Letrari i madh kinez i lashtėsisė, Su Shi, me tė cilin do t'ju njohim nė rubrikėn e sotme, jetoi nė shekullin e 11-tė tė erės sė re, nė kohėn e dinastisė Song. Me arritjet e tij tė shkėlqyera nė lėmin e poezisė, prozės, bukurshkrimit dhe pikturimit, ai zuri njė pozitė tė rėndėsishme nė historinė e letėrsisė klasike kineze.
Su Shi, qė pati emrin tjetėr Su Dong Po, lindi nė vitin 1037 nė njė familje burokrate nė qytetin Meizhou tė provincės Siēuan tė Kinės Jugperėndimore. I ati i tij, Su Shyn, ishte njė letrar i njohur i asaj kohe. I ndikuar nga familja e tij, Su Shi filloi tė pėlqente letėrsinė qysh nė vogėli dhe demonstroi herėt talentin e tij tė shquar nė kėtė drejtim. Ai, sė bashku me tė atin Su Shyn dhe tė vėllanė Su Zhe, u quajtėn "Tre Su" dhe ata tė tre u konsideruan nė historinė e letėrsisė kineze si tre nga "8 prozatorėt mė tė shquar tė dinastive Tang dhe Song", tė periudhės nga shekulli i 7-tė deri nė shekullin e 12-tė.
Arritjet mė tė rėndėsishme tė Su Shiut janė veprat e tij poetike, por ai korri suksese tė shkėlqyera edhe nė fushėn e prozės. Nė mėnyrė tė veēantė, shėnimet e udhėtimit, qė krijoi ai, janė bėrė shembuj pėr shkrimtarėt e brezave tė mėvonshėm nė krijimtarinė e tyre letrare. Su Shi la mbi 2700 vepra poetike dhe proza, qė ruhen edhe tani. Temat e veprave tė tij janė shumė tė gjera. Ndėr to, ka vjersha lirike, vjersha politike, komente politike, komente pėr pikturim etj. Veprat e tij jo vetėm kanė vlerė letrare, por kanė edhe vlerė historike.
Su Shi korri suksese tė veēanta nė fushėn e bukurshkrimit dhe pikturimit dhe pati nderin tė quhej njė nga 4 kaligrafėt mė tė shquar tė asaj kohe. Kontributi i tij nė fushėn e pikturės ka qenė shumė i dukshėm. Nė periudhat para tij, bukurshkrimi dhe pikturimi trandicional kinez konsideroheshin mė shumė si diēka teknike, qė ndryshonin nga poezia qė konsiderohej si njė lloj arti fisnik. Su Shi parashtroi i pari nocionin e "pikturės intelektuale" dhe pėrkrahu integrimin e poezisė, bukurshkrimit dhe pikturimit nė njė tė tėrė. Nė saje tė pozitės dhe prestigjit tė tij, kjo teori u pranua shpejt nga intelektualėt. Duke filluar nga koha e Su Shiut, "piktura intelektuale" u bė gradualisht njė degė e pikturimit tradicional kinez.
Ashtu si letrarėt e shumtė nė historinė kineze qė punuan njėkohėsisht si zyrtarė qeveritarė, edhe Shi Shi punoi dikur si zyrtar nė dikastere qendrore dhe nė administrata lokale, ku pati prestigj tė lartė. Ai la gjurmė edhe nė qytetin Hangzhou tė provincės Zhegjang, qė ėshtė njė qytet i njohur turistik nė Kinėn Lindore. Ai punoi pėr disa vjet si kryetari i bashkisė sė qytetit Hangzhou. Nėn drejtimin e tij, u bėnė punime nė pėrmasė tė madhe pėr rregullimin e liqenit Sihu tė Hangzhout. Si rezultat i kėtyre punimeve, u ndėrtua nė mes tė liqenit njė pendė e gjatė, duke u shfrytėzuar balta e nxjerrė nga shtrati i liqenit, dhe u ndėrtuan disa ura mbi ujė tė liqenit. Kėshtu, u lehtėsua shumė komunikacioni mbi ujė. Mė vonė, banorėt e Hangzhout e emėrtuan kėtė pendė "Pendėn e Su Shiut". Sot, kjo pendė ėshtė bėrė njė nga bukuritė e njohura turistike tė liqenit Sihu tė Hangzhout. (Zheng)
|