Oqeani Paqësor drejt një “katastrofe bërthamore”
2023-05-18 19:17:25

Në nivel global, 771 milionë njerëz nuk kanë qasje në ujë të sigurt dhe gati 1 milion njerëz vdesin çdo vit nga uji, kanalizimet dhe sëmundjet e lidhura me higjienën. Midis dy deri në tre miliardë njerëz në mbarë botën përjetojnë mungesë uji. Këto mungesa do të përkeqësohen në dekadat e ardhshme, veçanërisht në qytete, nëse bashkëpunimi ndërkombëtar në këtë fushë nuk nxitet, paralajmërojnë UNESCO dhe UN-Water në edicionin e fundit të Raportit të OKB-së për Zhvillimin e Ujit Botëror. Është ky raport për vitin 2023 që tregon se rrezikojmë një krizë nga mungesa e ujit.

Por përveç burimeve të ujërave të ëmbël, gjithashtu mjedisi detar është nën presion ekstrem nga ndryshimet klimatike, mbipeshkimi dhe nxjerrja e burimeve, por mbi të gjitha ai është në rrezik nga dora e njeriut.

CFP

CFP

Një rrezik real vjen nga Japonia, e  cila po përgatitet të lëshojë në det më shumë se një milion ton ujëra të ndotura të trajtuara nga centrali bërthamor i Fukushimës. Vendimi vjen më shumë se dy vjet pasi qeveria miratoi lëshimin e ujit, i cili do të trajtohet për të hequr shumicën e materialeve radioaktive, por do të vazhdojë të përmbajë tritium, një formë radioaktive natyrale e hidrogjenit që teknikisht është e vështirë të ndahet nga uji.

Lëshimi i diskutueshëm i më shumë se një milion tonë ujë nga centrali bërthamor i shkatërruar ka ngjallur zemërim midis komuniteteve lokale të peshkimit dhe vendeve në rajon.

Zyrtarët japonezë këmbëngulin se uji i "trajtuar" nuk do të përbëjë kërcënim për shëndetin e njerëzve apo mjedisin detar, por planet hasin kundërshtime nga peshkatarët të cilët thonë se rrezikon të shkatërrojë jetesën e tyre, pothuajse 12 vjet pasi një tërmet me magnitudë 9.0 shkaktoi një cunam të madh ku vrau më shumë se 18,000 njerëz përgjatë bregut verilindor të Japonisë.

Valët e cunamit u përplasën në Fukushima Daiichi, duke ndërprerë furnizimin e saj me energji elektrike rezervë, duke shkaktuar shkrirje në tre prej reaktorëve të saj dhe duke dërguar sasi të mëdha rrezatimi në atmosferë në aksidentin më të rëndë bërthamor që nga Çornobili një çerek shekulli më parë.

Ujërat radioaktive në Fukushima po ruhen në më shumë se 1000 cisterna që zyrtarët thonë se duhet të hiqen në mënyrë që centrali të mund të çmontohet – një proces që pritet të zgjasë 30 deri në 40 vjet.

CFP

CFP

Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA) gjithashtu ka vënë në dukje se centralet bërthamore në mbarë botën përdorin një proces të ngjashëm për të asgjësuar ujërat e ndotura që përmbajnë përqendrime të ulëta të tritiumit dhe radionuklideve të tjera.

Koreja e Jugut dhe Kina kanë shprehur shqetësimin për shkarkimin, ndërsa Forumi i Ishujve të Paqësorit tha së fundmi se kishte "shqetësime të rënda" për lëshimin e propozuar. Sekretari i përgjithshëm i forumit, Henry Puna, tha se Japonia “duhet të ndalojë çdo publikim të tillë derisa të jemi të sigurt për implikimet e këtij propozimi mbi mjedisin dhe shëndetin e njeriut, veçanërisht duke pranuar se shumica e popujve tanë të Paqësorit janë popuj bregdetarë dhe se oqeani vazhdon të jetë pjesë integrale e jetesës së tyre”.

