dëgjoni

Për shumë ditë me radhë, gjëja më interesante për shkencëtarët kinezë ishte vizita në Pekin e 5 fituesve të çmimeve Nobel. Ata ishin Luis Ignarro dhe Ferid Murad nga SHBA, Robert Huber dhe Hartmut Miçel nga Gjermania, si dhe Aron Cieçanover nga Izraeli. Në forumin e organizuar në Pekin, këta 5 mjeshtër zhvilluan shkëmbime të ndërsjella dhe kuvenduan plot me zgjuarësi me kolegët e tyre kinezë. Tema e kuvendit ishte "Shkenca e jetës dhe shëndeti i njerëzimit."

"Ushqimi i shëndetshëm plus kalitja mund të parandalojnë dhe të mjekojnë sëmundjen e enëve të gjakut të zemrës", tha doktor Luis Ignarro, duke parashtruar pikëpamjen e tij. Ai së bashku me doktor Ferid Muradin fituan në vitin 1998 çmimin e mjekësisë dhe fiziologjisë të Nobelit për suksesin e tyre në zbulimin bashkarisht të rolit specifik të azotit mono-oksid në sistemin e enëve të gjakut të zemrës. Dhe tani, të dy mjeshtrit mendojnë më shumë se si ta shndërrojnë këtë zbulim në një mjet të fuqishëm për të përballuar sëmundjen e enëve të gjakut të zemrës, e cila është sëmundja më e rrezikshme në gjithë globin tokësor dhe që ka përqindjen më të lartë të incidencës së sëmundjes dhe të vdekshmërisë.

Duke bërë një sqarim në këtë forum, Ignarro tha se azoti mono-oksid është si një "rojtar" brenda në organizmin e njeriut që shërben për mbrojtjen e organizmit dhe kundër sëmundjes së enëve të gjakut të zemrës dhe sëmundjeve të tjera. Mungesa e azotit mono-oksid ka rrezik të shkaktojë sëmundjen e enëve të gjakut të zemrës, diabetin dhe sëmundje të tjera, prandaj garantimi i sasisë së duhur të azotit mono-oksid në organizmin e njeriut mund të parandalojë këto sëmundje, madje mund t'i shërojë të sëmurët që vuajnë prej tyre. Gjëja më domethënëse është se Ignarro lëshoi edhe një "recetë" për parandalimin dhe mjekimin e sëmundjes së enëve të gjakut të zemrës:

"Sa më shumë fruta dhe zarzavate të hani, aq më shumë antiokside do të asimiloni dhe aq më i ulët të jetë probabiliteti i të cenuarit të azotit mono-oksid. Edhe peshku, çolollata e zezë, vera e kuqe dhe shurupet e frutave të ndryshme na bëjnë mirë, sepse ato mbajnë një sasi të madhe antioksidesh."

Pyetja, që mori përgjigjen nga arritjet e kërkimeve shkencore të mjeshtërve gjermanë Robert Huber dhe Hartmut Miçel, është se përse gjethet e drurëve janë të blerta dhe çfarë është fotosinteza. Ata fituan çmimin Nobel në kimi pikërisht për suksesin në zbulimin e strukturës hapësinore të trinomeve të proteinave gjatë reaksioneve fotosintetike. Ata thanë se ky zbulim ka rëndësi të madhe për zhvillimin e farmaceutikës dhe për mbrojtjen e bimëve. Për shembull, disa ilaçe sintetike për mjekimin e diabetit të sheqerit, që shiten tani në treg, prodhohen me mbështetjen e këtij zbulimi.

Shumë shkencëtarë kinezë, që dëgjuan ligjëratat e këtyre mjeshtërve, thanë se gjatë mbi 10 vjetëve jetëgjatësia mesatare e njerëzimit u rrit në përmasë të madhe dhe kjo ka lidhje të ngushta me kontributin kolosal që dhanë fituesit e çmimeve Nobel në fushën e shkencës së jetës.

Vitet e fundit qeveria kineze shtoi investimet në fushën e shkencës së jetës dhe të bioteknikës. Ndërkohë, u thelluan pandërprerë edhe shkëmbimet dhe bashkëpunimi i qarqeve shkencore kineze me vende të tjera. Tani, nën drejtimin e shkencëtarëve kinezë, po zbatohet një plan i studimit të proteinës së mëlçisë së zezë të njeriut. Në fushën e studimit të sëmundjeve të reja epidemike, shkencëtarët kinezë kanë zbuluar ligjin e evolucionit të molekulave të virusit të Sarsit, duke dhënë mbështetjen shkencore për parandalimin dhe mjekimin e kësaj sëmundjeje.

Meriton të përmendet se, pas SHBA, Anglisë, Japonisë dhe Gjermanisë, edhe Kina filloi të marrë pjesë në Projektin e Gjenomit të Njerëzimit në arenën ndërkombëtare dhe realizoi me sukses determinimin e 1 % të gjenomit, gjë që tregon se studimi i gjenomit në Kinë zhvillohet në sinkroni me botën. Zoti Yu Gjun, që merret për një kohë të gjatë me studimin e gjenomit të njerëzimit, jep disa të dhëna:

"Në vitin 1984 u deshën 3 miliardë dollarë amerikanë për determinimin e gjenomit të një njeriu; kurse në vitin 2004 u deshën 30 milionë dollarë dhe në vitin 2006 u deshën vetëm 1 milion e 500 mijë dollarë. Objektivi ynë është që, në vitet e ardhshme, kostoja e determinimit të gjenomit të një njeriu të ulet në 1000 dollarë amerikanë."

Fituesi i çmimit Nobel, shkancëtari gjerman Robert Huber tha se ai vuri re përparimin që bëri Kina vitet e fundit në fushën e shkencës së jetës. Ai shprehu admirim për këtë.

"Për një kohë të gjatë Kina u ndodh në një fazë relativisht të dobët në fushën e shkencës së jetës dhe të bioteknikës, por ajo kohë kaloi. Gjatë 5 vjetëve të fundit Kina bëri përparim të konsiderueshëm në këtë fushë. Tani kinezët kanë filluar studimet shkencore të pozicionit të përparmë." (Zheng)