Marrëveshja AUKUS mes Shteteve të Bashkuara, Britanisë dhe Australisë po përdor nëndetëse me energji bërthamore si një mantel për të çuar përpara strategjinë gjeopolitike të SHBA-së, e cila do të hapë Kutinë e Pandorës të mbushur me garë armatimesh dhe përhapje të armëve bërthamore, sipas komentit të Grupit Mediatik të Kinës (CMG).
Në takimin e bordit të Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (ANEA) të mbajtur të enjten në Vjenë, një i dërguar kinez kritikoi marrëveshjen e nëndetëseve bërthamore AUKUS. Li Song, përfaqësuesi i përhershëm i Kinës në ANEA, paralajmëroi se marrëveshja AUKUS ka shkelur në mënyrë të paprecedentë parimet dhe praktikat e Traktatit për Mospërhapjen e Armëve Bërthamore dhe ka dëmtuar rëndë regjimin ndërkombëtar të mospërhapjes dhe sistemin mbrojtës të ANEA-s.
foto: VCG
Paralajmërimit i bënë jehonë përfaqësues nga më shumë se 20 vende, duke përfshirë Rusinë, Pakistanin, Indonezinë dhe Brazilin, të cilët i apeluan të gjitha palëve që të mbështesin sistemin ndërkombëtar të mospërhapjes bërthamore dhe sundimtarët përkatës ndërkombëtarë.
Kjo ishte hera e tetë radhazi që ANEA shqyrton çështjen AUKUS përmes diskutimeve ndërqeveritare me propozimin e Kinës, duke penguar edhe një herë përpjekjet e ShBA-së, Britanisë dhe Australisë për të detyruar Sekretariatin e ANEA-s të pranonte propozimin e tyre.
Treshja AUKUS ka kryer bashkëpunimin strategjik ushtarak për "qëllime gjeopolitike të njohura gjerësisht." - tha i dërguari kinez dhe ky është qëllimi i vërtetë i bashkëpunimit trepalësh të nëndetëseve bërthamore. Nën maskimin e bashkëpunimit të nëndetëseve bërthamore, klika AUKUS po e kthen Australinë në një kufi për avancimin e strategjisë gjeopolitike të SHBA-së, duke përsëritur modelin e NATO-s për të provokuar konflikte rajonale dhe konfrontime në rajonin e Azi-Paqësorit për interesat e tyre gjeopolitike. Nga rezultati i takimit, marrëveshja e nëndetëseve bërthamore ShBA-Britani-Australi është përballur me kundërshtime të forta, sepse ajo vendos një precedent të keq sa i përket jurisprudencës, procedurave dhe rregullave, duke shkaktuar ndikime të rrezikshme dhe të mëdha negative.
Nga pikëpamja juridike, bashkëpunimi trepalësh i nëndetëseve bërthamore ka shkelur Traktatin për Mospërhapjen e Armëve Bërthamore, Statutin e ANEA-s dhe Traktatin e Zonës pa armë bërthamore të Paqësorit Jugor. Prandaj, marrëveshja ShBA-Britani-Australi është një shkelje e trefishtë e tre traktateve që rregullojnë armët bërthamore. Nën sipërfaqen e bashkëpunimit të nëndetëseve bërthamore qëndron një marrëveshje për përhapjen bërthamore.
foto: VCG
Nëse plani vihet në fuqi, ai do të sabotojë seriozisht sistemin ndërkombëtar të mospërhapjes bërthamore dhe do t'i japë një goditje të rëndë ndërtimit të një zone pa armë bërthamore në Azinë Juglindore. Konsiderohet si hapja e një Kutie të Pandorës. Nga pikëpamja procedurale, ShBA-ja, Britania dhe Australia janë nënshkruese të Traktatit për Mospërhapjen e Armëve Bërthamore, në të cilin avancimi i bashkëpunimit bërthamor kërkon miratimin e ANEA-s. Përballë dënimit dhe kundërshtimit nga komuniteti ndërkombëtar, ShBA-ja, Britania dhe Australia kanë bërë gjithçka për të prishur procedurat dhe për të zbardhur bashkëpunimin e nëndetëseve bërthamore.
Gjatë dy viteve të fundit, ShBA-ja, Britania dhe Australia ishin përpjekur të ndërmarrin një sërë veprimesh të fshehta për t'i dhënë dritë jeshile nga ANEA të marrëveshjes së nëndetëseve bërthamore, nga përpjekja për të detyruar Sekretariatin e ANEA-s në propozimin e një plani mbrojtës për të pranuar propozimin e tyre. Por të gjitha këto përpjekje dështuan. Kjo ka treguar plotësisht se bashkëpunimi trepalësh i nëndetëseve bërthamore nuk është aspak një çështje që mund të trajtohet privatisht. Ai duhet t'i nënshtrohet të gjitha shteteve anëtare të ANEA-s.
Nga këndvështrimi i rregullave, diskutimet mbi bashkëpunimin trepalësh të nëndetëseve bërthamore brenda ANEA-s duhet t'i përmbahen multilateralizmit të vërtetë dhe të ndjekin parimin e konsensusit përmes konsultimit. Azi-Paqësori është një rajon premtues për bashkëpunim dhe zhvillim, jo një tabelë shahu për lojën gjeopolitike midis fuqive të mëdha. Siguria bërthamore ka të bëjë me të ardhmen dhe fatin e njerëzimit, jo një mjet politik për individë të caktuar për të ndjekur interesa egoiste.