Qeveria e Koresë së Jugut, e cila ende nuk e ka hequr ndalimin e saj për ushqimet e detit në Fukushima, ka thënë se lëshimi i ujit do të përbënte një "kërcënim të madh" për jetën detare. Sindikatat e peshkimit në zonë e kundërshtojnë lëshimin, duke paralajmëruar se do të shkaktonte alarm tek konsumatorët dhe do të prishte më shumë se një dekadë përpjekjesh për të siguruar publikun se ushqimet e detit të Fukushimës janë të sigurta për t'u ngrënë.

Grupet e industrisë dhe shkencëtarët bërthamorë thonë se impiantet e tjera bërthamore i kanë hequr ujërat e zeza në këtë mënyrë me ndikime minimale. Por grupet mjedisore, organizatat e peshkimit dhe vendet fqinje e dënuan menjëherë vendimin, duke përmendur sasitë e mëdha të përfshira. Shkencëtarët detarë shprehën shqetësime për ndikimin e mundshëm të shkarkimit në jetën detare dhe në peshkim.

Sipas sondazhit, 90,28 për qind e të anketuarve thonë se nuk i besojnë deklaratës së qeverisë japoneze dhe TEPCO-s, dhe 86,45 për qind kritikojnë Japoninë për mospërpunimin e ujit të saj të kontaminuar me bërthamën në mënyrë të bazuar në shkencë, të hapur dhe transparente.

Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA) nuk e ka përfunduar vlerësimin e saj të planit të asgjësimit të Japonisë dhe as nuk ka nxjerrë përfundime specifike, dhe të tre raportet e saj të publikuara deri më tani tregojnë mospërputhjen e planit me standardet e sigurisë të agjencisë. Megjithatë, Japonia ka miratuar planin e saj dhe ka përshpejtuar ndërtimin e objekteve të shkarkimit.

Kjo është parë si jashtëzakonisht e papërgjegjshme nga 91.21 për qind e të anketuarve globalë pasi mjetet shkencore në dispozicion nuk mund të sigurojnë sigurinë absolute të ujit të trajtuar. Përveç kësaj, 92,33 për qind e të anketuarve janë thellësisht të shqetësuar për ndikimin negativ të shkarkimit të ujit të kontaminuar me bërthamën dhe 90,78 për qind besojnë se lëshimi i ujit të kontaminuar me bërthamën në det do të jetë i dëmshëm për mjedisin detar dhe shëndetin publik.

Sipas një sondazhi të kryer nga Instituti Gjerman për Kërkimet Detare, sapo Japonia të fillojë shkarkimin e ujit të ndotur nga bërthama, materiali radioaktiv do të përhapet në pjesën më të madhe të Oqeanit Paqësor brenda 57 ditëve dhe në mbarë botën brenda 10 viteve.

Me te drejte, 86,79 për qind e të anketuarve pajtohen se asgjësimi i ujit të kontaminuar me bërthamor nuk është "çështje private" e Japonisë, por ka të bëjë me fqinjët e saj, vendet e ishullit të Paqësorit, madje edhe të gjithë botën dhe njerëzimin. Pra i  “I gjithë njerëzimi duhet të ketë të drejtën të dijë për planin e trajtimit të ujërave të zeza bërthamore të Japonisë”

Ministri i Ekonomisë, Tregtisë dhe Industrisë Yasutoshi Nishimura theksoi më 20 prill se shkarkimi zyrtar do të bëhet mes pranverës dhe verës të sivjetshme (2023). Kompania që ka në pronësi centralin bërthamor, TEPCO, tha se kanali nëndetar për shkarkimin e ujit të ndotur do të ndërtohet para fundit të qershorit, duke bërë gati rrugën për shkarkimin zyrtar në korrik.

