Dėgjoni
Vitin e kaluar, ekonomia kineze ėshtė zhvilluar shumė shpejt. Vėllimi i prodhimit tė pėrgjithshėm tė vendit gjatė 9 muajve tė parė tė vitit 2006 u rrit 10.7%. Efektiviteti i ndėrmarrjeve industriale ėshtė ngritur pandėrprerė dhe shpenzimet e konsumit tė banorėve tė thjeshtė tė qyteteve dhe tė fshatrave janė zgjeruar nė mėnyrė tė qėndrueshme. Por rritja e shpejtė ekonomike ka sjellė edhe disa dukuri negative, si dhėnia e shumtė e kredive, rritja e shpejtė e investimeve, ngritja e suficitit tregtar etj., tė cilat i kanė sjellė ekonomisė kineze mungesėn e lėndėve tė para e tė energjisė dhe rrezikun e inflacionit.
Duke iu pėrgjigjur pyetjeve tė gazetarėve, bashkėpunėtori i vjetėr i Institutit tė Studimeve Monetare pranė Akademisė sė Shkencave Shoqėrore tė Kinės, z. Yin Jianfeng tha se politika e fondeve pėrgatitore tė depozitave dhe politika tė tjera monetare kanė pėr qėllim tė shmangin rritjen tepėr tė shpejtė tė investimeve.
"Banka Tregtare ka pasur arsye tė plotė pėr tė dhėnė kredi. Ndėrsa kreditė kanė pėrbėrė burimin kryesor tė fondeve tė investimeve. Pėr tė kontrolluar dhėnien e kredive nga Banka Tregtare dhe pėrqindjen e rritjes relativisht tė shpejtė tė investimeve, Banka Popullore ka ndėrmarrė njė sėrė politikash pėr ngritjen e pėrqindjes sė fondeve pėrgatitore, duke lėshuar njė sinjal tė ashpėr ndaj Bankės Tregtare dhe grupeve kryesore tė investimeve. Kur tė shfaqet prirja e rritjes tepėr tė shpejtė tė ekonomisė, autoritetet e makrokontrollit me siguri do tė marrin masa relativisht tė rrepta pėr ta zgjidhur kėtė problem".
Sektori i ndėrtimit dhe i trojeve ėshtė njė nga sektorėt kryesorė tė nxitjes sė ngritjes sė vazhdueshme tė investimeve nė pasuritė e paluajtshme tė Kinės. Qysh nga fillimi i vitit 2006, ēmimi i banesave nė krahinat e ndryshme tė Kinės ėshtė ngritur nė mėnyrė tė vazhdueshme, duke nxitur rritjen e shpejtė tė investimeve nė sektorin e ndėrtimit dhe tė trojeve, dhe tė kredive pėr banesat. Njėkohėsisht ēmimi i lartė i banesave i ka sjellė jetės sė njerėzve njė presion relativisht tė madh.
Ngritja e vazhdueshme e ēmimit tė banesave ka tėrhequr vėmendjen e madhe tė qeverisė kineze. Sektorėt pėrkatės kanė marrė njė sėrė masash koordinimi dhe kontrolli pėr shpejtimin e ndėrtimit tė apartamenteve tė thjeshta tė banimit dhe vendime serioze pėr kushtet e kredive tė ndėrmarrjeve tė ndėrtimit dhe tė trojeve.
Masat e makrokontrollit tė Kinės kanė pasur efektivitet tė mirė. Deri nė nėntor tė vitit 2006, prirja e rritjes tepėr tė shpejtė tė kredive ėshtė ngadalėsuar relativisht. Qysh nga fillimi i korrikut tė vitit 2006, prirja e ngritjes sė vazhdueshme tė investimeve nė pasuritė e paluajtshme tė qyteteve dhe tė qytezave pėrfundoi. Pėrmasat e ngritjes sė ēmimit tė banesave nė 70 qytete tė mėdha dhe tė mesme tė Kinės janė kontrolluar nė pėrgjithėsi.
