Iniciativa “Një brez, një rrugë” u propozua për herë të parë nga Presidenti Xi Jinping në Universitetin Nazarbayev në Kazakistan në shtator 2013. Në nëntor 2014, kur nënkryetari i bankës sonë ishte në qytet, një gazetar nga Hong Kongu e pyeti atë për pikëpamjen e tij për BRI-në. Me shumë përulësi, ai u kthye dhe pyeti: "Çfarë është BRI?"
Foto:VCG
Kaq shumë ka ndryshuar nisma që nga ajo kohë! Në nëntor 2017, Francis Yeoh, kryetar i konglomeratit YTL me bazë në Malajzi, mbajti një fjalim mbi iniciativën në Forumin Fortune 500. Yeoh e krahasoi nismën me Planin Marshall, ku u ndanë fonde masive për të rindërtuar Evropën pas Luftës së Dytë Botërore, me fokus në infrastrukturë. Kuptohet, analogjia nuk është aspak e përsosur pasi Plani Marshall u konceptua menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore, ndërsa BRI u shfaq gjatë kohës së paqes. Megjithatë, fjalimi i Yeoh na galvanizoi të gjithëve, ndërtuesit, bankierët, politikëbërësit.
Në vitin 2019, Bruno Macaes, një ekspert gjeopolitik, botoi një libër mbi iniciativën, të titulluar “Një Brez, një Rrugë”: Një Rend Botëror Kinez. Në të, një portugeze shkruan se "imazhi më i mirë i “Një Brez, një Rrugë” nuk janë trenat që kalojnë superkontinentin e Euroazisë, apo portet dhe parqet industriale që hapen gjatë rrugës. Janë qytetet që ndërtohen nga e para. Këto janë ato që do të ndryshojnë peizazhin fizik dhe njerëzor të planetit, duke krijuar mënyra të reja jetese, ide të reja, aventura të reja”. Stephen Green, ish-kryetar i HSBC, rekomandon librin e Macaes si "lexim thelbësor për të gjithë ne".
Pekini festoi 10-vjetorin e nismës në Forumin e tretë të nismës “Një Brez, një Rrugë” për Bashkëpunim Ndërkombëtar më 17 dhe 18 tetor. China Daily raportoi mbi përfitimet e ndezura të BRI, ndërsa SCMP dhe Lianhe Zaobao ishin më të nuancuara. Mediat perëndimore ishin më pak bujare. Financial Times vuri në dyshim mençurinë e investimeve të BRI-së. Euronews pretendoi se huatë e nismës i çojnë vendet e zhytura në borxhe drejt falimentimit. Çfarë ka ndodhur me mbulimin e balancuar mediatik? Raportet diametralisht të kundërta më kujtuan thënien e vjetër, "të gjithë vepruan si u interesonte". Por cila është e vërteta?
Foto:VCG
BRI meriton një pasqyrim më të mirë
Iniciativa meriton një pasqyrim më të mirë. Si bankier dhe student i historisë, do të filloja me 3C-të - Tregtia, Shkëmbimet dhe Kultura, pa lojëra fjalësh të destinuara me ar, ungjill dhe lavdi të përdorura në Portugalinë e shekullit të 15-të. Tregtia është një vend i mirë për të filluar. Ndërmjet viteve 2013 dhe 2022, investimet e dyanshme midis Kinës dhe vendeve të nimsës “Një Brez, një Rrugë” arritën në 380 miliardë dollarë, nga të cilat, investimet direkte dalëse të Kinës kaluan 240 miliardë dollarë, duke përfituar 67,000 ndërmarrje në botë.
Firmat kineze në Shtetet e Bashkuara punësojnë 89 për qind të punonjësve vendas, duke krijuar mijëra vende pune, duke ushqyer miliona familje. Duke përdorur frazën e laureatëve të Nobelit Abhijit Banerjee dhe Esther Duflo, këto janë "ekonomi të mira për kohë të vështira".
"C" e dytë - Lidhshmëria. Porti i Pireut në Athinë, Hekurudha Kinë-Laos, Hekurudha Kinë-Kirgistan-Uzbekistan janë disa projekte të nismës “Një Brez, një Rrugë” që lidhin qytete dhe popuj. Nuk mund të mbitheksohet rëndësia e lidhjes në lehtësimin e tregtisë dhe bashkëpunimit.
