Dëgjoni

Në Kinë punonjësit, që jetojnë kryesisht me rrogë, marrin çdo muaj një fletë ku shënohen të ardhurat e tyre mujore. Gjatë dhjetëra vjetëve kjo fletë shërben si një barometër shoqëror, shifrat e të cilit tregojnë ndryshimin e jetës së popullit.

Gjyshi Du është 98 vjeç dhe banon në një ndërtesë të thjeshtë të qytetit Qingdao të provincës Shandong të Kinës Lindore. Familja e tij, që ka tre breza - ai vetë, i biri, nusja dhe e mbesa, - kalon një jetë të qetë. Para pensionimit të tij, gjyshi Du qe një punëtor në Fabrikën e Lëndëve Djegëse të qytetit dhe tani jeton me pensionin e tij mujor. Duke folur për ndryshimin e pensionit të tij, gjyshi Du tha:

"Para shpalljes së Kinës së Re, domethënë para vitit 1949, pas ngrënies së mëngjesit, nuk kishim ç'të hanim për drekë. Kurse pas çlirimit, jeta jonë është e siguruar. Në vitin 1975 dola në pension. Pensioni im i atëhershëm nuk ishte i lartë, afro 80 juanë."

Në vitet '60-'70 të shekullit të 20-të shoqërisë kineze i mungonin shumë ushqimet e sendet e përdorimit të përditshëm, qeveria zbatonte sistemin e furnizimit të planifikuar e të kufizuar të banorëve me këto sende e ushqime, si pëlhura, mish, vezë dhe ushqime të tjera. Në atë kohë rroga mesatare mujore e punëtorëve të mbarë vendit ishte vetëm rreth 38 juanë, me këtë rrogë mund të plotësoheshin vetëm nevojat themelore të jetesës. Përveç kësaj rroge, banorët e thjeshtë nuk kishin asnjë burim tjetër të ardhurash, pra niveli i tyre i jetesës ishte në përgjithësi shumë i ulët.

Në vitin 1978, dy vjet pas pensionimit të gjyshit Du, Kina filloi të zbatojë politikën e reformës e të hapjes dhe kështu e gjithë shoqëria kineze ka pësuar ndryshime kolosale, e krahas kësaj, edhe niveli i rrogës së njerëzve është ngritur gradualisht. Këtë rezultat të reformës e ka gëzuar edhe gjyshi Du në pension. Ai tha:

"Pas pensionimit, më është shtuar shumë herë pensioni, herë pas here, vitin e kaluar pensioni im i kaloi të 1700 juanët. Në vitin 1999 hyra në shtëpinë e të moshuarve, ku jetoj shumë mirë. Shpenzimet mujore të ushqimit janë vetëm 380 juanë, edhe punonjësit e shërbimit sillen shumë mirë, janë shumë të kujdesshëm për të moshuarit."

Qysh nga shpallja e Republikës Popullore të Kinës dhe deri tani shteti ka bërë 4 reforma të rëndësishme për rrogat e punonjësve, domethënë nga furnizimi në formën materiale deri në pagesën në formën monetare, pastaj në zbatimin e sistemit të rrogës kategoriale sipas funksioneve, më vonë në ndarjen më të imtë të rrogës, si rroga bazë, rroga e funksioneve, rroga e stazhit të punës, rroga e dekorimeve etj., ndër këto reforma përfshihet edhe shtimi i pensioneve. Tani në fletën e rrogës së gjyshit Du shënohet pensioni 1750 juanë, shifër kjo mbi 20 herë më e madhe se rroga e tij në vitin kur u pensionua.

Gjyshi Du është i kënaqur për jetën e tanishme pa halle, nuk shqetësohet as për ushqim dhe as për veshmbathje, por mërzitet nganjëherë, sepse e merr malli për mbesën e tij Xiaoxin, që punon në qytetin Shangai.

