dėgjoni
Dinastia Tang (618-907 tė erės sė re) qe njė periudhė kur poezia kineze arriti kulmin dhe emrat e poetėve Li Po dhe Du Fu simbolizojnė arritjet mė tė larta tė poezisė sė asaj kohe.
Li Po dhe Du Fu jetuan nė shekullin e 8-tė tė erės sė re, qė ishte njė periudhė e lulėzimit tė dinastisė Tang. Li Po, qė ishte 11 vjeē mė i madh se Du Fu, lindi nė njė qytet tė vogėl tė zonave veriperėndimore tė Kinės, kurse Du Fu ishte nipi i poetit tė famshėm Du Shen-yan. Li Po dhe Du Fu filluan tė lexonin libra tė shumtė qė nga koha e fėmijėrisė. Tė dy pėlqenin bukurshkrimin, pikturimin dhe muzikėn, tė dy ishin tė fortė pėr lojėra hipur nė kalė, duke vringėlluar shpatėn. Nė kohėn e rinisė, ata bėnė njė jetė romantike duke udhėtuar nė shumė krahina tė Kinės dhe duke krijuar njė numėr tė madh vargjesh pėr bukurinė e natyrės.
Li Po ka qenė poeti mė i shquar romantik nė historinė e letėrsisė kineze. Ai na la mbi 900 vepra poetike dhe mbi 60 vepra nė prozė, tė cilat janė tė papara si nė periudhat para tij, ashu edhe nė periudhat pas tij, si nga ana e gjerėsisė sė pėrmbajtjes, ashtu edhe nga ana e larmisė sė formės. Me veprat e tij, Li Po ushtroi njė ndikim tė thellė pėr shumė poetė tė famshėm tė brezave tė mėvonshėm. Veprat e tij u pėrkthyen nė shumė gjuhė tė botės, nė anglishte, rusishte, japonishte, gjermanishte etj dhe u pėrhapėn gjerėsisht nė botė. Poeti impresionist amerikan Pound i pėrktheu veprat poetike tė Li Posė nė gjuhėn angleze dhe ky libėr u vlerėsua si "krijimtaria poetike qė ushtroi ndikim nė gjithė botėn e anglishtfolėse tė shekullit tė 20-tė".
Ndryshe nga veprat e stilit romantik tė Li Posė, njė numėr i madh veprash tė Du Fusė, qė i krijoi ai duke e lidhur ngushtė realitetin shoqėror me jetėn e vet personale, pėrshkruajnė vuajtjet e popullit nė mes tė turbullirave tė luftės, pasqyrojnė pamjen e shoqėrisė sė dinastisė Tang, qė pas njė lufte 20 vjeēare, filloi tė shkonte nga lulėzimi drejt rėnies. Prandaj veprat e Du Fusė konsiderohen si vepra epike.
Nė vitet e rinisė, edhe Du Fu krijoi shumė vargje tė stilit romantik pėr tė treguar shpirtin e tij burrėror, siē janė vargjet "Pai u ngjita nė majėn e malit Taishan, malet e tjera mė duken si kodra tė vogla". Por mė vonė, dėshpėrimi nė rrugėn e karrierės dhe jetesa plot vėshtirėsi e bėnė Du Fu tė njihte objektivisht korruptimin e sundimtarėve dhe vuajtjet e popullit. Kėshtu, ai u bė gradualisht njė poet realist qė shqetėsohej pėr hallet e atdheut dhe tė popullit dhe shkroi vargjet e famshme "Ndėrsa nė pallatet e tė pasurve mishi prishet, nė rrugėt jashtė gjenden kufoma tė tė vdekurve nga e ftohta."
Du Fu na la mbi 1400 vepra poetike. Nga verpat e tij shohim motive tė larmishme poezie. Duke marrė tė mirat nga poetėt e grupeve tė ndryshme, ai krijoi poema epike, vjersha lirike dhe vjersha komentuese. Veprat e tij, qė janė me pėrmbajtje tė gjerė e tė thellė, shprehin ndjenja tė ēiltra dhe mblidhin arritjet e poezisė nė njė tė tėrė. Elementet e reja poetike nga ana e pėrmbajtjes dhe formės, qė gjenden nė veprat e tij, kanė zgjeruar sferėn e krijimtarisė letrare dhe ushtruan njė ndikim tė thellė pėr brezat e mėvonshėm. (Zheng)
|