Të shqetësuar shumë organizata popullore dhe të mbrojtjes së mjedisit protestuan me 22 Prilll ku shënohej dhe Dita e Tokës për të shprehur kundërshtimin ndaj planit të qeverisë japoneze për shkarkimin në Paqësor të ujit të ndotur radioaktiv të krijuar nga cunami në centralin bërthamor në Fukushima.

Po ashtu në një deklaratë të Greenpeace-it, kritikohet vendimi i qeverisë japoneze se është kundër ligjeve ndërkombëtare, si Konventa mbi Ligjin e Detit të OKB-së, duke shpërfillur përgjegjësinë ndërkombëtare të Japonisë për vlerësimin e ndikimeve mjedisore të këtij veprimi.

CFP

CFP

"Kina ka shprehur vazhdimisht shqetësimin dhe kundërshtimin e madh ndaj vendimit të qeverisë japoneze për të shkarkuar në det ujin e kontaminuar nga Fukushima, shumë prej të cilave nuk mund të trajtohen në mënyrë efektive me teknologjitë ekzistuese. Disa radionuklide jetëgjatë mund të përhapen me rrymat e oqeanit dhe të formojnë një efekt biokoncentrimi, i cili do të shumëfishojë sasinë totale të radionuklideve në mjedis, duke shkaktuar rreziqe të paparashikueshme për mjedisin detar dhe shëndetin e njeriut ”, tha Wang.

Wang theksoi se Japonia duhet të ndalojë së larguari nga përgjegjësitë e saj dhe duhet të mbajë përsipër detyrimin e saj për të trajtuar ujërat e zeza të kontaminuara nga bërthama në një mënyrë të sigurt, në përputhje me detyrimet e saj ndërkombëtare, standardet ndërkombëtare të sigurisë dhe praktikat e mira të pranuara ndërkombëtarisht.

"Sipas ligjit të përgjithshëm ndërkombëtar dhe Konventës së Kombeve të Bashkuara për të Drejtën e Detit, Japonia është e detyruar të marrë të gjitha masat për të parandaluar ndotjen e mjedisit, të njoftojë dhe të konsultohet plotësisht me vendet potencialisht të prekura, të vlerësojë dhe monitorojë ndikimin mjedisor, të marrë masat parandaluese për minimizimin e rreziqeve, sigurimin e transparencës së informacionit dhe kryerjen e bashkëpunimit ndërkombëtar. Megjithatë, pala japoneze është përpjekur të shmangë përgjegjësitë dhe detyrimet e saj me justifikime të ndryshme dhe ka vendosur të hedhë në det ujin e ndotur nga bërthama për interesat e veta egoiste pa duke studiuar dhe demonstruar plotësisht opsionet e tjera të asgjësimit. Ky është një akt jashtëzakonisht i papërgjegjshëm i vënies së vendeve të tjera dhe mbarë njerëzimit nën një rrezik të madh", tha Wang.


CFP

Pritshmëritë nga G7

Takimi i Ministrave të G7-ës për Klimën, Energjinë dhe Mjedisin 2023 dështuan ti japin zgjidhje  kësaj çështje.

Për fat të keq në këtë takim ministrial për klimën, energjinë, mjedisin, ministrat e G7  zgjodhën politikën mbi shkencën dhe mbrojtjen e mjedisit detar me vendimin e tyre  për të mbështetur planet e qeverisë japoneze për të shkarkuar ujërat e ndotura radioaktive të Fukushimës në Oqeanin Paqësor.

Qeveria japoneze arriti të merrte me gjysmë zëri miratimin e G7 për shkarkimin e ujit të kontaminuar nga procesi ALPS në oqean dhe ripërdorimin e tokës së kontaminuar nga dekontaminimi që rezulton nga katastrofa e termocentralit bërthamor Fukushima Daiichi. Lidhur me këtë pikë, u përfshi deklarata e mëposhtme: “Ne mbështesim rishikimin e pavarur të IAEA për të siguruar që shkarkimi i ujit të trajtuar të Sistemit të Përparuar të Përpunimit të Lëngëve (ALPS) do të kryhet në përputhje me standardet e sigurisë të IAEA dhe ligjin ndërkombëtar”. Pra i dha një dritë jeshile vendimit të qeverisë japoneze.

