Presidenti i Kinës Xi Jinping do të presë samitin e parë Kinë-Azi Qendrore në qytetin antik në Xi'an, provinca Shaanxi, aty ku është pikënisja e Rrugës së lashtë të Mëndafshit, nga data 18 deri më 19 maj, ku do të marrin pjesë liderë shtetërorë nga Kazakistani, Kirgistani, Taxhikistani, Turkmenistani dhe Uzbekistani, një moment historik për lidhjet Kinë-Azi Qendrore që kanë në fokus ridimensionimin e marrëdhënieve ndërmjet tyre.
Foto:VCG
Samiti i Kinë-Azi Qendrore do t'i udhëheqë më tej gjashtë vendet për të vazhduar miqësinë dhe për të thelluar bashkëpunimin, duke ndërtuar bashkërisht komunitetin Kinë-Azi Qendrore me një të ardhme të përbashkët."
Kina dhe pesë vendet e Azisë Qendrore janë të lidhura jo vetëm gjeografikisht me male dhe lumenj, por edhe nga historitë dhe legjendat e Rrugës së Mëndafshit që lidhte Azinë dhe Evropën. Dhe ishte rruga e lashtë e Mëndafshit përmes së cilës shpikjet dhe krijimet e Kinës udhëtuan në Azinë Qendrore dhe Jugore, Lindjen e Mesme dhe Evropë dhe i lanë njerëzit të magjepsur.
Përgjatë shekujve Azia Qëndrore ka qenë qendra e atraksionit për perandoritë e mëdha në botë që përfshijnë: Rusinë, Kinën, Europën dhe SHBA-të. Për shkak se ky rajon lidhë Azinë me Evropën ky rajon çdoherë ka qenë nje pikë nevralgjike, ndaj dhe është eksopozuar nga situata të veshtira politike e ekonomike.
Por që kur ndërtimi i përbashkët i Brezit Ekonomik të Rrugës së Mëndafshit u propozua nga Kina në 2013, Azia Qendrore u be vendi ku u propozua për herë të parë "Rripi Ekonomik i Rrugës së Mëndafshit", pjesa tokësore e BRI. Duke mbështetur parimin e konsultimit të gjerë, kontributit të përbashkët dhe përfitimeve të përbashkëta, Kina dhe vendet e Azisë Qendrore e kanë fuqizuar BRI-në të japë fryte të pasura në Azinë Qendrore, duke sjellë përfitime të prekshme për njerëzit vendas të rajonit.
"BRI e ka afruar Kinën dhe pesë vendet e Azisë Qendrore edhe më afër. Duke punuar së bashku, veçanërisht gjatë 10 viteve të fundit, dhe të drejtuar nga Iniciativa Brez dhe Rrugë, Kina dhe vendet e Azisë Qendrore kanë ndërtuar platforma solide bashkëpunimi, nga të cilat kanë përfituar të gjitha palët.
Ky samit përbën një moment historik në marrëdhëniet e Kinës me vendet e Azisë Qendrore pasi përfaqëson një nivel të ri në partneritetin strategjik gjithëpërfshirës të Kinës me vendet e Azisë Qendrore dhe pasqyron një konsensus të ri mbi zhvillimin përballë sfidave. Kina ka demonstruar përkushtimin e saj ndaj vendeve të Azisë Qendrore përmes aktiviteteve intensive diplomatike, duke përfshirë samite virtuale dhe vizita të nivelit të lartë. Duke mbajtur statusin e saj si një ndërtues i rëndësishëm rajonal dhe global i paqes, Kina synon të zgjerojë bashkëpunimin dhe të kontribuojë në paqen dhe prosperitetin global përmes samitit, pra kështu po vë në praktikë tre iniciativat të paraqitur nga Kina në fillim të ketij viti, Iniciativën e Zhvillimit Global, Iniciativën e Sigurisë Globale dhe Iniciativën e Qytetërimit Global
Le të qëndrojmë pikërisht te këto inicitiava globale të Kinës.
Në vetëm pak muaj, që nga lançimi i këtyre inicitivave nga Kina, gjithnjë e më shumë janë rritur shpresat për një botë multipolare.
