Dy figura në Kinën e lashtë dhanë kontribut më të madh krijues në historinë e lindjes dhe zhvillimit të konfucianizmit, që ka qenë doktrina filozofike të rrymës kryesore në tokat kineze. Njëri prej tyre ishte Konfuci, themeluesi i tij dhe tjetri ishte Zhu Xi, që e zhvilloi më tej.

Zhu Xi (1130-1200 të erës sonë) është konsideruar si mendimtari dhe pedagogu më i madh kinez pas Konfucit (551-479 para erës sonë). Zhu Xi lindi në një familje intelektuale me tradita kineze në provincën Gjangsi të sotme të Kinës dhe u edukua rreptë në familje sipas doktrinave konfucianiste. Pas vdekjes së parakohshme të babait të tij, Zhu Xi së bashku me nënën braktisën vendlidjen dhe u vendosën tek një mik në malin Vuyishan të provincës Fugjan, ku ai vazhdoi brumosjen me doktrinat konfucianiste.

Suksesi më i madh i Zhu Xisë shfaqet në radhë të parë në trashëgimin e doktrinave filozofike "lishye", të cilat kanë qenë zhvillimi i mëtejshëm i konfucianizmit dhe forma kryesore e filozofisë kineze pas shkullit të 12-të të erës sonë. Asokohe, konfucianizmi, që e krijoi Konfuci në shekullin e 6-të para erës sonë, u ndodh para një sfide serioze pas përhapjes së budizmit në Kinë. Sindimtarët e atëhershëm mbanin një qëndrim ndaj konfucianizmit duke u nisur nga prirja e vet. Dikush prej tyre kufizonte konfucianizmin duke respektuar budizmin, dikush tjetër kufizonte atë duke respektuar taoizmin, ndërsa populli e ngatërronte atë me taoizmin dhe budizmin. Në ato rrethana, vetëm një pakicë dijetarësh kishin trashëguar kuintesencën e konfucianizmit. Vëllezërit Çeng Hao dhe Çeng Yi, që ishin dijetarë të njohur konfucianistë, parashtruan doktrinat "lishye", duke bërë reformën e konfucianizmit. Zhu Xi i trashëgoi doktrinat e tyre, duke i integruar konfucianizmin, budizmin dhe taoizmin. Mbi këtë bazë, ai krijoi një sistem ideologjik me shkencën natyrore, shkencën shoqërore dhe etikën në një të tërë, që u quajt "Shkenca e Zhu Xisë".

Një arritje tjetër e madhe e Zhu Xisë është se ai sistemoi veprat klasike konfucianiste, si "Mësimi i Madh", "Doktrina e Domethënies", "Analektet e Konfucit" dhe "Menci" dhe bëri shënime të reja për to sipas teorisë së tij filozofike. Këto shënime u përmblodhën në veprën e tij "Shënime për 4 librat", një vepër që u bë lënda mësimore e domosdoshme për intelektualët për disa qindra vjet pas tij.

Gjatë gjithë jetës së tij, Zhu Xi shkroi dhe redaktoi një numër të madh librash me përmbajtje filozofike dhe të shkencave natyrore. Ai dha kontribut të dukshëm pothuajse në të gjitha degët e shkencave të asaj kohe. Ai dha kontribut edhe në fushën letrare. Rruhen edhe sot mbi 2000 vjersha të tij.

Zhu Xi ushtroi një ndikim të thellë mbi zhvillimin e historisë kineze dhe të zhvillimit të kulturës së vendeve të tjera të Azisë Lindore. Në shekullin e 13-të, teoria e tij u përhap në Kore dhe Japoni, duke u bërë ideologjia sunduese e këtyre dy vendeve. Gjatë 700 vjetëve deri në shekullin e 20-të, teoria e tij kishte qenë ideologjia zyrtare në Kinë. Që nga shekulli i 18-të, edhe dijetarët evropianë dhe amerikanë bënë studime të teorisë së Zhu Xisë. Sot "Teoria e Zhu Xisë" është bërë një degë akademike në arenën ndërkombëtare. (Zheng)