Jodi ėshtė njė substancė minimale e domosdoshme pėr organizmin e njeriut dhe mungesa e tij nė organizėm mund tė shkaktojė lloj-lloj sėmundjesh, siē janė fryrja e gjendrės tiroide, zhvillimi i paplotė i fuqisė mendore etj. Kina ėshtė njė nga vendet qė pėson mė rėndė rrezikun e mungesės sė jodit dhe shumica dėrmuese e provincave tė saj kanė qenė viktima tė mungesės sė jodit nė shkalla tė ndryshme. Duke filluar nga vitet 80 tė shekullit tė kaluar, Ministria e Shėndetėsisė dhe dikasteret e tjera tė Kinės kanė marrė njė sėrė masash dhe kanė korrur suksese tė dukshme nė parandalimin dhe likuidimin e sėmundjeve tė shkaktuara nga mungesa e jodit.
Para disa kohėsh, Ministria e Shėndetėsisė, Komisioni Shtetėror i Zhvillimit dhe Reformės dhe Korporata Kineze e industrisė sė kripės organizuan bashkarisht nė qytetin Urumēi tė Rajonit Autonom Sinkiang-ujgur njė simpozium pėr punėn e parandalimit dhe frenimit tė sėmundjeve tė shkaktuara nga mungesa e jodit, nė tė cilin zv-ministri kinez i shėndetėsisė Vang Longde tha se nga anketa dhe vrojtimi i bėrė pėr dy vjet del se Kina ka hyrė ndėr radhėt e vendeve tė pėrparuara tė botės pėr sa i pėrket likuidimit tė sėmundjeve tė shkaktuara nga mungesa e jodit,
"Nga anketa e 5-tė kombėtare e vitit 2005 dhe vrojtimi i vitit 2006 nė distriktet e mbarė vendit rezultoi se niveli i ushqimit me jod tė popullit tonė ėshtė nė njė gjendje tė pėrshtatshme. Pėrqindja e pėrdorimit tė kripės standarde me jod, pėrqindja e fryrjes sė gjendrės tiroide tė fėmijėve dhe niveli i jod-uresė sė fėmijėve nė vendin tonė kanė arritur treguesit ndėrkombėtarė pėr likuidimin e sėmundjeve tė shkaktuara nga mungesa e jodit. Kjo tregon se vendi ynė ka hyrė nė radhėt e vendeve tė pėrparuara tė botės pėr sa i pėrket punės pėr likuidimin e kėtyre sėmundjeve."
Nėnkryetari i Shoqatės Kineze pėr ēėshtjen e sėmundjeve krahinore, Ēen Gjixiang, tha se qė nga viti 1995 nė mbarė vendin zbatohet "Rregullorja e Kėshilli tė Shtetit pėr shtimin e jodit nė kripėn ushqimore dhe pėr likuidimin e dėmeve tė mungesės sė jodit" dhe ėshtė arritur sukses nė kėtė punė.
"Para vitit 1995, kur filloi zbatimi i rregullores pėr shtimin e jodit nė kripėn ushqimore pėr tė gjithė popullin, pėrqindja e popullarizimit tė kripės ushqimore me jod ishte vetėm 30 %, kurse tani kjo pėrqindje ka kaluar 90 %."
Nė gusht tė vitit tė kaluar, njė grup specialistėsh, i organizuar nga Ministria e Shėndetėsisė, anketoi aty pėr aty gjendjen e mungesės sė jodit nė disa zona tė rajonit autonom Sinkiang-ujgur. Nga kjo anketė del se mė shumė se gjysma e fshatarėve dhe blegtorėve nė kėto zona pėrdorin kryesisht kripė vendase dhe jetojnė nė gjendjen e mungesės sė jodit.
Drejtori i shėndetėsisė i rajonit autonom Sinkiang-ujgur, Mamatimin Jasen thotė se nga fillimi i kėtij viti administrata e rajonit autonom shqyrtoi posaēėrisht detyrėn dhe progresin e punės pėr parandalimin e sėmundjeve tė shkaktuara nga mungesa e jodit nė gjithė rajonin dhe planifikoi detyrat pėr shpejtimin e popullarizimit tė pėrdorimit tė kripės me jod, pėr forcimin e propagandės mbi parandalimin e kėtyre sėmundjeve dhe pėr shpejtimin e anketės mbi sėmundjet krahinore.
Drejtoria e Shėndetėsisė e kėtij rajoni autonom ngriti nė gjithė rajonin njė fushatė propagande pėr shtimin e jodit nė kripėn ushqimore. Qytetarja e kombėsisė ujgure Havagul tha se nėpėrmjet kėtyre aktiviteteve propagandistike ajo kuptoi se mungesa e jodit ėshtė njė gjė shumė e dėmshme pėr organizmin e njeriut dhe shtimi i jodit nuk ėshtė njė punė e vėshtirė.
"Mungesa e jodit mund tė sjellė dėm tė madh nė zhvillimin e fuqisė mendore tė njeriut. Kur isha e vogėl, unė shpesh herė shihja fėmijė me gushė tė fryrė. Kurse sot nė qytet nuk shoh mė fėmijė tė tillė. Nė fakt, shtimi i jodit ėshtė njė gjė e lehtė, mjafton tė ndryshojmė zakonin nė tė ngrėnė dhe tė pėrdorim kripėn me jod. Shumė njerėz nė fshatrat e Sinkiangut jugor ende ruajnė zakonin e vjetėr tė pėrdorimit tė kripės vendase pa jod. Ata ende nuk kanė kuptuar dėmet qė mund tė na sjellė mungesa e jodit."
Zv-ministri i shėndetėsisė Vang Longde thotė se pėr tė siguruar realizimin e likuidimit tė sėmundjeve tė shkaktuara nga mungesa e jodit nė 95 % tė distrikteve deri nė vitin 2010, sektorėt e shėndetėsisė duhet tė forcojnė punėn e kontrollit dhe tė njoftimit pėr kėto sėmundje, tė punojnė pėr stabilizimin e radhėve tė kuadrove tė kėsaj pune dhe pėr ngritjen e nivelit tė tyre. Edhe sektorėt e tjerė pėrkatės gjithashtu duhet tė forcojnė edukatėn shėndetėsore pėr tė ngritur ndėrgjegjen e masave pėr parandalimin e sėmundjeve. (Zheng)
|