v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2007-03-20 20:19:57    
Plani "863" i jep shkas zhvillimit tė teknikės sė lartė

cri

 dėgjoni

Kinezėt e dinė se "863" nuk janė vetėm disa numra tė thjeshtė, por janė emėrtimi i njė plani tė zhvillimit tė shkencės dhe teknikės. Gjatė mbi 20 vjetėve tė fundit, plani "863" i dha shkas ngritjes sė nivelit dhe rritjes sė aftėsisė sė kėrkimeve tė teknikės sė lartė nė Kinė.

Nė vitet 80 tė shekullit tė 20-tė, dallgėt e njė revolucioni tė ri tė teknikave, si tė bioteknikės, teknikės informative dhe teknikave tė tjera tė larta, pėrplasėn gjithė globin tokėsor dhe zhvillimi i shkencės dhe teknikės sė lartė u bė njė nga mjetet kryesore tė konkurrencės midis vendeve. Duke marrė parasysh kėtė fakt, nė vitin 1986 qeveria kineze e vuri nė jetė planin e zhvillimit tė kėrkimeve tė teknikės sė lartė, qė u quajt plani "863". Nė kėtė plan, 8 fusha tė teknikės sė lartė, siē janė ato tė biologjisė, kozmonautikės, informacioneve, automatizimit, rrezeve lazer, energjisė, materialeve tė reja dhe oqeanologjisė, u caktuan si pikat mė tė rėndėsishme tė zhvillimit tė kėrkimeve tė teknikės sė lartė nė Kinė. Ministri i shkencės dhe teknikės i Kinės, zoti Shy Guan Hua thotė se gjatė mbi 20 vjetėve tė zbatimit tė kėtj plani kemi korrur suksese nė disa fusha kyēe, kemi fituar mbi 8000 patenta brenda e jashtė vendit dhe kemi hartuar 1800 standarde shtetėrore dhe profesionale.

"Gjatė 20 vjetėve tė fundit, shteti ynė investoi gjithsej 33 miliardė juanė pėr zbatimin e planit 863. Mė se 150 mijė punonjės tė shkencės dhe teknikės marrin pjesė nė zbatimin e kėtij plani. Sukseset e arritura nė zbatimin e kėtij plani po luajnė njė rol tė rėndėsishėm nė rritjen e aftėsisė sė vendit tonė pėr krijimin e tė rejave nė mėnyrė autonome, nė rritjen e potencilit kompleks shtetėror."

Plani "863" ėshtė pa dyshim njė nga objektet mė tė mėdha tė kėrkimeve shkencore qė nga koha e shpalljes sė Republikės sonė Popullore. Si rezultat i zbatimit tė kėtij plani, kanė dalė nė Kinė njė numėr i madh produktesh me patentėn e vet nė fushat biofarmaceutike, teknikes informative, tė materialeve tė reja dhe fushave tė tjera, qė janė pika tė nxehta tė konkurrencės teknike ndėrkombėtare. Kompjuteri me funksione ultra tė larta i markės Shuguang ėshtė njė nga sukseset treguese qė ka arrtirur Kina nė fushėn teknikės informative.

Projektuesi i pėrgjithshėm i kompjuterit tė kėtij lloj, zoti Sun Ning Hui thotė se nė vitet 90 tė shekullit tė fundit, nė bazė tė planit "863" , ne prodhuam kompjuterin tė markės "Shugang numėr 1", duke korrur njė sukses thyes nė fushėn e kėrkimeve shkencore tė kompjutereve me funksione tė larta. Mė vonė, shpejtėsia e veprimeve tė kompjutereve u rrit nga 2 miliardė e 500 milionė herė pėr sekondė deri nė 100 miliardė herė pėr sekondė; mė tej u rrit nė 400 miliardė herė pėr sekondė dhe tani ėshtė rritur deri nė 10 trilionė herė pėr sekondė.

"Sot vetėm tre vende tė botės janė nė gjendje tė prodhojnė dhe tė pėrdorin kompjuter me funksione kaq tė larta. Ato janė SHBA, Japonia dhe Kina. Ne shpresojmė se deri tė vitin 2008 do tė nxjerrim nė pah njė lloj kompjeteri me funksione tė larta qė do tė veprojė 100 trilionė herė nė sekondė dhe qė do tė prijė zhvillimin e teknologjisė pėrkatėse."

Sot, duke pėrdorur kompjuterin tė markės Shuguang me funksione ultra tė larta, qendra shtetėrore kineze e internetit Gridi ka ngritur 8 pika lidhėse nė Pekin, Shangai, Hong-kong dhe qytete tė tjera, qė do tė shėrbejnė nė fushėn e kėrkimeve gjeologjike, tė prodhimit tė aeroplanėve, tė meteorologjisė, pylltarisė, arsimit, trafikut urban etj.

Gjatė mbi 20 vjetėve tė fundit, ēėshtja kineze e bioteknikės, qė filloi nga hiēi, hyri nė fazė tė zhvillimit tė vrullshėm dhe u bė nė mėnyrė fillestare njė degė e re e industrisė. Tani, vlera vjetore e prodhimit tė industrisė kineze me bioteknikė arrin nė 360 miliardė juanė.

Meriton tė pėrmendet fakti se nė mbėshtetjen e planit "863", shkencėtarėt kinezė marrin pjesė aktivisht edhe nė bashkėpunimin ndėrkombėtar pėr zbatimin e Projektit tė Gjenomės Njerėzore dhe kanė plotėsuar me sukses detyrėn e ngarkuar nga Organizata pėrkatėse pėr determinimin e 1 pėrqind tė gjeneve njerėzore, gjė qė tregon se kėrkimet shkencore pėrkatėse nė Kinė zhvillohet nė mėnyrė sinkronike me vendet e tjera tė botės.

Ministri kinez i shkencės dhe teknikės, zoti Shy Guan Hua thotė se, edhe tani e mė tutje, qeveria kineze do tė vazhdojė tė shtojė investimet nė zbatimin e planit "863" dhe do tė pėrmirėsojė administrimin e zbatimin e kėtij plani tė shkencės dhe teknikės.

"Do tė bėjmė pėrpjekje qė, nė 5 vjetėt e ardhshėm, tė arrijmė njė objektiv tė madh nė zbatimin e planit 863, tė fitojmė njė numėr tė madh arritjesh tė reja me ndikim tė rėndėsishėm, 100 prej tė cilave do tė arrijnė nivelin e pėrparuar botėror, tė zotėrojmė njė numėr teknologjish thelbėsore, tė ngrejmė koeficientin e shfrytėzimit tė energjisė dhe tė rritim mė tej aftėsinė konkurruese nė industri." (Zheng)