Foto nga VCG

Kina dhe vendet e Azisë Qendrore, me interesat e tyre të ndërthurura ngushtë, kanë qëndruar së bashku. Forcimi i marrëdhënieve midis Kinës dhe vendeve të Azisë Qendrore është thelbësor për veten e tyre, si dhe për paqen dhe zhvillimin e rajonit.

Më shumë se 2100 vjet më parë, Zhang Qian u nis nga qyteti i sotëm kinez veriperëndimor i Xi'an si i dërguar i dinastisë Han. Ai përballoi një botë me pasiguri dhe udhëtoi drejt perëndimit përmes terrenit të ashpër për në Azinë Qendrore. Ekspedita pioniere e Zhang hapi një rrugë që më vonë u bë Rruga e Mëndafshit, e cila shënoi ndërveprime të suksesshme midis Kinës dhe Azisë Qendrore.

Këtë javë, krerët e shteteve të Kinës, Kazakistanit, Kirgistanit, Taxhikistanit, Turkmenistanit dhe Uzbekistanit do të marrin pjesë në Samitin Kinë-Azinë Qendrore në Xi'an, i cili do të hartojë një plan të ri për marrëdhëniet Kinë-Azi Qendrore dhe do të hapë një epokë të re të bashkëpunimit. Kryesisht, samiti do të thellojë më tej besimin e ndërsjellë strategjik midis Kinës dhe vendeve të Azisë Qendrore.

Gjatë dekadës së fundit, nën drejtimin strategjik të presidentit kinez Xi Jinping dhe krerëve të shteteve të pesë vendeve të Azisë Qendrore, të dyja palët kanë shënuar një sërë arritjesh historike dhe novatore në bashkëpunim.

Në janar 2022, u mbajt një samit virtual për të përkujtuar 30-vjetorin e marrëdhënieve diplomatike midis Kinës dhe vendeve të Azisë Qendrore dhe u krijuan mekanizmat e bashkëpunimit Kinë-Azi Qendrore. Në shtator 2022, Xi mori pjesë në takimin e 22-të të Këshillit të Krerëve të Shteteve të Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait (SCO) në qytetin e Samarkandit në Uzbekistan dhe bëri vizita shtetërore në Kazakistan dhe Uzbekistan.

Ngjarja e ardhshme në Xi'an është samiti i parë i mbajtur  me prani nga krerët e shteteve të gjashtë vendeve që nga vendosja e marrëdhënieve diplomatike 31 vjet më parë. Gjatë samitit, krerët e shteteve do të shqyrtojnë zhvillimin e marrëdhënieve Kinë-Azinë Qendrore dhe do të shkëmbejnë mendime për ndërtimin e mekanizmave Kinë-Azi Qendrore, bashkëpunimin në fusha të ndryshme dhe çështjet kryesore ndërkombëtare dhe rajonale me interes të përbashkët.

Për më tepër, mbledhja historike do të injektojë një shtysë të re në bashkëpunimin me cilësi të lartë të nismës  "Një Brez, një  Rrugë".

Azia Qendrore është vendi ku u iniciua nisma "Një Brez, një  Rrugë" (BRI). Në një fjalim të mbajtur në Universitetin Nazarbayev të Kazakistanit më 7 shtator 2013, Xi për herë të parë propozoi ndërtimin e Brezit Ekonomik të Rrugës së Mëndafshit.

Vendet e Azisë Qendrore ishin ndër të parat që mbështetën publikisht BRI-në dhe gjithashtu u bënë pionierë në bashkëpunimin e kësaj nisme.

Në 10 vitet e fundit, pesë vendet e Azisë Qendrore kanë marrë pjesë aktive në BRI, duke e kthyer Azinë Qendrore në një zonë demonstrimi të bashkëpunimit të kësaj nisme. Kina dhe vendet e Azisë Qendrore kanë forcuar sinergjinë e strategjive të tyre të zhvillimit dhe kanë promovuar në mënyrë aktive koordinimin e politikave, lidhjen e infrastrukturës dhe objekteve, tregtinë e papenguar, integrimin financiar dhe lidhjet ndërmjet njerëzve.

