|
Nė vitet e fund tė shekullit tė 13-tė tė erės sonė, ndodhėn ndryshime kolosale nė historinė kineze. Regjimi i kombėsisė mongole, qė ishte njė kombėsi nomade e blegtorisė shtegtare e veriut, shtiu nė dorė fushat qendrore kineze, duke ndryshuar gjendjen kur mbarė Kina kishte qenė gjithmonė nėn sundimin e aristokracisė sė kombėsisė han. Nė kohėn kur dinastia Song Jugore do tė zėvendėsohej nga dinastia Juan e kombėsisė mongole, dolėn njė numėr intelektualėsh atdhedashės nga gjiri i  kombėsisė han, tė cilėt lanė penėn dhe rrokėn armėt pėr tė ndarė rreziqet me atdheun e tyre. Njėri prej tyre ishte edhe Wen Tian Siang, me tė cilin do t'ju njohim nė rubrikėn e sotme.
Intelektualėt kinezė tė lashtėsisė brumoseshin gjithmonė me idealin tradicional qė thoshte se "ata qė mėsojnė mirė dhe dalin me rezultate tė shkėlqyera, do tė zėnė poste zyrtare". Wen Tian Siang ishte njė nga ata qė dolėn me rezultate tė shkėlqyera nė mėsime. Ai lindi nė vitin 1236 dhe, kur ishte 20 vjeē, dha me sukses provimin peradorak, qė u zhvillua pėr zgjedhjen e zyrtarėve. Nė fletat e provimit, ai shkroi njė koment tė gjatė pėr ēėshtjet politike, i cili u vlerėsua nga drejtuesi i provimit si "koment i mrekullueshėm". Pėr suksesin e tij, perandori e emėroi atė si "shkollari i parė".
Pėr shkak tė mjedisit tė keq tė atėhershėm, Wen Tian Siang u ndesh me vėshtirėsi tė shumta nė rrugėn e tij si njė zyrtar. Dinastia Song kishte marrė rrugėn tatėpjetė pas 200 vjet ekzistence, kurse kombėsia mongole e veriut, qė ishte zhvilluar shpejt dhe qė kishte krijuar dinastinė Juan, ndėrmerrte shpesh herė agresion kundėr saj. Nė vitin 1274 tė erės sonė, kur trupat prej 200 mijė vetash tė dinastisė Juan pushtuan kryeqytetin e saj, Hangzhou, oborri perandorak u bėri thirrje zyrtarėve dhe ushtarakėve tė shpėtonin vendin e tyre nga katastrofa. Nė ato rrethana, edhe Wen Tian Siang rroku armėt dhe u hodh nė luftė, megjithėse ishte njė zyrtar civil.
Nė luftėn e rezistencės, duke komanduar trupat e tij, Wen Tian Siang rimori disa zona tė pushtuara dhe u bė kundėrshtar i fortė i trupave tė dinastisė Juan. Megjithatė, pėrmbysja e dinastisė Song ishte e pashmangshme. Njė d itė, trupat e tij ranė nė pritė dhe u shfarosėn plotėsisht. Wen Tian Siang u mundua pėr vetėvrasje, por dėshtoi dhe u zu rob.
Gjatė 4 vjetėve tė jetės nė burg, ai iu p;rkushtua krijimit tė poezisė pėr tė shfaqur ndjenjat e veta. Perandori i dinastisė Juan, Kublai shkoi disa herė nė burg pėr t'i mbushur mendjen duke i ofruar postin e kryeministrit tė dinastisė Juan, por ai refuzoi. Kėshtu, ai u vra nė moshėn 47-vjeēare.
Edhe sot ruhen mbi 100 vjersha tė Wen Tian Siangut, ku ėshtė shėnuar rruga e tij e rezistencės. Vjershat e tij vlerėsohen nga dijetarėt si "vjersha epike".
Kėtu ka nevojė tė shpjegojmė se nė Kinė, qė ka qenė gjithėmonė njė vend shumėkombėsh, intelektualėt e kombėsisė Han gjithmonė i konsideronin regjimet e pakicave komėtare si regjime tė huaja, pėrpiqeshin tė tregoheshin si heronj dhe preferonin tė vdisnin sesa tė pėrkuleshin pėrpara tyre. Por me kalimin e kohės, kombėsitė e ndryshme kineze janė shkrirė me njėra-tjetrėn dhe shoqėria kineze ka hyrė nė njė periudhė tė re tė qėndrueshmėrisė, lulėzimit dhe zhvillimit. (Zheng)
|