Sipas deklaratës së Ministrave të Klimës, Energjisë dhe Mjedisit të G7-ës, zotohen në mbrojtje të ekosistemave detare.

“Ne mbetemi të përkushtuar për të ndërmarrë veprime për zbatimin e Marrëveshjes së Oqeanit të G7 dhe do të veprojmë me vendosmëri dhe do të punojmë urgjentisht drejt oqeaneve dhe deteve të pastër, të shëndetshëm dhe produktiv me ekosisteme detare dhe bregdetare elastike, të cilat janë thelbësore për të gjithë jetën në tokë dhe për jetën tone. Të vetëdijshëm për lidhjen e dukshme të klimës së oqeanit, ne përsërisim angazhimin tonë ndaj Oqeanit dhe Dialogu për ndryshimet klimatike sipas Konventës Kuadër të Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike (UNFCCC) duke inkurajuar një vazhdim më të strukturuar të dialogëve të tillë për vitin 2023”, është kjo deklarata e G7 për Oqeanet.

Por ndonëse në teori, flitet për përkushtim dhe mbrojtje të oqeaneve e deteve, sërish, G7 mendon se është e pranueshme të miratohen planet për të hedhur qëllimisht mbetjet bërthamore në oqean.

Megjithatë duhet theksuar se ky vendim i qeverisë japoneze është një vendim i papërgjegjshëm dhe jo transparent. Këtë e tregon fakti që sasia totale e materialeve radioaktive që do të shkarkohen në oqean nuk dihet ende dhe shumë njerëz, përfshirë peshkatarët vendas, janë me të drejtë në kundërshtim me shkarkimin e këtij uji të ndotur në oqean.

Japonia është e detyruar sipas ligjit ndërkombëtar të kryejë një vlerësim gjithëpërfshirës të ndikimit mjedisor, duke përfshirë ndikimin e ndotjes ndërkufitare detare, por nuk ka arritur ta bëjë këtë. Planet e saj janë një shkelje e Ligjit të Detit të Konventës së OKB-së duke treguar nje papërgjegjshmëri të lartë që neser mund të ketë pasoja të mëdha njerëzore në gjithë planetin.

Qeveria japoneze, ndërsa nuk ka gjetur mbështetje as nga populli i saj dhe as nga fqinjët të cilët kanë ngritur alarmin e një krizë për mbarë njerëzimin nga kontaminimi i ujit, kësisoj edhe organizatat ndërkombëtare duhet që ta trajtojnë me emergjencë pasi vendime të mëdha si këto ndikojnë jo vetëm në jetën e banorëve të ishullit të Paqësorit, por dhe të mbarë njerëzimit pasi Uji është e tashmja dhe ardhmja jonë e përbashkët,

“Ne i bëjmë thirrje edhe një herë palës japoneze që të përballet drejtpërdrejt me shqetësimet legjitime të komunitetit ndërkombëtar dhe popullit të saj, të asgjësojë ujin e kontaminuar me bërthamën në një mënyrë të sigurt në përputhje me detyrimet e saj ndërkombëtare, standardet ndërkombëtare të sigurisë dhe praktikat e mira të pranuara ndërkombëtarisht, duke përfshirë duke studiuar plotësisht alternativat për shkarkimin e oqeanit dhe për të shmangur transferimin e rreziqeve të paparashikueshme te komuniteti ndërkombëtar. Japonia nuk duhet të fillojë shkarkimin e ujit të kontaminuar me bërthamën në det pa bërë konsultime të plota dhe pa arritur konsensus me vendet fqinje dhe palët e tjera të interesuara dhe organizatat ndërkombëtare përkatëse", tha ai.

Pritshmëritë nga G7

Takimi i Ministrave të G7-ës për Klimën, Energjinë dhe Mjedisin 2023 dështuan ti japin zgjidhje  kësaj çështje.