Foto:Xinhua
Këtë e demonstron më së miri samiti i Kinë-Azi Qendrore përballë Samitit G7 në Japoni, ku i ndajnë vetëm disa orë nga njëra-tjetra, ndërsa ndodhen të dyja në Azi.
Nëse në samitin e Kinës, janë të gërshetuara tre iniciativat për sigurinë, zhvillimin dhe qytetërimin global dhe promovon përfitime reciproke me vende si ato të Azisë Qendrore dhe bën përpjekje për të bashkuar të gjitha vendet në mënyrë që të arrijnë paqen, stabilitetin dhe zhvillimin. Në anën tjetër të Azisë, në një takim të Grupit (G7) në Japoni nga 19-21 maj, përpjekjet për t'iu kundërvënë Kinës do të jenë ndër pikat kryesore të bisedimeve nga liderët perëndimor.
Këtë e pamë te takimi i Ministrial i G7 që u mbajt në prill, por edhe agjenda e samitit G7 në Japoni ka në thelb politika që nxitin konfrontime.
Në kontrast të dukshëm, Samiti Kinë-Azi Qendrore do të ndihmojë në forcimin e solidaritetit dhe bashkëpunimit midis vendeve në promovimin e rimëkëmbjes ekonomike, si dhe paqen dhe stabilitetin rajonal.
Ky samit është historik për shkak të përfshirjes së drejtpërdrejtë të Presidentit Xi Jinping në samit, duke theksuar angazhimin e Kinës për forcimin e lidhjeve me vendet e Azisë Qendrore që do të çojë në një epokë të re të bashkëpunimit dhe marrëdhënieve më të ngushta. Kjo nuk është thjesht një diskurs diplomatik, por një fakt konkret që vjen sipas disa hapave solide që i kemi parë në vijimësi nga Kina. Konkretisht Këtë e tregoi që në krye të herës vizita e presidentit kinez Xi Jinping në Kazakistan dhe Uzbekistan në shtator 2022, udhëtimi i tij i parë jashtë shtetit që pas shpërthimit të COVID-19, tregon vlerësimin e lartë të Kinës ndaj vendeve në Azinë Qendrore.
Ndërsa në një samit virtual vitin e kaluar, me rastin e 30-vjetorit të marrëdhënieve diplomatike midis Kinës dhe vendeve të Azisë Qendrore, presidentët e gjashtë vendeve njoftuan bashkërisht ndërtimin e një komuniteti Kinë-Azinë Qendrore me një të ardhme të përbashkët dhe mekanizmin e bashkëpunimit Kinë-Azinë Qendrore.
Ky samit është padyshim një dëshmi e thellimit të marrëdhënieve dhe përfitimeve reciproke që Kina ka nxitur me këto kombe.
Ky samit është historik gjithashtu për shkak të situatës gjeopolitike globale. Në një kohë të trazirave të mëdha, ky aktivitet i parë i këtij formati për Pekinin këtë vit, tregon lëvizjen e demarsheve diplomatike nga Kina për ndërtimin e një komuniteti më të ngushtë me një të ardhme të përbashkët.
Foto:VCG
Një seri rezultatesh të rëndësishme bashkëpunimi kanë hedhur një bazë solide për Kinën dhe vendet e Azisë Qendrore që t'i përmbahen respektit të ndërsjellë, miqësisë, solidaritetit, përfitimit të ndërsjellë dhe rezultateve të favorshme. Sipas disa të dhënave nga Ministria e Tregtisë e Kinës
Kina është partneri më i madh tregtar i Kirgistanit, Turkmenistanit dhe Uzbekistanit, dhe partneri i dytë më i madh tregtar i Kazakistanit, si dhe partneri i tretë më i madh tregtar i Taxhikistanit, sipas Ministrisë.
Vëllimi i tregtisë dypalëshe ka shënuar një rritje prej 40 për qind krahasuar me një vit më parë. Ajo mbajti një vrull të fortë zhvillimi dhe shënoi një zgjerim nga viti në vit prej 22 për qind në tremujorin e parë të këtij viti.
Struktura tregtare është përmirësuar me kalimin e viteve. Vitin e kaluar, importet e produkteve bujqësore, energjetike dhe minerale të Kinës nga pesë vendet u hodhën mbi 50 për qind nga një vit më parë, ndërsa eksportet e produkteve mekanike dhe elektronike drejt tyre u rritën me 42 për qind.
