dėgjoni
Megjithėse u hap zyrtarisht Olimpiada e Berlinit nėn retė e zeza tė nazizmit, megjithėse nazistėt ishin shumė armiqėsorė ndaj sportistėve zezakė, paraqitja e mrekullueshme nga zezaku amerikan Jesse Owens i dha njė goditje tė fortė teorisė sė kombeve tė shquara tė Hitlerit dhe vetė Owens-i ėshtė quajtur si 'vetėtima e zezė'.
Nė Olimpiadėn e Berlinit, Jesse Owens fitoi gjithsej katėr medalje tė arta. Ai ėshtė ylli mė i ndritshėm i atletikės nė historinė e olimpiadave moderne.
Ai ka lindur nė pjesėn jugore tė SHBA-sė nė njė familje tė varfėr fshatare qė merrej me mbjelljen e pambukut.
Kur ishte njė fėmijė i vogėl, Jesse Owens tregoi njė talent tė shquar nė sport. Ai barazoi njė rekord botėror nė spartakiadėn e atletikės tė shkollės sė mesme, ndėrsa nė spartakiadėn kombėtare tė studentėve tė SHBA-sė nė vitin 1935, Jesse Owens theu katėr rekorde botėrore dhe barazoi njė tjetėr brenda vetėm 45 minutave. Rekordi botėror i vendosur nga ai nė kėrcim sė gjati ėshtė 8 metra dhe 13 centimetra dhe ėshtė ruajtur pėr 25 vjet. Qysh nga ajo kohė, emri i Jesse Owens-it ėshtė bėrė i famshėm nė atletikėn botėrore.
Para olimpiadės sė Berlinit, Owens vendosi edhe rekordin botėror nė vrapimin e 100 metrave, rezultati ishte 10 sekonda e 2 tė dhjetat. Edhe ky rekord ėshtė ruajtur mbi 20 vjet.
Nė Olimpiadėn e 11-tė qė u zhvillua nė Berlin nė vitin 1936, Owens fitoi medalje tė arta nė vrapimin e 100 metrave, 200 metrave, kėrcim sė gjati dhe nė stafetėn 4x100. Nė garat e pėrmendura, vetėtima e zezė barazoi dhe theu gjithsej 12 herė rekorde olimpike. Nė Berlin, me paraqitjen e tij, Jesse Owen jo vetėm krijoi magjinė qė tronditi tė gjithė botėn sportive, por edhe kundėrshtoi nė mėnyrė tė fortė diskriminim racial tė Hitlerit, ēka inkurajoi thellėsisht paqedashėsit e botės.
Nė Lojėrat Olimpike tė Berlinit, Jesse Owens u bė ylli sportiv mė i preferuar nga spektatorėt. Sa herė qė ai shfaqej nė fushė, kishte menjėherė brohoritje dhe duartrokitje nė tė gjithė stadiumin. Por nga ana tjetėr, magjia e Owens-it u urrye shumė nga liderėt e nazistėve, posaēėrisht pasi Jesse Owens dhe njė atlet gjerman i treguan tė gjithė botės njė miqėsi nė kėrcimin sė gjati, gjė qė i dha Hitlerit njė shuplakė tė fortė nė fytyrė..
Nė fillim tė garės, Owensi shkeli disa herė rregullat pasi preku vijėn e nisjes, kurse njė atlet shumė i njohur gjerman ishte nė vendin e parė. Duke shikuar veprimin e Owensit, ky gjerman i tregoi nė mėnyrė tė pasionuar si tė shmangte njė gabim tė tillė. Me udhėzimin e kėtij gjermani, Owensi u radhit nė vendin e parė nė kėrcimin e fundit tė garės eliminatore, duke shmangur skualifikim para finales. Nė garėn finale, Owensi ia mori dorėn dhe fitoi medaljen e artė, ndėrsa gjermani fitoi medaljen e argjendtė. Pasi e pa kėtė, Hitleri u largua nga stadiumi shumė i inatosur, pėr tė evituar shtrėngimin e duarve me Jesse Owens dhe dhėnien e ēmimit pėr tė.
Pėr refuzimin e dhėnies sė ēmimit pėr sportistėt zezakė, Komiteti Olimpik Ndėrkombėtar i bėri kritika tė rrepta liderit tė shtetit tė Gjermanisė. Komiteti Olimpik Ndėrkombėtar u shpreh se nė se Hitleri nuk i trajtonte sportistė me ngjyrė tė ndryshme nė tė njėjtėn mėnyrė, komiteti do tė hiqte tė gjitha ceremonitė e dhėnies sė ēmimeve. Lidhur me veprimin e pasjellėshėm tė Hitlerit, Owensi u shpreh se ai vajti nė Berlin ishte pėr tė fituar medalje tė artė, jo pėr tė shtrėnguar duart me ndonjė person dhe se meqė synimi i tij ishte plotėsuar, nuk ia vlente tė pėrmendeshin ēėshtjet e tjera. Kėshtu, Jesse Owens korri jo vetėm medalje tė arta, por edhe respekt moral. Dhe mė pas, moral sportiv i lartė, stili i mirė si sportist dhe natyra e tij miqėsore janė bėrė shembulli i tė gjithė sportistėve nė botė.
Nė vitin 1980, kur ndėrroi jetė, Owensi u vlerėsua nga mediat e Evropės dhe SHBA-sė si sportisti mė i shkėlqyer nė shekullin e 20-tė. Pėr tė kujtuar kontributin e tij pėr sportin, institucionet sportive nė SHBA krijuan ēmimin 'Jesse Owens', pėr tė vlerėsuar sportistėt qė arrijnė rezultate tė shkėlqyera nė sport. (Jiang Lei)
|