Nė vitin 2006, roli i konsumit nė nxitjen e rritjes sė ekonomisė kineze ishte shumė i dukshėm. Shpenzimet e banorėve kinezė nė blerjen e banesave, tė veturave, tė kompjuterave, nė transport, arsim etj., janė ngritur mesatarisht. Parashikohet se sivjet vėllimi i pėrgjithshėm i shitjes sė produkteve tė konsumit shoqėror do tė arrijė nė 7 trilionė e 500 mijė juanė.
Drejtori i pėrgjithshėm i Shoqėrisė sė parė tė shitjes sė veturave tė Tienjinit, z. Song Mingjun tha se kinezėt qė do tė blejnė vetura, do tė jenė gjithnjė e mė tė shumtė.
"Shtresat e mesme filluan blerjen gjithnjė e mė shumė tė veturave tė tipit ekonomik. Ne emi vėnė re se numri i pėrdoruesve tė veturave nė fshat ėshtė shtuar pandėrprerė, sidomos nė disa fshatra me zhvillim relativisht tė mirė tė industrializimit".
Tani forca kryesore nxitėse e ekonomisė kineze ėshtė mbėshtetur kryesisht te investimet. Gjatė 9 muajve tė parė tė vitit 2006, pėrqindja e kontributit tė investimeve pėr rritjen ekonomike arriti nė 49.9%, ndėrsa konsumi vetėm 35.7%. Sistemi i sigurimeve shoqėrore nuk ėshtė pėrmirėsuar, prandaj kinezėt janė shumė tė kujdesshėm nė konsum.
Pėr kėtė dukuri, nė mbledhjen qendrore tė punės ekonomike tė mbajtur pak kohė mė parė, u kėrkua qė tė ngrihen tė ardhurat e banorėve tė qyteteve dhe tė fshatrave, sidomos tė fshatarėve, dhe aftėsia e konsumit tė tyre.
Zv/drejtori i Institutit tė studimeve makroekonomike pranė Komisionit Shtetėror tė Zhvillimit dhe tė Reformės tė Kinės, z. Ma Xiaohė tha se zgjerimi i mėtejshėm i konsumit tė banorėve, sidomos tė fshatarėve, dhe shpejtimi i zhvillimit tė ēėshtjeve shoqėrore tė fshatit dhe tė shėrbimeve publike do tė bėhen thelbi i zgjerimit tė kėrkesave tė brendshme.
"Tani diferencat midis qyteteve dhe fshatrave tė vendit tonė janė shfaqur kryesisht nė ndėrtimin e infrastrukturės. Nė krahasim me qytetet, infrastruktura e ndryshme e fshatrave ėshtė relativisht e prapambetur. Pėrmirėsimi i infrastrukturės mund tė pakėsojė nė mėnyrė tė dukshme koston e jetesės dhe tė zhvillimit tė fshatarėve".
Suficiti tregtar nė pėrmasa tė mėdha ėshtė njė problem tjetėr i rėndėsishėm qė ka ndikuar nė zhvillimin normal tė ekonomisė kineze. Gjatė 9 muajve tė parė tė vitit 2006, suficiti tregtar i Kinės ishte 157 miliardė dollarė amerikanė. Rezerva valutore arriti nė 1 trilion dollarė amerikanė, shifėr kjo qė zė vendin e parė nė botė. Suficiti tregtar nė pėrmasa tė mėdha jo vetėm ka shkaktuar mosmarrėveshje tregtare midis Kinės dhe partnerėve tė saj tregtarė, por edhe ka shtuar presionin ndaj politikave tregtare dhe valutore tė Kinės. Gjatė vitit 2006, makrokontrolli ka pasur efektivitetin e pėrshtatshėm, ndėrsa presioni i zgjerimit tė mėtejshėm tė kredive ekziston ende. Kėtė vit, detyra kryesore e makrokontrollit do tė jetė ruajtja pėrpjesėtimore e konsumit, investimeve dhe eksportit. Duke ruajtur rritjen ekonomike, ne do tė synojmė pėr cilėsinė dhe efektivitetin e rritjes ekonomike. (Sihai)
|