Kina dhe të pesë vendet e Azisë Qendrore kanë nënshkruar dokumente bashkëpunimi për ndërtimin e përbashkët të Iniciativës Brez dhe Rrugë. Ka disa projekte historike, të tilla si Qendra Ndërkombëtare e Bashkëpunimit Kufitar Horgos dhe tubacioni i gazit Kinë-Azia Qendrore.
Qendra Ndërkombëtare e Bashkëpunimit Kufitar Horgos është zona e parë ndërkombëtare e tregtisë së lirë ndërkufitare në botë dhe zona e parë e veçantë ekonomike e Kinës që është "brenda vendit, por jashtë juridiksionit të doganave të saj".
Duke kaluar përmes Turkmenistanit, Uzbekistanit dhe Kazakistanit, tubacioni i gazit Kinë-Azia Qendrore është gazsjellësi i parë transnacional i Kinës. Deri në fund të vitit 2022, tubacioni kishte dërguar gjithsej 423.2 miliardë metra kub gaz natyror në Kinë që nga fillimi i funksionimit në 2009.
Tubacioni ka promovuar në mënyrë efektive zhvillimin social dhe ekonomik të vendeve përgjatë itinerarit dhe ka luajtur një rol të rëndësishëm në diversifikimin e importeve të energjisë në Kinë dhe në përmirësimin e strukturës së konsumit të brendshëm të energjisë.
Një tren i mallrave Kinë-Europë në Rajonin Autonom të Mongolisë së Brendshme të Kinës(Foto:VCG)
Qendra e montimit të Kinës-Europe Railway Express në Xian ka 17 linja kryesore nga qyteti në vendet e Azisë Qendrore, e cila është bërë kanali i artë për logjistikën e dyanshme në Kinë dhe Azinë Qendrore.
Pas vitesh diskutimesh dhe shkëmbimesh, Kina, Kirgistani dhe Uzbekistani kanë arritur një marrëveshje për një hekurudhë që lidh të tre vendet dhe ndërtimi i projektit është gati të nisë. Iniciativa Brez dhe Rrugë do të ndihmojë në përmirësimin e infrastrukturës në dy vendet e Azisë Qendrore, duke rritur ritmin e tyre të zhvillimit dhe do ta kthejë Xinjiang-un në një urë lidhëse për qendrën ekonomike të Azisë Qendrore, e cila lidh Azinë Lindore me Evropën, Lindjen e Mesme dhe Afrikën.
Hekurudha Kinë-Kirgistan-Uzbekistan dhe projekte të tjera të brezit dhe rrugës do të transformojnë gjithashtu Azinë Qendrore nga një rajon pa dalje në det në rajon të lidhur me tokën. Dhe rrjetet e propozuara të komunikimit duke përfshirë rrugët, hekurudhat dhe rrugët e fluturimit, dhe infrastrukturën si tubacionet e naftës dhe gazit do t'i afrojnë vendet e Azisë Qendrore shumë më afër detit, duke rritur kështu tregtinë e tyre me botën e jashtme.
Përveç se do të bëhet një rajon thelbësor i projekteve "Një brez dhe një rrugë" dhe pjesë e një komuniteti me një të ardhme të përbashkët, Azia Qendrore do të bëhet gjithashtu një rajon i begatë. Dhe së shpejti njerëzit në rajon do të kuptojnë se thirrja e Kinës për të ndihmuar në ndërtimin e një komuniteti me një të ardhme të përbashkët për njerëzimin nuk është një slogan bosh, por një projekt i sinqertë për të mirën e të gjithëve.
Nëpërmjet këtij samiti në Xian, aty ku dikur ishte një kryeqytet i lashtë i Kinës dhe një pikë nisjeje për rrugën e lashtë të Mëndafshit, është një dëshmi se marrëdhëniet Kinë-Azi Qendrore po hyjnë në një epokë të re të besimit dhe përfitimit të ndërsjellë, por jo vetem kaq, ky samit, hedh një gure themeli të një aleance të fortë jo vetem ekonomike por dhe politike.