Aaron Friedberg, profesor i Universitetit të Princeton-it, i cili beson se Kina dhe SHBA-ja po kundërshtojnë për epërsi mbi Azinë, thekson fuqinë e lidhjes së iniciativës në këtë mënyrë, "varësisht se cilat prej tyre (vendeve) përfshihen, këto vende mund të përbëjnë tashmë afër dy të tretat e njerëzve të botës dhe gati një e treta e PBB-së totale të saj”.
Kishore Mahbubani, dekan themelues i Shkollës së Politikave Publike Lee Kuan Yew, i kërkon Evropës që të jetë partnere me Kinën në zhvillimin e infrastrukturës afrikane. Në librin e tij, "A ka fituar Kina?" (2020), argumenton Mahbubani, "gjëja më e arsyeshme që duhet të bëjnë liderët evropianë është të bashkohen, masivisht, në takimin e radhës të nivelit të lartë të liderëve kinezë dhe afrikanë në Pekin. Një pjesëmarrje masive e liderëve evropianë në një samit të tillë do të dërgonte një sinjal të fuqishëm tregu. Mund të katalizojë një valë të fuqishme investimesh të reja në Afrikë. Me kalimin e kohës, me një ekonomi të fortë afrikane, do të ketë më pak nxitje për migrimin e gjerë afrikan në Evropë".
Aspektet kulturore po aq të rëndësishme
Foto:VCG
Së fundi, "C" e tretë, aspektet kulturore. Krahasuar me tregtinë dhe shkëmbimet, kultura lë ndikime të qëndrueshme. Duke cituar nga George Yeo, ish-ministër i jashtëm i Singaporit (2004-11), në fjalimin e tij me titull "Kina në të ardhmen e Evropës dhe Evropa në të ardhmen e Kinës" mbajtur në maj të këtij viti, "kultura i prek njerëzit thellë. Ata do të harrojnë gjithçka tjetër, por ata nuk do të harrojë se si i trajtoni ata në identitetin e tyre."
Rrëfimet e Zhang Qian, një i dërguar politik që shkoi deri në Azinë Qendrore gjatë Dinastisë Han Perëndimor (206 para Krishtit-24 pas Krishtit), janë të mirënjohura, por histori të personazheve legjendarë si Fa Xian, Xuan Zang, Alopen Abraham dhe Zheng janë më interesante.
Që nga dinastia Qin (221-206 pes), mëndafshi u përdor gjerësisht në të gjithë Perandorinë Romake, si një produkt luksi. Në librin e tij Rrugët e Mëndafshit: Një histori e re e botës, historiani i Oksfordit Peter Frankopan shkruan se Seneka, burrë shteti romak, ishte i tmerruar nga popullariteti i mëndafshit kinez, duke argumentuar se "rrobat e mëndafshit mezi mund të quheshin veshje duke qenë se ato nuk fshihnin as format dhe as mirësjelljen e zonjave të Romës.Vetë themeli i marrëdhënieve martesore po cenohej”. Pavarësisht paralajmërimeve të Senekës, tregtarët e mëndafshit fitonin ditën.
Fa Xia, një murg budist kinez, pelegrinazhi i të cilit në Indi në fillim të shekullit të pestë nisi marrëdhëniet kino-indiane, përktheu shumë sutra në kinezisht, duke përhapur budizmin. Xuan Zang, një murg i famshëm budist në dinastinë Tang (618-907), udhëtoi për në Indi pavarësisht ndalimit të udhëtimit. Pas kthimit të tij në Chang'an, Xuan Zang dokumentoi qëndrimin e tij në një udhëtim historik, Da-Tang Xiyu Ji (Regjistrime të Mëdha Tang në Rajonin Perëndimor), duke detajuar gjeografinë, aktivitetet ekonomike dhe klimën.
Në vitet e kaluara, udhëheqësit kinezë dhe liderët indianë vizituan vendlindjet e njëri-tjetrit dhe rritën mirëkuptimin rreth shkëmbimeve midis qytetërimeve.
Foto:VCG
Për të përfunduar, si e sheh iniciativën "Një brez një rrugë"? Kjo është përgjigja e presidentit të Zambisë Hakainde Hilchilema në intervistën e tij me CGTN në shtator, "kush nuk do të donte të ishte pjesë e qytetërimit global? Kush nuk do të donte të ngrinte popullin e tij nga varfëria? Kush nuk do të donte të ndihmonte gratë e tyre që ecin çdo ditë 5 kilometra për ujë? Kush nuk do të donte të ishte pjesë e kësaj historie të madhe?"
Autori Andy Heng është menaxher i përgjithshëm i një banke të huaj me qendër në Guangzhou.
