Ndërtime në Tiranë(Foto shqip.al)
Ndërtime të reja në Tiranë (Foto BoldNews.al)
Rritja e çmimeve të apartamenteve në Tiranë dhe jo vetëm duket se nuk do të ndalet, pasi ky fenomen parashikohet të shtrihet edhe gjatë këtij viti. Për ndërtuesit kjo ishte e analizuar si efekt i rritjes së taksave për sektorin e ndërtimit. Rritja në disa zona ka kaluar nivelin e 30 %.
“Në muajin korrik të vitit 2023 qeveria rriti në mënyrë të beftë dhe pa asnjë studim çmimet e referencës në qytetin e Tiranës. Këto çmime mesatarisht e rritën barrën fiskale në bashkinë e Tiranës me mesatarisht 40%. Pra kosto e ndërtimit mbas gushtit të vitit 2023 pësoi një rritje të menjëhershme. Kjo u reflektua dhe te rritja e çmimit si pasojë e kësaj takse që iu bë në një ditë të nxehtë korriku e ka dhënë efektin në pjesën më të madhe gjatë vitit 2023, madje do të thoja që në disa zona rritja e çmimit është edhe më e madhe se 20%. Për një pjesë të projekteve që nuk kanë filluar akoma ndërtimin, kjo rritje ndoshta do të pasohet edhe gjatë vitit që jemi. Pra rritja e menjëhershme pas çmimit të referencës për qytetin e Tiranës, me ndikimin në kosto e ka dhënë efektin edhe më shumë se 20% në disa zona”- tha Erion Harizi, kreu i Shoqatës së ndërtuesve.
Erion Harizi (Foto nga Linkedin)
Harizi shpjegon se ku është ndjerë më shumë efekti i rritjes së çmimeve.
“Kryesisht në disa zona ku çmimi i shitjes ka qenë, si zona e Don Boskos, e Unazës së re, ku çmimi para kësaj rritjeje ka qenë mesatarisht 600 apo 650 euro. Sot në atë zone, por edhe sipas kërkesës që duhet të jemi realistë, çmimi është rritur nga 1000 deri në 1200 euro për metër katror. Pra në disa zona çmimi është rritur edhe në 40%.”
Reinaldo Pipiria, Drejtor Ekzekutiv i NAREA Albania thotë se ligji i hyrë në fuqi vjet ka patur nevojë për më shumë konsultim për efektet pasuese.
“Është e vërtetë realisht që në korrik- gusht të 2023 ka patur një vendimmarrje, që ndoshta do të duhet të ishte konsultuar pak më teper, apo duhet të kishte më shumë përfshirje të aktorëve në treg për vendosjen e çmimeve të reja të referencës, gjithmonë marrja e hapave të parcelizuar si rritje e çmimit të referencës në Tiranë. Më pas, bazuar në udhëzimin e ri skemat e reja të amortizimit të çmimit të referencës, do të ishte e udhës të ishin të gjitha paketë, duke pasur dhe një studim mbi ato që quhen valvulat e sigurisë, për të luftuar sidomos pjesën e evazionit. Një arsye që merren hapa për çmimin e referencës është për shkak të anës fiskale për të rritur të ardhurat në qeverisjen lokale. Arsyeja e dytë ka shkakun e shmangies dhe deformimeve në treg dhe luftën e evazioneve aty ku ka diferenca. Në një moment kur çmimet e referencës vendosën apriori pa mbushur gjithë paketën e vendimmarrjeve dhe sidomos tek ato raste kur çmimi i referencës është më tepër sesa çmimi real i zonës, automatikisht kjo çon në rritjen e barrës fiskale, çon edhe në të njëjtën kohë në shtrenjtimin e pronave. Kjo sepse në momentin kur çmimi i referencës është 1 mijë euro për metër katror, por pasuria nuk e arrin këtë çmim reference, 700 apo 800 atëherë këtë diferencë që shteti do ta marri me 15%, je i detyruar ta ngarkosh tek çmimi final dhe t’ia ngarkosh konsumatorit final.”- tha Pipiria.
Reinaldo Pipiria(Foto Linkedin)
Ai rendit disa ndryshime të njepasnjëshme dhe paqartësitë në monitorimin e tregut.
“Në vitin 2023 ka pasur disa vendimmarrje, që lidhen me pasuritë e paluajtshme sidomos me tatimin me pasuritë e paluajtshme, pra kemi ligjin e tatimit mbi të ardhurat, që ka hyrë në fuqi në 1 janar 2024. Pasi u miratua ky ligj filluam të shikonim çmimet e referencës dhe në fund të 2023 dhe në fillim të 2024 nxjerrim dhe një skemë amortizimi, të çmimit të referencës. Do të ishte e udhës që të gjitha këto të mblidheshin bashkë, të adresohet ashtu siç duhet strehimi, sepse ne shikojmë pasuritë e paluajtshme si biznes. Nuk janë biznes, nuk janë domosdoshmërisht. Mund të jetë biznes për një 20 apo 30% të tregut që mund të jenë shumë të pasur, ndërsa pjesa tjetër e ka strehim. Në 2024 duhet të shikojmë se çfarë do të bëjmë me strehimin. Tregu ka performuar, çmimet janë rritur 10 apo 12 apo 15% gjatë gjithë kohës, kemi një fortësim dhe një presion që vjen edhe për shkak të sektorit të blerësve të huaj. 1 në 4 blerës sot në Shqipëri, 1 në 4 investime të huaja në Shqipëri vijnë për pasuritë e paluajtshme, diku tek 20% e tregut të këtyre pasurive vjen për shkak të blerësve të huaj, kështu që ne duhet të fillojmë të kujdesemi për strehimin. Kemi fenomenin e ARBN 15 mijë bashkë me booking ndoshta kalon më tepër, njësi të listuara, ndaj herët a vonë do të duhet të merremi dhe me çështjen e strehimit. Çeshtja e strehimit nuk merret me politika të ndara, duhet të vijnë bashkë çmime reference, tatimi i transaksioneve dhe të gjitha duhet të ulemi të shikojmë sesi mund të ndihmojmë.”
Rriten çmimet e apartamenteve në Tiranë (Foto Gazeta Shqiptare)
Sipas ekspertit Harizi, duhet të kundërshtohen nga qytetarët efektete prapavepruese të ligjit që sjell çmimi i referencës dhe për këtë shumë konsumatorë nuk janë ende të informuar.
“Nëse dikush ka blerë në një x vit një apartament me 800 euro për metër katror, në 2018 qeveria bëri rivlerësimin për këta apartamente. Një pjesë e qytetarëve iu përgjigjën, nga 800 euro për metër katror, paguan 3% të kësaj diference dhe e rivlerësuan shtëpinë me çmim 1200 euro aq sa ishte referenca e 2018 aq sa qeveria i drejtoi. Çfarë ndodh sot? Këtu është pika që na prek të gjithëve dhe që duhet ta kundërshtojmë. Sot qeveria thotë ti nuk e ke më atë apartament me 1200 euro. Kur të shkosh tek noteri për të shitur këtë apartament, ty qeveria ta ka vendosur çmimin e referencës 1200 euro për metër katror dhe ta quan këtë si të ardhur dhe çmimi i shitjes (2000 euro minus 1200 që është referenca) 800 euro quhet e ardhur dhe qeveria thotë se ti po i fiton këto lëkë. Ndërkohë për mendimin tim, nuk është fitim sepse shtëpia amortizohet, mund te ketë interesa bankare”, vuri në dukje Harizi.
