v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2007-09-18 16:49:12    
Tragjedia e sportistit Jim Thorpe

cri

                                            Dėgjoni

Sportisti amerikan Jim Thorpe ishte sportisti mė i shkėlqyer nė Lojėrat Olimpike tė Stokholmit nė vitin 1912. Nė kėtė edicion, ai fitoi dy medalje tė arta nė pesėgarėsh dhe dhjetėgarėsh. Tė dy kėto displina kėrkojnė qė i njėjti sportist tė kryejnė shumė gara tė ndryshme atletike. Ato janė dy disiplinat ku nevojiten mė shumė qėndrueshmėri dhe forcė fizike. Nė historinė e mėparshme tė Lojėrave Olimpike Moderne, asnjėri nuk mund tė merrte pjesė nė kėto dy disiplina nė tė njėjtėn kohė. Jim Thorpe jo vetėm mori pjesė nė to, por edhe arriti fitore nė tė dyja. Prandaj, kur mbreti i Suedisė Gustav V i dha medaljet e arit Thorpes, e vlerėsoi qė ai ishte sportisti mė i madh i epokės sonė.

Por, tė dy medaljet e arta mė tė ēmuara olimpike nuk i sollėn Thorpes lumturinė, por tragejdinė e jetės. Pas njė periudhe tė shkurtėr nga fitimi i dy medaljeve tė arta, Federata Amerikane e Atletikės mohoi statusin e tij si sportist amator. Komiteti Olimpik Ndėrkombėtar i hoqi titujt e kampionit dhe i mori dy medaljet e arta. Kjo u bė padrejtėsia qė vazhdoi pėr kohėn mė tė gjatė nė historinė e lojėrave olimpike.

Jim Thorpe lindi nė vitin 1888 nė njė familje tė varfėr indiane. Jeta e vėshtirė e tij i dhuroi talentin e shkėlqyer sportiv.

Nė vitin 1909, kur ishte nė universitet, Jim Thorpe kishte luajtur pėr njė skuadėr bejzbolli gjysmėprofesioniste, me njė rrogė tė vogėl prej 15 dollarėsh nė javė. Nė atė kohė, shumė studentė amerikanė me talent sportiv luanin nė skuadra profesioniste pėr tė zgjidhur vėshtirėsitė e jetės. Por ata pėrdornin emra tė rremė, qė tė mos ndikohej statusi i tyre si sportistė amatorė. Por, Thorpe ishte njė djalė i sinqertė dhe nuk e dinte kėtė mėnyrė. Ai merrte pjesė nė ndeshjet e bejzbollit profesionist me emrin e vėrtetė, gjė qė shkaktoi tragjedinė e tij nė tė ardhmen.

Pas afro gjysmė viti nga pėrfundimi i lojėrave olimpike, njė gazetar zbuloi qė Jim Thorpe kishte luajtur pėr njė skuadėr profesioniste. Ky gazetar shkroi njė artikull, ku thuhej qė Thorpe nuk ishte njė sportist amator dhe nuk duhej tė merrte pjesė nė lojėrat olimpike. Nė atė kohė, Komiteti Olimpik Ndėrkombėtar kishte pėrcaktuar qė nėse njė sportist kishte fituar para nėpėrmjet sportit, ai nuk mund tė merrte pjesė nė lojėrat olimpike. Prandaj, zbulimi i kėtij gazetari shkaktoi ndikime shumė tė forta, Federata Amerikane e Atletikes zhvilloi njė hetim tė veēantė pėr kėtė gjė. Thorpe e ndershėm pranoi nė mėnyrė tė hapur qė ai kishte luajtur nė ndeshje profesioniste dhe nuk e dinte kėtė rregull. Megjithatė, Federata Amerikane e Atletikės dhe Komiteti Olimpik Amerikan ia hoqėn statusin sportistit amator. Pas njė kohe tė shkurtėr, Komiteti Olimpik Ndėrkombėtar ia mori edhe medaljet e arit.

Jim Thorpe qė u largua nga atletika, u bė mė vonė njė sportist i njohur profesionist i bejzbollit e i futbollit amerikan. Por, me kalimin e viteve, nderi i tij u pakėsua. Mė nė fund, ai u largua nga sporti profesionist dhe kaloi njė jetė shumė tė varfėr.

Lojėrat Olimpike tė vitit 1932 u zhvilluan nė Los Anxhelos, ku jetonte Thorpe. Por Thorpe i varfėr nuk ia nxinte xhepi tė blinte njė biletė. Nė hyrjen e stadiumit, njė gazetar e njohu Thorpen, i cili po ecte lart e poshtė portės, dhe i dhuroi njė biletė pėr ceremoninė e hapjes sė lojėrave olimpike. Kur spektatorėt mėsuan qė ai kishte ardhur nė ceremoninė e hapjes, ata duartrokitėn shumė gjatė. Pas 20 vjetėve, amerikanėt e kishin pranuar kėtė hero olimpik, i cili ishte trajtuar nė mėnyrė tė padrejtė. Nė kėtė moment, syret e Thorpes u mbushėn me lot.

Nė maj tė vitit 1953, Thorpe 65 vjeēar vdiq. Nė fund tė jetės sė tij, ai ia tregoi tė birit dėshirėn e fundit tė tij, kthimin e medaljeve tė tij nga Komiteti Olimpik Ndėrkombėtar.

Pas pėrpjekjeve tė shumė personaliteteve tė ndershėm, nė vitin 1983, komiteti olimpik rivendosi nderin e tij dhe ua ktheu fėmjijėve tij dy medaljet e arta tė para 71 vjetėve. Mė nė fund, Jim Thorpe rimori statusin e tij tė merituar nė sportet olimpike. (Shy Guan)