Redona Maliqi
Organizata Botërore e Qëndrueshmërisë, e cila tani është gjithashtu një Fondacion, u themelua mbi 10 vjet më parë nga Paolo Bray, me një eksperiencë 30-vjeçare në programet e ruajtjes së mjedisit. Për shumë vite ai është përfshirë në ruajtjen e delfinëve dhe projektin Dolphin-Safe, i cili certifikonte tonin e kapur pa dëmtuar delfinët.
Me këtë projekt dhe certifikim, ne bindëm shumicën dërrmuese të industrisë së tonit në mbarë botën që të ndalojë vrasjen e delfinëve kur peshkonin ton dhe së bashku me presionin e konsumatorit dhe të tregut, ne arritëm të shpëtonim miliona delfinë, thotë ai për Radio Ejani
Certifikimi mjedisor ose eko-certifikimi i produktit mund të jetë një mjet shumë i rëndësishëm për të arritur rezultate të prekshme të ruajtjes dhe kështu u lancua WSO( Organizata Botërore e Qëndrueshmërise).
Në këtë organizatë punon edhe shqiptarja Redona Maliqi, e cila po përpiqet për mbrojtjen e mjedisit në vend. Paolo Bray, dhe Redona Maliqi në Studio Ejani tregojnë historinë e tyre të punës mes natyrën.
Redona Maliqi
CMG: Cilat janë fokuset e përgjithshme të kësaj organizate?
Paolo Bray: Organizata jonë menaxhon certifikimet e produkteve dhe shërbimeve të qëndrueshme dhe i promovon këto produkte, ndërgjegjëson konsumatorët dhe publikun e gjerë se duke bërë zgjedhje të përgjegjshme kur blejnë produkte dhe shërbime, ata gjithashtu mund të kontribuojnë në ruajtjen dhe mbrojtjen e planetit. Ndër produktet e çertifikuara me logon Miku i Detit dhe Miku i Tokës janë produktet ushqimore nga peshkimi dhe akuakultura e qëndrueshme dhe nga bujqësia dhe bujqësia e qëndrueshme; kripë; ujë në shishe; produkte ushqimore si Omega-3; kozmetikë të tillë si kremrat UV që nuk ndikojnë në shkëmbinjtë koralorë; veshje dhe modë; bizhuteri; mobilje; aktivitete turistike si vendpushimet, linjat e lundrimit, shikimi i delfinëve, akuariumet publike dhe shumë të tjera. Organizata jonë gjithashtu kryen dhe mbështet programe të zgjedhura të ruajtjes për të mbrojtur speciet e rrezikuara në mbi 40 vende.
CMG: Si është gjendja e delfinëve në botë?
Paolo Bray: Ka të paktën 8 milionë delfinë në botë dhe 45 lloje. 11 janë të rrezikuar në nivele të ndryshme. 38 specie notojnë në oqeane, ndërsa 7 speciet, më të voglat, të quajtura derrat, notojnë në lumenj dhe janë ndër më të rrezikuarat, si vaquita në Meksikë apo boto në Brazil. Delfini i lumit Baji në lumin Chines Yangtze mund të jetë tashmë i zhdukur. Në rrezik zhdukje është edhe delfini i lumit Indus. Delfini Maui në Zelandën e Re është reduktuar në 55 individë dhe është kapur në aktivitetet e peshkimit. E njëjta situatë e delfinit gungë të Atlantikut në brigjet e Afrikës Perëndimore. Të dyja konsiderohen të rrezikuara në mënyrë kritike. Peshkimi i rastësishëm, ndotja, digat e lumenjve dhe ulja e disponueshmërisë së ushqimit janë ndër shkaqet kryesore të ndikimit në popullatat e delfinëve.
CMG: Sa e mbrojtur ju duket Shqipëria?
Paolo Bray: Sipas Indeksit Vjetor të Performancës Mjedisore të Yale, Shqipëria, e cila erdhi pas viteve të izolimit dhe performoi jashtëzakonisht mirë në fillim të mijëvjeçarit, si e 15-ta (pak pas Gjermanisë), ka rënë deri në vitin 2022 në nr 62. Mbështetja në hidrocentrale e mban atë në përgjithësi në një pozicion më të lartë. Megjithatë, i mungon ende një sistem efikas i rikuperimit të plehrave. Disa nga 30% e specieve bimore evropiane dhe 42% e gjitarëve evropianë mund të gjenden në vend. Shumëllojshmëria e ligatinave, lagunave dhe liqeneve të mëdha në Shqipëri sigurojnë gjithashtu habitat kritik dimëror për zogjtë shtegtarë Mbi 70 lloje janë të rrezikuara. Sot Shqipëria ka një nga normat më të larta të humbjes së biodiversitetit në Evropë. Pra, sigurisht që ka shumë për të bërë për të mbrojtur vendin tuaj të mrekullueshëm dhe ne shpresojmë që organizata jonë të mund të kontribuojë në këtë. Ne jemi gjithashtu të hapur për të shqyrtuar mbështetjen për iniciativat e tjera të OJQ-ve për ruajtjen, me anë të Fondacionit tonë.
