Ju po dėgjoni zėrin e incizuar nga korrespondenti ynė nė auditorin e leksionit tė rusishtes tė Universitetit tė Sinkiangut tė Kinės. Ajo qė mban leksionin ėshtė pedagogia ukrainase Aleksandra Kovaliova, e cila ka 16 vjet qė punon nė Kinė pėr mėsimdhėnien e rusishtes. Me punėn e vet tė shkėlqyeshme, ajo fitoi ēmimin e "Miqėsisė sė specialistėve tė huaj", ēmimi mė i lartė shtetėror qė qeveria kineze u jep specialistėve tė huaj tė ardhur pėr punė nė Kinė.
Aleksandra Kovaliova erdhi pėr tė punuar si specialiste e rusishtes nė njė shkollė tė lartė tė qytetit Si-an tė Kinės qysh nė fillim tė viteve 90 tė shekullit tė 20-tė, e dėrguar nga Ministria e Arsimit tė Lartė e ish-Bashkimit Sovjetik. Pas 3 vjet pune nė Si-an, ajo u ftua pėr punė nė shkolla tė larta tė qytetit Shangai tė Kinės Lindore dhe tė qytetit Tiancin tė Kinės Veriore. Nė vitin 2002, ajo erdhi pėr tė punuar nė Universitetin e Sinkiangur tė Kinės Veriperėdimore. Mund tė themi se ajo ka lėnė gjurmė pothuajse nė gjysmėn e Kinės.
Ēdo vit, me rastin e Vitit tė Ri, Universiteti i Sinkiangut organizon mbrėmje artistike tė shfaqjes sė dramave nė gjuhė tė huaja. Nė kėto raste, pedagogia Aleksandra Kovaliova u kėrkon studentėve tė saj qė tė krijojnė dhe tė shfaqin vetė njė dramė nė gjuhėn ruse. Vitin e kaluar, nė mbrėmjen artistike me rastin e Vitit tė Ri, tė drejtuar nga ajo, studentėt e grupit tė rusishtes adaptuan pėrrallėn e njohur tė vėllezėrve Grimit tė Gjermanisė "Kėsul kuqja" dhe shfaqėn njė dramė nė rusishte me tė njėjtin titull. Meqė ata fituan ēmimin e dytė tė shfaqjes sė dramave nė gjuhė tė huaja, u stimulua shumė entuziazmi i studentėve pėr tė pėrvetėsuar sa mė mirė gjuhėn ruse.
"Ata nuk kanė njė kohė tė gjatė qė mėsojnė rusishten, megjithatė kanė filluar tė pėrgatisin vetė dramė nė gjuhėn ruse. Unė pėrpiqem t'i ndihmoj ata, sepse ky ėshtė njė gėzim i madh pėr mua. Edhe ata me gėzim tė madh pranojnė ndihmėn time. Meqenėse ata ende nuk kanė njohur mirė gjuhėn dhe letėrsinė ruse, unė u mėsoj atyre edhe pėrdorimin e gjuhės sė gjesteve. Pak nga pak, atyre u rritet interesi pėr gjuhėn ruse. Mė duket se ky ėshtė njė proces i pashmangshėm."
Vitet e fundit, krahas shtimit tė lidhjeve tregtare tė rajonit Sinkiang me Rusinė dhe me vendet e Azisė Qendrore, ėshtė shtuar shpejt numri i kinezėve qė mėsojnė rusishten. Mirėpo nė kėtė rajon ėshtė i pamjaftueshėm numri i pedagogėve tė nivelit tė duhur tė rusishtes. Mėnyra e mėsimdhėnies sė Aleksandra Kovaliovės luajti njė rol shpejtues nė pėrgatitjen e pedagogėve tė rusishtes dhe nė ngritjen e nivelit tė tyre.
Nė vitin 2003, 1 vit pas ardhjes sė saj pėr punė nė Sinkiang, administrata e rajonit autonom Sinkiang-ujgur i dha Aleksandra Kovaliovės "ēmimin e malit Tianshan", pėr tė lavdėruar kontributin e saj pėr mėsimdhėnien e rusishtes nė Kinė. Kurse vitin e kaluar, ajo fitoi "Ēmimin e miqėsisė sė specialistėve tė huaj". Ajo erdhi nė Pekin dhe mori nga duart e kryeminisrit tė Kinės Ven Gja Bao certifikatėn e kėtij ēmimi, duke u bėrė e vetmja fituese e ēmimit tė kėtij lloji nė gjithė sektorin arsimor tė rajonit autonom Sinkiang-ujgur. Ajo kujtoi me gėzim udhėtimin e saj tė jashtėzakonshėm nė Pekin.
"Kur mora vesh kėtė lajm, mbeta e habitur dhe e gėzuar. Kryeministri Ven Gja Bao na falėnderoi pėr kontributin tonė nė zhvillimin e Kinės. Me emocion tė madh dola nė fotografi sė bashku me tė. E ruaj mirė kėtė fotografi tė ēmuar."
Tani Aleksandra Kovaliova afro 60-vjeēare e quan veten "gjysmė-kineze" dhe thotė se gjatė 16 vjetėve ka parė me sytė e vet ndryshimet e mėdha qė kanė ndodhur nė shoqėrinė kineze. Ajo thotė se e do shumė kėtė vend.
"Unė kam qenė nė disa qytete tė Kinės. E dua shumė Kinėn e sotme. Nė Kinė, gjėja qė mė tėrheq mė shumė ėshtė hapja e saj dhe zhvillimi i saj i shpejtė ekonomik. Kėtu zhvillohet shpejt gjithēka dhe kudo bėhet ndėrtim. Edhe qyeti Urumēi dhe shkolla jonė kanė bėrė ndryshim shumė tė madh."
Aleksandra Kovaliova, e cila ka afro 6 vjet qė jeton nė qytetin Urumēi, e quan veten banore tė Sinkiangut. Zhvillimi i shpejtė i ekonomisė nė Sinkiang i ka sjellė asaj dobi reale. Para disa kohėsh, ajo me tė shoqin u shpėrngulėn nga njė apartment i vogėl 40 metrash katrore nė njė apartament tė ri 90 metrash katrore, qė ia ofroi Universiteti i Sinkiangut.
Aleksandra Kovaliova thotė shpesh se ajo asnjėherė nuk ka ndėr mend tė largohet nga puna e saj e kėtushme, edhe pse kthehet nė atdhe pėr t'u takuar me tė afėrmit vetėm nė kohėn e pushimeve verore. Ajo ėshtė e mendimit se pėrgatitja e kuadrove tė rusishtes nė Kinė ėshtė e dobishme edhe pėr Kinėn, edhe pėr atdheun e saj. (Zheng)
|