Arti i shpellave Dunhuang i provincės Gansu ėshtė njė pasuri e ndritur e artit budist tė Kinės. Si njė nga objektet e rėndėsishme kulturore tė Lojėrave Olimpike tė vitit 2008 tė Pekinit, ekspozita madhėshtore e artit Dunhuang "Shkėlqimet e dinastive madhėshtore" po organizohet nė pallatin e artit figurativ tė Kinės. Ditė me radhė, vizitorėt vijnė njeri pas tjetrit duke krijuar njė gjendje tė jashtėzakonshme.
Qysh nga fundi i vitit tė kaluar, Pallati i artit figurativ tė Kinės filloi tė tėrheqė kalimtarėt me njė gjest tė jashtėzakonshėm. Ndėrtesat kryesore tė kėtij pallati janė veshur me shpellat e shkėmbinjt artificiale, pėrpara portės kryesore janė shkruar fjalėt " Shpella Mogao" qė i bėn njerėzit tė pėrmend menjėherė shpellen Mogao Dunhuang tė provincės Gansu tė Kinės veri-perėndimore. Pėrpara pallatit tė artit figurativ tė Kinės , vizitorėt janė rradhitur gjatė pėr tė vizituar ekspozitėn e artit Dunhuang "Shkėlqimet e dinastive madhėshtore".
Sipas njoftimeve tė mediave, qysh nė ditėn e parė tė hapjes sė kėsaj ekspozite, numri i vizitorėve ka arritur nė mė se 7 mijė. Ditėt e fundit, numri i vizitorėve shtohet gjithnjė e mė shumė duke arritur 20 mijė nė ditė, qė shėnoi rekordin nė historinė e kėtij pallati.
Drejtori i pallatit tė artit fugurativ tė Kinės z. Fan Dian tha : "Marrėdhėniet e trashėgimisė dhe krijimeve tė reja midis artit Dunhuang dhe prejardhjes historike, kulturore tė qarqeve tė artit figurativ tė Kinės, artistėve tė artit figurativ tė Kinės dhe pallatit tė artit figurativ janė tė vecanta. Prandaj, organizimi nė Pekin i kėsaj ekspozite madhėshtore u ka dhėnė vizitorėve tė kryeqytetit duke pėrfshirė edhe vizitorėve tė huaj rastin e mirė pėr tė mėsuar frymėn madhėshtore, madhėshtinė e bukurinė e artit Dunhuang"
Dunhuang ėshtė njė zonė e rėndėsishme nė "rrugėn e mėdafshit", rrugė kryesore tregtare e kohės sė lashtė midis Kinės dhe vendeve tė Azisė qendrore, Azisė perėndimore dhe tė Evropės. Qysh nga fillimi i shekullit tė 4-tė, krahas pėrhapjes dhe zhvillimit tė budzmit nė lindje, njerėzit filluan tė hapnin shpellat duke krijuar figurat e budave nė zonėn Dunhuang, duke vazhduar mė sė njė mijė vjet pune.
Tani janė ruajtur mė se 800 shpella, sipėrfaqja e pikturave tė murit arriti nė mė se 50 mijė metra katėrore. Veēanėrisht shpellėn e njohur Mogao tė Dunhuanit qė quhet njėkohėsisht edhe " shpella e njė mijė budave", janė ruajtur veprat skulpturore dhe tė pikturave tė murit tė krijuar gjatė mė se njė mijė vjetėve. Kėto janė dėshmi shumė tė ēmuara tė shkrirjes sė kulturės kinezė dhe asaj tė huaj. Nė vitin 1987, shpella Mogao e Dunhuangut u regjistrua nė listėn e trashėgimisė kulturore botėrore.
Dunhuang ėshtė vendi i shėnjtė artistik qė synohet nga artistėt kinezė. Arti i Dunhuangut i ka dhėnė vazhdimisht mėsim tė ri zhvillimit tė artit tė Kinės. Arkitetura e pallatit tė artit figurativ tė Kinės ka marrė pikėrisht gjuhėn figurative tradicionale tė ēative me 9 shtresa tė shpellės Mogao tė Dunhuangut dhe ėshtė bėrė njė shembull i kombinimit tė sukseshėm tė arkitekturės bashkėkohore me arkitekturėn tradicionale kombėtare.
Nė kėtė ekspozitė tė hapur nė pallatin e artit figurativ tė Kinės janė ndėrtuar 10 shpella tė bukura tė kopjeve, mė se 20 skulptura origjinale ose tė kopjeve dhe mė se 120 piktura tė murit tė pikturuar sipas pikturave origjinale tė murit si dhe dokumente origjinale dhe sende arkeologjike etj, tė gjitha kėto janė veprat mė pėrfaqėsuese tė periudhės nga shekulli i 4-tė deri nė shekullin e 14-tė pas erės sonė.
Drejtorja e Institutit tė studimeve Dunhuang, znj. Fan Jinshi tha : " Ne nuk kemi ekspozuar sė bashku 10 shpella as edhe mė se 100 piktura tė murit. Kėto vepra janė pėrfaqėsues tė artit tė kohėve tė ndryshme, janė edhe vepra tė shquara tė kopjeve. Pėr arsye se Dunhuang ėshtė njė trashėgimi kulturore botėrore e palėvizėshme, prandaj kopjet e kėtyre veprave janė demonstrimi mė i mirė i kėtyre veprave qė i njohim vizitorėve qė nuk kanė mundėsi tė shkojnė personalisht nė shpellėn Mogao. "
Pallati i artit figurativ tė Kinės me investime tė mėdha ndėrtuan sallat e ekspozitės prej 4 mijė metrash katėrore njėsoj si ėshpellat Dunhuang. Duke hyrė nė sallėn e ekspozitės, vizitorėt ndihen sikur gjenden nė mes tė shpellave tė bukura misterioze. Pllakat e tokės janė tė vizatuara me lulet e lotusit tė Dunhuangut, nė tavanė janė kubė qiellore me pikturat e murit, duke shkuar nė mes tė pikturave me ngjyrė dhe stil tė kohėve tė lashta, duke parė figurat e ndryshme tė budave, vizitorėt mund tė ndjejnė njė forcė tė madhe tėrheqėse tė kėtij arti madhėshtor. ( Zhai)
|