Redona Maliqi
CMG: Çfarë mund të bëjnë njerëzit dhe bizneset për të dhënë kontributin e tyre real?
Paolo Bray: Njerëzit para së gjithash duhet të informohen dhe të vendosin vetë për çështjet mjedisore, bazuar në shkencën më të mirë në dispozicion. Nuk mjafton thjesht të ndjekësh atë që u thuhet. Çështjet mjedisore janë komplekse dhe jo vetëm opinioni ofron versionin e vërtetë. Fushatat mjedisore gjithmonë tentojnë të propozojnë qëndrime kategorike për çështje të caktuara, ndërkohë që shpesh e vërteta shkencore qëndron në mes dhe zgjidhja më e mirë është ajo e kompromisit ndërmjet nevojës së species njerëzore, e cila në vetvete është pjesë e ekosistemit natyror, dhe nevojës së specie të tjera, bimë dhe/ose kafshë. Pra, pasi njerëzit të jenë të informuar siç duhet, ne të gjithë mund dhe duhet të veprojmë, gjithashtu duke kryer punët tona, për të zvogëluar ndikimin tonë në mjedis dhe për të mbrojtur biodiversitetin dhe ekosistemet natyrore ekzistuese, të cilat normalisht janë nën stres të madh. Gjithashtu kur bëjmë zgjedhje blerje/blerje, ne mund të kontribuojmë në ruajtje.
CMG: Redona, si nisi angazhimi yt ne kete organizate?
Redona Maliqi: Pasioni i madh për natyrën dhe kurioziteti që më karakterizon ishin shtysa më e madhe e fillimeve të hulumtimeve të mija për organizata të tilla. Takimi im i parë me WSO ka qënë para 2 viteve nëpërmjet një trajnimi ku në thelb kishte ruajtjen e balenave. Mbas pjesëmarrjes në disa trajnime të ndryshme vendosa të bëhesha pjesë e kësaj organizate si kontriubuese dhe aktiviste, e cila do të më perkthehej në pozicionin që unë gëzoje sot si “international media outreach advisor”, ku kontributin më të madh e jap për Shqipërin edhe për Ballkanin.
Paolo Bray
CMG: Cili është kontributi juaj në këto nisma,çfarë bëni konkretisht?
Redona Maliqi: Kontributi im lidhet ngushtë me publikimin e artikujve ne web-e të ndryshme që në vëmendje kanë sensibilizimin dhe informimin për ekosistemet e rrezikuara dhe speciet në rrezik zhdukjeje. Duke u fokusuar tek mënyra se si të fitojë më shumë para, njeriu po e anashkalon kujdesin ndaj ekuilibrave natyrorë. Njerëzit duhet të sensibilizohen dhe të jenë të ndërgjegjshëm që resurset natyrore nuk janë të pashtershme. Unë jam e vetëdijshme që sensibilizimi nuk ndodh për një kohë të shkurtër, por ajo çka e them me bindje të plotë është se jemi në rrugën e duhur. Shpresoj dhe lutem që artikujt e mi të jenë një mjet për të arritur tek bota e jashtme tek ata të cilët kujdesen më pak për mjedisin dhe kjo për shkak të mungesës së informacionit.
Përsa i përket nismave tona ne numerojmë rreth 35 të tilla, të cilat lidhen me mbrojtjen e mjedisit dhe speciet e rrezikuara.
Eksperiencat e mia janë të shumta, por ajo që do të veçoja lidhet me regjistrimin global të fluturave një projekt që është aktiv prej dy vitesh. Njerëzit do të na vinim në ndihmë duke na dërguar foto të fluturave në mbarë botën bashkë me vendodhjen e tyre, kështu do t’u vinim në ndihmë shkencëtarëve për të lokalizuar fluturat që janë në rrezik zhdukjeje. Flasim për 180.000 mije lloje fluturash, ku një e treta janë në rrezik zhdukjeje. Një flutur e bukur, Lopinga achine ose bacchante, e cila është pjesë e Listës së Kuqe të IUCN - në Itali klasifikohet si NT (pothuajse e kërcënuar), ndërsa në Evropë është VU, e pambrojtur - u gjet në Brescia falë Regjistrimit Global të Fluturave, i nisur nga Friend of the Earth, një projekt i Organizatës Botërore të Qëndrueshmërisë (WSO).
CMG: Një mesazh që do donit të ndanit me dëgjuesit tanë në lidhje me mbrojtjen e mjedisit?
Redona Maliqi: Të gjithë bashkë mund të sjellim ndryshime të mëdha në planet. Ndaj duhet të gjithë të japim kontributin tonë në pasjen e një mjedisi të sigurt jo vetëm për veten por edhe për brezat e ardhshëm sepse ky planet nuk na përket ne, na i ka dhënë hua e ardhmja.
Intervistoi: Megi Latifi