Për fat të keq në këtë takim ministrial për klimën, energjinë, mjedisin, ministrat e G7  zgjodhën politikën mbi shkencën dhe mbrojtjen e mjedisit detar me vendimin e tyre  për të mbështetur planet e qeverisë japoneze për të shkarkuar ujërat e ndotura radioaktive të Fukushimës në Oqeanin Paqësor.

CFP

Qeveria japoneze arriti të merrte me gjysmë zëri miratimin e G7 për shkarkimin e ujit të kontaminuar nga procesi ALPS në oqean dhe ripërdorimin e tokës së kontaminuar nga dekontaminimi që rezulton nga katastrofa e termocentralit bërthamor Fukushima Daiichi. Lidhur me këtë pikë, u përfshi deklarata e mëposhtme: “Ne mbështesim rishikimin e pavarur të IAEA për të siguruar që shkarkimi i ujit të trajtuar të Sistemit të Përparuar të Përpunimit të Lëngëve (ALPS) do të kryhet në përputhje me standardet e sigurisë të IAEA dhe ligjin ndërkombëtar”. Pra i dha një dritë jeshile vendimit të qeverisë japoneze.

Sipas deklaratës së Ministrave të Klimës, Energjisë dhe Mjedisit të G7-ës, zotohen në mbrojtje të ekosistemave detare.

“Ne mbetemi të përkushtuar për të ndërmarrë veprime për zbatimin e Marrëveshjes së Oqeanit të G7 dhe do të veprojmë me vendosmëri dhe do të punojmë urgjentisht drejt oqeaneve dhe deteve të pastër, të shëndetshëm dhe produktiv me ekosisteme detare dhe bregdetare elastike, të cilat janë thelbësore për të gjithë jetën në tokë dhe për jetën tone. Të vetëdijshëm për lidhjen e dukshme të klimës së oqeanit, ne përsërisim angazhimin tonë ndaj Oqeanit dhe Dialogu për ndryshimet klimatike sipas Konventës Kuadër të Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike (UNFCCC) duke inkurajuar një vazhdim më të strukturuar të dialogëve të tillë për vitin 2023”, është kjo deklarata e G7 për Oqeanet.


CFP

Por ndonëse në teori, flitet për përkushtim dhe mbrojtje të oqeaneve e deteve, sërish, G7 mendon se është e pranueshme të miratohen planet për të hedhur qëllimisht mbetjet bërthamore në oqean.

Megjithatë duhet theksuar se ky vendim i qeverisë japoneze është një vendim i papërgjegjshëm dhe jo transparent. Këtë e tregon fakti që sasia totale e materialeve radioaktive që do të shkarkohen në oqean nuk dihet ende dhe shumë njerëz, përfshirë peshkatarët vendas, janë me të drejtë në kundërshtim me shkarkimin e këtij uji të ndotur në oqean.

Japonia është e detyruar sipas ligjit ndërkombëtar të kryejë një vlerësim gjithëpërfshirës të ndikimit mjedisor, duke përfshirë ndikimin e ndotjes ndërkufitare detare, por nuk ka arritur ta bëjë këtë. Planet e saj janë një shkelje e Ligjit të Detit të Konventës së OKB-së duke treguar nje papërgjegjshmëri të lartë që neser mund të ketë pasoja të mëdha njerëzore në gjithë planetin.

Qeveria japoneze, ndërsa nuk ka gjetur mbështetje as nga populli i saj dhe as nga fqinjët të cilët kanë ngritur alarmin e një krizë për mbarë njerëzimin nga kontaminimi i ujit, kësisoj edhe organizatat ndërkombëtare duhet që ta trajtojnë me emergjencë pasi vendime të mëdha si këto ndikojnë jo vetëm në jetën e banorëve të ishullit të Paqësorit, por dhe të mbarë njerëzimit pasi Uji është e tashmja dhe ardhmja jonë e përbashkët,