Shangai është një qytet i madh industrial. Pas diplomimit në universitet në vitin 2003, Xiaoxin filloi punën në një ndërmarrje shtetërore të Shangait, ku merret me tregtinë ndërkombëtare. Në fillim ajo e kishte rrogën 3 mijë juanë dhe banonte në një banesë me qira. Kurse këtë vit, në këtë qytetin e madh të Shangait me truallin e shtrenjtë si prej ari, Xiaoxin-i filloi të ketë banesën e vet prej mbi 60 metrash katrorë. Dëshira për blerjen e banesës në Shangai Xiaoxinit i lindi vitin e kaluar, sepse pa në fletën e rrogës shifrën e fondit akumulator kolektiv për banesë, shifër kjo që ia shtoi vendosmërinë për blerjen e banesës. Ajo tha:

"Këta dy vjetët e fundit, fondi akumulator kolektiv për banesë është ngritur në një farë shkalle të madhe, kjo do të thotë një mirëqenie mjaft e kënaqshme për ne. Në fletën time të rrogës shifra e këtij fondi është mbi një mijë juanë në muaj, kjo do të na e lehtësojë shumë blerjen e banesës."

Fondi akumulator kolektiv për banesë është një sistem i garantimit të banesës në Kinë. Çdo muaj njësia e punës heq nga rroga e punonjësit një sasi parash në raportin e caktuar si fond i posaçëm për banesë, dhe njëkohësisht njësia e punës i jep punonjësit sasinë e njëjtë të parave si subvencion për banesën, kështu dy pjesë parash depozitohen në një numër të caktuar bankar, ky fond mund të përdoret vetëm kur punonjësi ka nevojë për blerjen e banesës, për riparimin e saj ose për marrjen e banesës me qira. Ashtu si rroga, edhe fondi akumulator kolektiv për banesë shtohet çdo vit me shtimin e stazhit të punës së punonjësit. Në fund të vitit 2006, Xiaoxin-i, me kredinë e dhënë nga banka dhe njëkohësisht edhe me përkrahjen e familjes, bleu këtë banesë prej mbi 60 metrash katrorë në një zonë të lulëzuar të qytetit. Ajo i kthen çdo muaj bankës kredinë me fondin e vet akumulator kolektiv për banesë.

Tashmë Xiaoxin-i ka banesën e vet në Shangai dhe ndihet jo aq shumë e vetmuar. Mirëpo ajo filloi të mos kënaqet me shifrat e fletës së rrogës së saj, madje shpresoi ta shndërrojë rrogën e saj mujore në më shumë të ardhura.

"Në mjedisin e madh të tanishëm, ekonomia zhvillohet relativisht shpejt, janë shtuar edhe rrugët e investimeve, si investimet në fonde, aksione, troje etj. Në fund të vitit të kaluar unë vendosa të investoja paratë e mia në fonde, deri këtë vit të ardhurat e mia nga këto investime janë të mira, siç duken."

Këto veprime të Xiaoxinit, si blerja e banesës me kredi dhe investimet në fonde, në fillim nuk pranoheshin plotësisht nga prindërit e saj, por koncepti i ri i konsumit i brezit të ri filloi të ndikojë mbi ta. Babai i Xiaoxinit, domethënë i biri i gjyshit Du, është një kuadër në një ndërmarrje me investime të përbashkëta kineze e të huaja, ai është relativisht i kënaqur me të ardhurat e rrogës së vet në këtë moshë të mesme dhe me punën e suksesshme. Ai tha:

"Pas vitit 1990 u ftova të punoj në këtë ndërmarrje me rrogën mbi 400 juanë. Me reformën nga shteti dhe ngritjen e efektivitetit të ndërmarrjes, rroga ime e tanishme është dhjetëfishuar kundrejt vitit 1991."

Sipas të dhënave statistikore, në vitin 2006 vëllimi i përgjithshëm i rrogave të punonjësve kinezë që janë në punë ishte 2 trilionë e 300 miliardë juanë, duke u shtuar 13.5% në krahasim me vitin 2005. Shtimi i të ardhurave ka nxitur edhe ndryshimin e strukturës së konsumit. Njerëzit nuk i përdorin më rrogat si në të kaluarën vetëm për zgjidhjen e problemit të ushqimit dhe të veshmbathjes, por i konsumojnë edhe për rrobat e modës, pajisjet elektro-shtëpiake, arsim, turizëm, argëtim etj., etj.

Në Shangai Xiaoxin-i shpreson të shkojë jashtë për studime me paratë e grumbulluara; në Qingdao babai i Xiaoxinit ka në plan ta ndërrojë televizorin 29 inç në televizor plasmë; kurse gjyshi Du shpreson të rrojë edhe 8 a 10 vjet të tjera ditë të bukura. Këta anëtarë të familjes së thjeshtë kineze me rrogat e tyre po realizojnë hap pas hapi ëndrrën e tyre të jetës.

(Drita-Daming )