dėgjoni
Tan Duni ėshtė kompozitor i famshėm kinez. Nė vitin 2001, pėr shkak tė muzikės sė shkruar nga ai pėr filmin "Tigri i tulatur dhe dragoi i fshehur", ai fitoi ēmimin "Oskar" tė atij viti pėr muzikėn mė tė mirė. Tan Dun ėshtė muzikanti i parė kinez qė fiton kėtė ēmim. Nė krijimet muzikore, Tan Duni bėn pėrpjekje pėr tė shkrirė kulturėn orientale me kulturėn perėndimore duke krijuar stilin e vet tė veēantė muzikor.
Tan Duni lindi nė vitin 1957 nė njė fshat tė vogėl pranė qytetit Changsha tė provincės Hunan tė Kinės qendrore. Kur ishte nė moshė tė re, babai i Tan Dunit i binte shpesh veglės tradicionale muzikore kineze "erhu" nė kohėn e lirė. Melodia e bukur e "erhu"-sė i la mbresa tė thella Tan Dunit tė vogėl. Ai u habit nga magjia e muzikės. Qysh nga ajo kohė, Tan Duni mėsoi t'u binte disa veglave muzikore duke pėrfshirė disa vegla tradicionale muzikore kineze, violinėn etj.
Nė vendlindjen e Tan Dunit, sa herė zhvillohen aktivitete e ceremoni tė rėndėsishme si dasma, varrime etj. muzikantėt popullorė interpretojnė muzikė popullore me karakteristika vendėse e mbushur plot me elemente misterioze orientale. Tan Duni u shpreh se muzika popullore e vendlindjes ka ushtruar ndikim rrėnjėsor mbi krijimet muzikore tė tij.
Nė fund tė viteve '70 tė shekullit tė kaluar, Tan Duni hyri nė Universitetin Qendror tė Muzikės tė Kinės pėr tė studiuar kompozim. Pas marrjes sė doktoratės, ai shkoi nė Universitetin Kolumbia tė SHBA-sė pėr tė studiuar muzikėn klasike perėndimore dhe mori gradėn e doktorit nė muzikė. Pas diplomimit, Tan Duni ka jetuar gjithmonė nė Nju-Jork tė SHBA-sė. Nga vendlindja nė Pekin, pastaj nga Pekini nė SHBA, Tan Duni ka ndier thellė dallimet kulturore:
"Kur shkova pėr herė tė parė nga vendlindja nė Pekin, mė vonė nga Pekini nė Nju Jork, ndjeva dallimet e mėdha kulturore dhe pashė zakonet e ndryshme."
Gjatė studimeve nė Nju Jork, si shumė studentė kinezė, Tan Duni u befasua nga ndryshimet kulturore midis Lindjes dhe Perėndimit. Ai ka bėrė pėrpjekje tė mėdha pėr tė shkrirė kulturėn orientale me kulturėn perėndimore nė krijimet muzikore duke pasur rezultate.
Me ftesėn e regjisorit tė famshėm kinez Li An, Tan Duni shkroi muzikėn e filmit tė Li Anit "Tigeri i tulatur dhe dragoi i fshehur". Gjatė krijimit, Tan Duni pėrdori plotėsisht karakteristika tė ndryshme tė veglave tradicionale muzikore kineze dhe tė violonēelit perėndimor duke krijuar njė atmosferė mistike dhe pak tė dhimbshme qė lidhet ngushtė me tregimet e filmit:
Melodia qė po dėgjoni ėshtė pikėrisht melodia e filmit "Tigri i tulatur dhe dragoi i fshehur" e krijuar nga Tan Duni. Kjo melodi fitoi ēmimin "Oskar" tė vitit 2001 pėr muzikėn mė tė mirė.
Tan Duni ka pasur sukses nė drejtim tė shkrirjes sė muzikės orientale me muzikėn perėndimore, por shumė njerėz ende janė dyshues pėr stilin muzikor tė Tan Dunit. Tan Duni ngul kėmbė qė muzika ėshtė njė art pa kufizime dhe plot me imagjinatė:
"Njė herė njė kritik muzikor amerikan u shpreh se muzikantėt kinezė nuk duhet tė krijojnė muzikė perėndimore. Nuk bie dakord me mendimin e tij. Jam njė kompozitor ndėrkombėtar dhe krijoj vepra muzikore pėr dėgjuesit e mbarė botės."
Tani Tan Dun jeton nė Nju Jork. Jetesa e tij ėshtė shumė e thjeshtė. Gjatė krijimeve muzikore, ai ka provuar tė pėrdorė mjete tė ndryshme si ujė, gur, gjethje etj. pėr tė bėrė muzikė. Veprat seriale muzikore tė krijuara kohėt e fundit nga Tan Duni si "muzikė uji", "muzikė guri", "muzikė gjethjeje" etj. kanė fituar miratimin e qarqeve artistike ndėrkombėtare dhe janė shfaqur shumė herė nė festivale tė ndryshme artistike. (Fani)
|