dëgjoni

Shpikja e letrës ishte një ngjarje e madhe në historinë e njerëzimit, sepse ajo e çoi trashëgimin dhe përhapjen e njohurive në një epokë krejt të re. Ashtu si disa shpikje të tjera, edhe shpikja e letrës nuk ishte një sukses i arritur në një kohë të shkurtër dhe nuk ishte merita e një individi, por ishte një shpikje që kaloi një periudhë të gjatë përmirësimi. Cai Lun, me të cilin do t'ju njohim në rubrikën e sotme, ishte novatori kryesor i teknikës së prodhimit të letrës.

Shpikja e teknikës së prodhimit të letrës, së bashku me shpikjen e busullës, shtypshkrimit dhe barutit, quhen 4 shpikjet kineze në shkencën dhe teknikën e lashtësisë. Shpikja e letrës ishte një kontribut i çmuar që dha kombi kinez për civilizimin botëror. Ajo u dha një shtytje përhapjes dhe shkëmbimeve shkencore dhe kulturore në botë dhe ushtroi një ndikim të thellë mbi progresin e historisë botërore.

Në vitet e hershme të lashtësisë, kinezët mbanin shënime për shumë gjëra duke përdorur guaska breshkash, kocka kafshësh, pllaka bambuje, pllaka druri, metale dhe sende të tjera. Shumë materiale historike në Kinë janë ruajtur pikërisht me anë të shkrimeve në guaska breshkash, në kocka kafshësh dhe në enë prej bronzi.

Gjatë 100 vjetëve para fillimit të erës së re, lindi në Kinë forma fillestare e letrës dhe, në periudhën e dinastisë Han Lidnor (25-220 të erës së re), u krijua një lloj pëlhure e hollë mëndafshi, që mund të përdorej për shkrim, por për shkak se teknologjia e prodhimit të saj ishte tepër e ndërlikuar dhe çmimi i saj ishte shumë i shtrenjtë, ajo nuk mundi të hynte në fazën e përdorimit normal. Më vonë, kjo gjendje ndryshoi përfundimisht me punën krijuese të novtorit Cai Lun.

Cai Lun lindi në vitin 61 të erës së re në një familje fshatare dhe u zgjodh nëpunës pranë perandorit në moshën 15 vjeçare. Ai punoi për një kohë të gjatë si funksionar i punës kulturore pranë perandorit dhe u bë një shkencëtar i njohur. Ai e dinte se, meqenëse pllakat prej bambuje dhe prej druri ishin të rënda dhe pëlhura e mëndafshit ishte e shtrenjtë, puna e të shkruarit nuk ishte e lehtë. Në këtë mënyrë, ai filloi të studionte me zell për të gjetur një metodë të re të prodhimit të letrës.

Ai i bëri bilancin përvojës së mjeshtërve të mëparshëm dhe, në krye të punonjësve, filloi eksperimentet për prodhmin e letrës me kore druri, fije kërpi, pëlhura të përdorura dhe rrjete të vjetra peshkimi si lëndë të parë. Ai korri sukses dhe letra e prodhuar me metodën e tij ishte e lehtë, e hollë dhe e përshtatshme për shkrim, prandaj u mirëprit nga të gjithë.

Për punën e tij të suksesshme në përmirësimin e teknikës së prodhimit të letrës, Cai Lun u dekorua nga perandori dhe, që nga ajo kohë filloi prodhimi i letrës me metodën e tij në mbarë vendin. Kjo lloj letre më pas u quajt "letra e lordit Cai". Në shekujt e 3-të dhe të 4-të, letra u bë lënda e vetme për shkrim në Kinë, duke i zëvendësuar pllakat dhe pëlhurat, që ishin bërë asokohe diçka e prapambetur.

Cai Lun, si shkencëtar dhe funksionar i lartë me frymë krijuese, krahas novacionit të teknikës së prodhimit të letrës, luajti një rol të rëndësishëm shtytës edhe në fushat e përparimit të teknologjive të shkrirjes dhe përpunimit të metaleve si dhe të teknologjive të ndërtimit të makinerive. (Zheng)