v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2006-10-20 17:36:32    
Hua Tuo, mjek i famshėm kinez i lashtėsisė

cri

dėgjoni

Kinezėt e kanė si zakon qė, duke lavdėruar njė mjek me mjeshtri shumė tė lartė, ta quajnė atė me metaforė "Hua Tuo tė ringjallur". Ky ishte njė mjek i famshėm kinez i lashtėsisė, me tė cilin do t'ju njohim nė rubrikėn e sotme.

Hua Tuo lindi nė provincėn Anhui tė sotme tė Kinės Lindore dhe jetoi nė vitet e fundit tė dinastisė Han Lindor(25-220). Ai filloi tė mėsonte me zell qysh nė fėmijėri dhe kishte prirje tė venēantė tė mėsonte mjekėsinė dhe metodat e ruajtjes sė shėndetit tė mirė. Me kėtė qėllim, ai udhėtoi nė shumė krahina tė vendit pėr tė mėsuar nga mjekėt e njohur. Krahas studimit nė thellėsi tė mjekėsisė, ai mblodhi edhe pėrvojėn e popullit pėr mjekimin e sėmundjeve. Kėshtu, ai pėrvetėsoi njohuri tė gjithanshme mjekėsore dhe u kualifikua nė shumė degė tė mjekėsisė, si nė patologji, kirurgji, gjinekologji, pediatri etj. Ai pati nivel tė lartė sidomos nė kirurgji dhe u quajt me nder "paraardhėsi i kirurgėve".

Kontributi krijues, qė dha Hua Tuo pėr zhvillimin e mjekėsisė sė lashtė kineze, gjente shprehjen nė radhė tė parė nė shpikjen e lėndės sė anestezisė Mafeisan, njė lloj lėng alkoolik i nxjerrė nga datura dhe disa bimė tė tjera, qė ishte lėnda e domosdoshme pėr operacionet nė atė kohė. Receta e pėrbėrjes sė kėsaj lėnde ėshtė humbur prej kohėsh, por historianėt e kohės sonė prapė se prapė e konsiderojnė Hua Tuo si mjeku i parė nė botė qė shpiku lėndė anestezie dhe bėri anestezi tė pėrgjithshme, 1600 vjet para mjekėve anglezė dhe amerikanė, qė shpikėn solucione kimike tė anestezisė dhe bėnė anestezi tė pėrgjithshme. Lėngu Mafeisan u pėrhap dikur edhe nė Kore, Japoni, Marok dhe vende tė tjera. Nė saje tė shpikjes dhe pėrdorimit tė lėngut Mafeisan, teknika kirurgjike e Hua Tuos u pėrsos nga dita nė ditė dhe ai bėri mjaft operacione edhe pėr mjekimin e sėmundjeve nė organet e brendshme.

Hua Tuo ishte edhe themeluesi i sporteve mjekuese. Ai ishte i mendimit se ēdo njeri duhet tė bėjė kalitje fizike pėr ruajtjen e shėndetit. Ai thoshte se nyja e derės qė rrotullohet ditė pėr ditė, nuk gėrryhet nga krimbat; uji i lumit qė rrjedh ditė pėr ditė, nuk qelbet dhe, po ashtu, edhe njeriu qė lėviz ditė pėr ditė, mund tė ruajė shėndetin e mirė. Duke vėzhguar dhe duke imituar lėvizjet e kafshėve, ai krijoi njė lloj gjimnastikė me emėrtimin "loja e 5 lloje kafshėve", tė pėrbėrė nga "vėrsulja e tigrit", "kthimi i kokės sė sorkadhes", "shtrirja e trupit tė ariut", "kėrcimi i majmunit" dhe "shtrirja e krahėve tė shpendėve". Duke ushtruar kėto lėvizje tė gjimnastikės, njeriu mund tė kalitė muskujt dhe kyēet e gjithė trupit. Vu Pu dhe Fan A, qė ishin nxėnės tė Hua Tuos, u kalitėn gjithmonė me kėtė gjimnastikė dhe, si rezultat, Vu Pu i ruajti tė shėndetshme shqisat e tij tė tė dėgjuarit dhe tė tė parit edhe nė moshėn mbi 90 vjeēare, kurse Fan A jetoi deri nė moshėn mbi 100-vjeēare. Gjimnastika "loja e 5 lloje kafshėve", qė krijoi Hua Tuo, ėshtė ruajtur deri tani dhe ėshtė bėrė njė nga sportet e popullit kinez pėr ruajtjen e shėndetit tė mirė.

Hua Tuo studjoi nė thellėsi edhe metodat e mjekimit tė sėmundjeve parazitare e sėmundjeve psikike si dhe mjekėsinė pleqėsore. Ai ia kushtoi gjithė jetėn e tij mjekėsisė, duke udhėtuar nėpėr tė katėr anėt e vendit pėr tė shpėtuar popullin nga vuajtjet. Banorėt e provincave Anhui, Shandong dhe Gjangsu, qė kanė qenė krahinat kryesore tė veprimtarisė sė Hua Tuos, lavdėrojnė gjithmonė meritat e tij dhe kanė ruajtur deri tani tempujt e nderimit tė kujtimit tė tij. Shprehja "Hua Tuo i ringjallur" simbolizon nderin mė tė lartė qė populli i jep njė mjeku tė shquar. (Zheng)