshme si “Classic of Tea” nga Lu Yu (rreth 733-804) dhe një traktat mbi teknikat e pikturës me autor Shen Zongqian (rreth 1721-1803).

Popullariteti i kësaj serie librash bëhet edhe më i shquar nga fakti se e njëjta shtëpi botuese ishte e njohur për botimet kritike të pashembullta të klasikëve latinë dhe grekë që kishte nisur më shumë se 100 vjet më parë.

Nga mesi i shekullit të 19-të e në vazhdim, intelektualët, artistët, shkencëtarët dhe udhëheqësit politikë kinezë që kanë marrë arsim të lartë ose trajnim në Francë janë shumë të shumtë për t'u renditur. Pasardhësit e tyre po lulëzojnë. Disa universitete kineze kanë programe të përbashkëta me institucionet kryesore akademike franceze, në mënyrë që studentët e tyre më të mirë të përgatiten për kërkime dhe të shkruajnë tezat e doktoraturës në Francë.

foto nga VCG

Pasuria dhe kohëzgjatja e ndërveprimit kulturor kinezo-francez kanë lejuar, dhe do të vazhdojë t'i lejojë, të dyja vendet të kapërcejnë keqkuptimet që zakonisht ndodhin në çdo marrëdhënie afatgjatë. Kur vëzhgojmë historinë nga një distancë, alternimi midis marrëdhënieve më të ngrohta dhe më të ngrira midis shoqërive dhe kulturave shfaqet me një qartësi që e bën fenomenin shumë më pak shqetësues. Ndjenja e distancës ndihmon në ruajtjen e normalitetit, në mënyrë që të sigurohet që dialogu i vazhdueshëm dhe mësimi i ndërsjellë të mbizotërojnë mbi uljet dhe ngritjet emocionale.

Në të njëjtën kohë, e kaluara nuk mund të përsëritet kurrë. Ajo që do t'i bëjë shkëmbimet kinezo-franceze edhe më të gjalla dhe më domethënëse sot është fokusimi në sfidat e përbashkëta globale. Kur bëhet fjalë për rishpikjen e modeleve arsimore, për të artikuluar marrëdhëniet midis njerëzimit dhe natyrës, për të ndërtuar një kulturë paqeje dhe për të gjetur përgjigje etike që kërkon shfaqja e bioteknologjisë dhe inteligjencës artificiale, si Kina ashtu edhe Franca janë të pajisura me burime kulturore, të shfrytëzuara nga një lexim i kryqëzuar i klasikëve dhe traditave të tyre.

Nga një kulturë në tjetrën, përgjigjet ndaj sfidave të tilla do të ndryshojnë, por, në të gjitha rastet, ato do të nxiten nga një dialog me tjetrin. Një dialog i tillë e bën secilin prej nesh të vlerësojmë rishtas specifikat e dikujt në dritën e interpretimit të dhënë nga një këndvështrim tjetër. Autori i këtij shkrimi, Benoit Vermander, profesor dhe këshilltar doktorature në Shkollën e Filozofisë, në Universitetin Fudan, në Shangai, thotë se pothuajse 350 vjet më pas, shkëmbimet kulturore kinezo-franceze jo vetëm që mbeten të gjalla, por gjithashtu po ofrojnë burime të jashtëzakonshme për përpjekjen përmes së cilës shoqëri dhe kultura të ndryshme mund të gjejnë zgjidhje të ndërlidhura për sfidat e përbashkëta dhe të shfrytëzojnë mundësitë e përbashkëta.