Dëgjoni

Kjo është një melodi e bukur e Mongolisë së Brendshme, në të cilën përfshihen kullota e gjerë, çatia e ngrohtë, ëmbëlsia e çajit me qumësht dhe miqësia e blegtorëve.

Ju flet Radio e Jashtme e Kinës, të dashur dëgjues jam Vera. Në familjen e kombit kinez ka një anëtar që jeton në kurrizin e kalit, kjo është kombësia mongole. Në programin e sotëm, nën shoqërinë e zërit të bukur të veglës muzikore matouqin , le të fillojmë një turizëm romantik në kullotën e Mongolisë së Brendshme.

Kjo melodi na tregon mallin e të dashuruarve në muzgun e qetë.

Në natën e thellë dhe të qetë të kullotës së gjerë, kur dëgjon këtë melodi me një ndjenjë të thellë dashurie, çdo i ri preket prej saj. Jeta në kullotë është një lumturi, nëse që nga lindja shoqërohet nga melodia e bukur e veglës muzikore matouqin, atëherë jeta do të mbushet me kënaqësi.

Suriligë, një student i vitit të parë të Institutit Pedagogjik të Mongolisë së Brendshme, ka lindur në një familje blegtorësh të kullotës Kërqin, në pjesën lindore të Mongolisë së Brendshme. Megjithëse matouqin-in filloi ta mësonte vetëm 5 vjet më parë, që kur ishte fëmijë zemra e tij u prek nga zëri i bukur i kësaj vegle muzikore dhe që nga ajo kohë ai u lidh ngushtë me të.

Nota e parë që kam dëgjuar kur linda ishin tingujt e matouqin-it. Kjo do të thotë që jam rritur nën shoqërinë e tingujve të matouqin-it.

Në shkopin e matouqin-it ka të gdhendur një kokë kali, prandaj quhet matouqin . Megjithëse ka vetëm dy tela, muzika që ato krijojnë është e larmishme. Për prejardhjen e matouqin-it ka një gojëdhënë prekëse.

Na ishte një herë një bari që quhej Su Hë, i cili kishte një kalë të bardhë. Një herë bëhej një konkurs kuajsh, Su He e drejtoi kalin e tij të bardhë në konkurs. Papritmas mbreti lakmitar e grabiti kalin e bardhë të Su Hësë. Ai u hidhërua shumë dhe e merrte malli për kalin e tij ditë e natë. Për t'u rikthyer te i zoti, kali i bardhë u shkëput nga burgimi i mbretit, por u qëllua me shigjeta të panumërta dhe në fund vdiq nga plagët e rënda. Për të rritur gjithmonë me kalin e bardhë, Su Hë krijoi veglën muzikore matouqin me kockat e kalit të bardhë dhe gdhendi kokën e kalit në shkopin e matouqin-it. Kështu lindi matouqin-i, nga telat e të cilit prej qindra vjetësh kanë rrjedhur shumë melodi të bukura, në të cilat shprehen gëzimet dhe brengat e mongolëve.

Matouqin-i është vegla muzikore më e njohur e kombësisë mongole, që në shekullin e 13-të u popullarizua shumë në popuj. Siç mësohet, në shekullin e 13-të udhëtari italian Marko Polo jetoi në Kinë për 17 vjet. Kur u kthye në Evropë ai mori me vete edhe matouqin-in e tij. Pas 300 vjetëve, në Evropë u prodhua violina e parë.

Zëri i matouqin-it është i ulët dhe i këndshëm, me ndjenjë të hapur, por mësimi i kësaj vegle nuk është aq i këndshëm, madje mund të themi që është i thatë.

Është shumë e vështirë. Në fillim mësova harkun, çdo ditë 8 deri në 10 orë, pandërprerë. Në atë kohë akoma isha i vogël, më vinte shpesh për të fjetur gjatë mësimit, dhe matouqin-i më binte gjithmonë në tokë.

Procesi i mësimit është edhe i hidhëruar në disa kohë.

Telat e matouqin-it duhet të preken me pjesën e sipërme të gishtit, shpesh del gjak dhe gishti plagoset, është shumë e vështirë.

Por, në fund të sjell gëzim dhe kënaqësi.

Kur japim shfaqje, sidomos kur shikojmë që shikuesve u pëlqen shumë matouqin-i dhe na dhurojnë duartrokitje, të gjitha vuajtjet harrohen.

Ju flet Radio e Jashtme të Kinës! Të dashur dëgjues, po dëgjoni një melodi të bukur të interpretuar me veglën muzikore matouqin.

Ndoshta të gjithë njerëzit që kanë lidhje me matouqin-in nuk i mbajnë mend vuajtjet e dikurshme. Bateri, mjeshtri 60-vjeçar i matouqin-it, është një prej tyre. Për të mësuar prodhimin e matouqin-it, para 10 vjetëve ai hoqi dorë nga puna e tij si mjeshtër në fabrikë dhe krijoi studion e tij të matouqin-it. Megjithëqë kishte hua të rënda, vendimi i tij nuk ndryshoi asnjëherë.

"Kam shumë dëshirë që ta bëj këtë punë. Kur plagosem në dorë, e mbaj ashtu dhe vazhdoj punën, jam shumë qejf. Po të kemi dëshirë, atëherë nuk tërhiqemi përpara vështirësive".

Studioja është në shtëpinë e tij, në një dhomë të vogël varet shkopi i matouqin-it, në tokë ka dru, ndërsa në shtrat janë grumbull matouqin-ët që po prodhon.

Që nga hapja e studios, zhurma të tilla kanë prishur qetësinë e kësaj familjeje, por si mendon e shoqja e Baterit për këtë?

E përkrah shumë. Megjithëse kushtet e familjes janë shumë të vështira, por zemra është shumë e qetë. E dua shumë kulturën e kombësisë sonë, për të zhvilluar kulturën e kombësisë ne, tërë familja jonë, do të përpiqemi së bashku.

Bateri ka dy djem. Pasi u diplomua në universitet, djali i madh Na Ri Song u detyrua nga i ati që të mësonte si të prodhonte matouqin-in.

"Nuk e kisha me gjithë qejf. Kur u diplomova kisha dëshirë që të punoja në një fushë tjetër. Megjithëse isha i interesuar për matouqin-in, nuk desha që të merrem me të si profesion".

Por babai Bater është shumë kokëfortë, ai kishte shumë dëshirë që i biri të trashëgonte mjeshtërinë e tij.

"I sugjerova herë pas here. Jam 60-vjeçar dhe ndiej shpesh lodhje, prodhimi i matouqin-it është një mjeshtëri e veçantë, shpresoj që do të trashëgohet".

Matouqin-i është një vegël muzikore magjike. Në kullotën e gjerë, kur deveja femër lë fëmijë, blegtori luan në matouqin dhe ndikon te deveja nënë me melodinë e bukur dhe të dashur. Kështu deveja nënë gjithmonë derdh lot dhe i pranon fëmijët e saj. Mendoj se ndoshta është zëri i matouqin-it që ndryshoi mendimin e djalit dhe pas gjysmë viti Na Ri Song nisi ta dojë mjeshtërinë e prodhimit të matouqin-it dhe natyrisht emri i studios ka ndryshuar në Na Ri Song.

Matouqin-i ka tiparet e violinës, ka forcën e violinës së mesme si edhe thellësinë e violinës së madhe si det. Nga dy telat e hollë del jehona e kullotës, dashuria e nënës, ndjenja e të dashuruarve, matouqin-i është vullkani i ndjenjave të mongolëve dhe parajsa e dashurisë së tyre. (Vera)