foto nga Bota Sot

Një zhvillim ligjor i rëndësishëm, që do të riformojë peizazhin e botimit dhe shpërndarjes së librave ka ndodhur së fundmi në Shqipëri.  Ky ligj novator kërkon që botuesit jo vetëm t'i nxjerrin librat e tyre për publikun e gjerë, por edhe të sigurojnë që këto thesare letrare të gjejnë rrugën e tyre në institucione të ndryshme në mbarë vendin. Ky ligj do të revolucionarizojë aksesin dhe disponueshmërinë e librave brenda institucioneve arsimore, kulturore dhe qeveritare, duke pasuruar njohuritë dhe përvojat e lexuesve të panumërt në të gjithë Shqipërinë.

Gjithashtu, ky ligj shërben si katalizator për pasurimin kulturor brenda bibliotekave dhe institucioneve të tjera kulturore.  Duke kërkuar që botuesit t'i furnizojnë këto institucione me botimet e tyre të fundit, ligji ndez një lulëzim të vlerësimit dhe shkëmbimit letrar.  Bibliotekat, qendrat e njohura të dijes dhe krijimtarisë, tani po lulëzojnë edhe më shumë si qendra të gjalla për dialog intelektual, meditimi dhe frymëzim.  Aksesueshmëria e librave në institucionet kulturore jo vetëm që magjeps lexuesit e zjarrtë, por edhe i josh të ardhurit të thellohen në fushën e letërsisë, duke mundësuar zhvillimin e gjerë të një kulture letrare në të gjithë Shqipërinë. 

foto nga ATSH

Sipas ligjit të ri, botuesit tani janë të detyruar të bashkëpunojnë me institucione, si shkollat, bibliotekat, universitetet dhe agjencitë qeveritare, në mënyrë që t'u sigurojnë atyre kopje të librave të botuar prej shtëpive botuese. Ky ndryshim thelbësor synon të nxisë një kulturë të ushqyerjes intelektuale duke i bërë librat më prezent në jetën e masave.

Ndryshimet ligjore marrin në konsideratë pasurimin e bibliotekave publike duke nënvizuar që fondet e përvitshme dedikuar blerjes së titujve të rinj, në buxhetet e institucioneve të pushtetit vendor të mos tjetërsohen, por të përdoren vetëm për këtë qëllim.

Ligji i ri zgjeron kufijtë e promovimit të librit dhe produkteve të përafërta me të, jo vetëm brenda territorit të Republikës së Shqipërisë por edhe jashtë saj.

Dispozitat e reja lidhen edhe me uljen e kopjeve të botimeve në Bibliotekën Kombëtare: reduktim nga 5 në 3 kopje të botimeve që duhet të mbajë BK. Dy kopjet e tjera janë kopje që do të shpërndahen nëpërmjet marrëveshjeve midis Bibliotekës Kombëtare dhe institucioneve të tjera publike në të gjithë territorin e Shqipërisë.

foto nga Monitor

Një tjetër ndryshim ka të bëjë me nxitjen e botimit të librave për personat me aftësi të kufizuar nga shtëpitë botuese, krahas botimeve të veprave me rëndësi kombëtare, historike, kulturore dhe shkencore. Si pasojë e ndryshimeve forcohet dhe ndikimi i Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, ku do të kalojë edhe Regjistri i Botuesve. Ndërsa drejtuesi i QKLL-së, do të jetë gjithashtu dhe pjesë e Këshillit Kombëtar të Librit dhe i Nxitjes së Leximit.

Në vitet e fundit, tregu i librit në Shqipëri ka përjetuar zhvillime të ndjeshme, ndonëse përballjet dhe vështirësitë e tij mbeten të dukshme.

Në vitin 2023, shtëpitë botuese në Shqipëri u përballen me një varg të ndërlikuar të sfidave që kanë ndryshuar mënyrën e tyre të funksionimit dhe kanë ndikuar thellësisht në tregun e librit.

Në ditët në vijim do të ketë dhe tre seanca të tjera, ku do të jenë të pranishëm për ndryshimet në ligj edhe grupet e interesit.

Neritana Kraja