Gjatë samitit që po afrohet, të gjitha palët do të diskutojnë se si të promovojnë më tej bashkëpunimin cilësor të “Një brez, një rrugë”. Për më tepër, samiti do të hartojë një plan të ri për forcimin e bashkëpunimit praktik.

Aktualisht, bashkëpunimi Kinë-Azinë Qendrore është në nivelin më të lartë të të gjitha kohërave dhe bashkëpunimi reciprokisht i dobishëm ka sjellë përfitime të prekshme për të gjashtë vendet dhe popujt e tyre.

Kina është partneri më i madh tregtar dhe investues i pesë vendeve të Azisë Qendrore. Tregtia midis Kinës dhe pesë vendeve arriti në 70.2 miliardë dollarë amerikanë vitin e kaluar, një maksimum historik. Deri në fund të vitit 2022, stoku i investimeve direkte të Kinës në pesë vendet arriti në afro 15 miliardë dollarë.

Gjatë samitit të javës së ardhshme, krerët e shteteve do të shqyrtojnë historinë e shkëmbimeve miqësore, do të zgjidhin frytet e bashkëpunimit dhe do të parashtrojnë iniciativa të reja bashkëpunimi, në mënyrë që të avancohet bashkëpunimi gjithëpërfshirës, i thellë dhe shumëdimensional midis Kinës dhe Azisë Qendror, një mënyrë solide dhe efikase  që pritet të nxisë një model të ri bashkëpunimi që paraqet një shkallë të lartë komplementariteti dhe rezultate të favorshme.

E fundit, por jo më pak e rëndësishme, samiti do të japë kontribute të reja për ruajtjen e sigurisë rajonale.

Kina dhe vendet e Azisë Qendrore, me interesat e tyre të ndërthurura ngushtë, kanë qëndruar së bashku. Pra, forcimi i marrëdhënieve midis Kinës dhe vendeve të Azisë Qendrore është thelbësor për veten e tyre, si dhe për paqen dhe zhvillimin e rajonit.

Nëpërmjet bashkëpunimit dypalësh dhe platformave shumëpalëshe si SCO dhe Konferenca për Ndërveprimin dhe Masat e Ndërtimit të Besimit në Azi, Kina dhe vendet e Azisë Qendrore kanë arritur rezultate të jashtëzakonshme në goditjen e përbashkët ndaj ekstremistëve fetarë, separatistëve etnikë dhe forcave të dhunshme terroriste, duke garantuar  sigurinë kombëtare dhe rajonale.

Përveç kësaj, Kina dhe vendet e Azisë Qendrore respektojnë zgjedhjen e njëra-tjetrës për rrugën e zhvillimit bazuar në kushtet kombëtare, mbështesin njëra-tjetrën për çështje që kanë të bëjnë me interesat thelbësore të ndërsjella, kundërshtojnë me vendosmëri ndërhyrjen e jashtme në punët e brendshme dhe nuk lejojnë asnjë forcë të krijojë kaos dhe trazira në Azinë Qendrore.

Në samitin e ardhshëm, të gjitha palët do të riafirmojnë qëndrimin e tyre të qëndrueshëm të mbështetjes së palëkundur për njëra-tjetrën për çështjet që kanë të bëjnë me interesat thelbësore të njëri-tjetrit, do të shkëmbejnë pikëpamje mbi situatën në Afganistan dhe çështje të tjera rajonale dhe ndërkombëtare, si dhe do të dërgojnë një mesazh të përbashkët për mbështetjen e multilateralizmit, duke ruajtur së bashku paqen dhe sigurinë rajonale dhe botërore.

Ndërsa bashkëpunimi Kinë-Azia Qendrore plotëson nevojat e gjashtë vendeve dhe pritshmëritë e popujve të tyre, samiti në Xi'an sigurisht që do të sjellë një epokë të re të bashkëpunimit Kinë-Azi Qendrore dhe do të ndihmojë në ndërtimin e një komuniteti më të ngushtë Kinë-Azi Qendrore me një të ardhme të përbashkët