v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2006-10-17 19:02:33    
Njohuri pėr plotėsimin e kalciumit

cri

dėgjoni

Sot nė Kinė, me reklamat e llojllojshme pėr produktet e kalciumit, plotėsimi i kalciumit nė organizmin e njeriut ėshtė bėrė diēka e modės pėr mbrojtjen e shėndetit. Kalciumi, si element i rėndėsishėm brenda organizmit tė njeriut, nuk duhet tė mungojė, por plotėsimi jashtė mase ose plotėsimi i papėrshtatshėm i tij sjell dėme.

Me ngritjen e nivelit tė jetės sė popullit, shumė kinezė e konsiderojnė plotėsimin e kalciumit si njė metodė tė rėndėsishme pėr mbrojtjen e shėndetit. Jo vetėm pleqtė dhe fėmijėt, por edhe shumė tė rinj e tė reja kanė filluar ta pinė ditė pėr ditė kalciumin si ilaē. Dikush e quan kėtė dukuri "fushatė e gjithė popullit pėr plotėsimin e kalciumit."

Plotėsimi i elementeve tė domosdoshme ėshtė i dobishėm pėr organizmin, por plotėsimi i papėrshtatshėm i kalciumit jo vetėm nuk na bėn mirė, por pėrkundrazi, mund tė shkaktojė disa sėmundje. Nė provincėn Hebei, njė grua me emrin Vang kishte mė se 10 vjet qė pinte 7 a 8 hape kalciumi nė ditė, por mė nė fund ndjeu dhembje nė mes. Mjeku ia pėrcaktoi diagnozėn: ajo vuan nga gurėt nė veshkė, gjė qė ėshtė rrjedhim i plotėsimit jashtė mase tė kalciumit.

Atėherė, sa kalcium duhet tė asimilojė organizmi i njeriut nė ditė? Lidhur me kėtė ēėshtje, profesori i fakultetit tė ushqimit dhe higjienės sė tė ushqyerit tė Universitetit tė Pekinit, zoti Li Keji tha:

"Nė fakt, nė dispozitat pėrkatėse tė rregulloreve tė shtetit tonė pėrcaktohet se sasia e sigurt dhe maksimale e asimilimit tė kalciumit pėr njė njeri ėshtė 2000 miligramė nė ditė, duke u pėrfshirė sasia e kalciumit qė merret nga ushqimet dhe qė plotėsohet nėpėrmjet kanaleve tė tjera. Kur kalciumi i asimiluuar e kalon kėtė sasi, mund tė ketė efekte negative."

Profesor Li theksoi se 2000 miligramė kalcium nė ditė ėshtė sasia maksimale pėr njė njeri. Zakonisht, pėr njė njeri me shėndet normal, mjafton qė tė asimilojė nė ditė 700-1200 miligramė kalcium, sasi kjo qė mund tė plotėsojė nevojėn e organizmit tė njeriut. Nė pėrgjithėsi, ēdo njeri mund tė asimilojė nė ditė 350 miligramė kalcium nga ushqimet. Kjo sasi, plus kalciumi nga qumėshti, mjafton pėr njė njeri, sepse ēdo 500 mililitra qumėsht pėrmban 600 miligramė kalcium. Kėshtu, nė rast se njė njeri siguron ēdo ditė ushqimet normale dhe ruan zakonin e pėrdorimit tė qumėshtit, ai nuk ka nevojė tė marrė masa pėr tė plotėsuar kalciumin.

Atėherė cilėt njerėz kanė nevojė tė marrin kalcium shtesė? Specialistėt propozojnė qė, nė radhė tė parė, duhet tė bėhet njė ekzaminim mjekėsor dhe tė konstatohet nėse kemi nevojė pėr plotėsimin e kalciumit. Prej mungesės sė kalciumit nė organizėm, tė rriturit kanė rrezik tė vuajnė nga osteoporoza, kurse fėmijėt kanė rrezik tė vuajnė nga rakitizmi dhe sėmundja e kėmbėve tė lakuara, madje mund tė qajnė pandėrprerė natėn dhe tė vuajnė nga spazma dhe sėmundje tė tjera. Tė gjithė ata qė kanė shenjat e sipėrpėrmendura, duhet tė ēohen nė spital pėr njė ekzaminim mjekėsor dhe, me anė tė ekzaminimit tė dendėsisė sė kockave, tė dihet nėse u mungon kalciumi. Pėr shumicėn e tyre, mjafton qė tė plotėsojnė kalciumin duke pėrdorur mė shumė bishtaja, si bizele dhe fasule, dhe duke pirė mė shumė qumėsht. Vetėm ata, qė vuajnė nga mungesa e rėndė e kalciumit, kanė nevojė tė marrin kalcium shtesė duke pirė ilaēe dhe duke pėrdorur disa gjėra shėndetėsimi.

Disa tė sėmurė, qė vuajnė nga sėmundje tė veēanta, si sėmundjet e zemrės dhe tensioni i lartė i gjakut, duhet tė kenė mė shumė kujdes. Kur kanė nevojė tė marrin kalcium shtesė, ata duhet tė veprojnė me rigorozitet sipas kėshillave tė mjekut dhe nuk duhet tė plotėsojnė verbėrisht kalciumin, qė tė mos ndodhin tė papritura.

Zonja Vang Liyun, njė banore e qytetit Pekin, ka mbi 10 vjet qė pi vazhdimisht hape kalciumi, por ajo nuk ka shumė njohuri pėr plotėsimin e kalciumit. Ajo tha:

"Unė kam provuar pothuajse tė gjitha llojet e hapeve tė kalciumit. Kur pi karbonat kalciumi, ndiej shqetėsim nė stomak, sepse kam vuajtur dikur nga ulcera duodenale."

Profesor Li Keji tha se ekzistojnė tri lloje produktesh qė mund tė pėrdoren pėr plotėsimin e kalciumit. Lloji i parė ėshtė karbonati i kalciumit, qė quhet edhe "kalciumi inorganik". Lloji tjetėr ėshtė kalciumi organik, si fosfati i kalciumit dhe kalciumi laktat. Lloji i tretė ėshtė kalciumi i nxjerrė nga kockat. Kėto produkte nuk janė tė pėrshtatshme pėr tė gjithė. Pėr shembull, karbonati i kalciumit asimilohet mė lehtė, por nuk ėshtė i pėrshtatshėm pėr ata qė u mungon acidi i stomakut. Prandaj pėrdorimi i kalciumit kėrkon kujdes tė madh.

Ėshtė njė gjė e rėndėsishme qė tė gjithė tė kenė zakone dhe mėnyrė tė mirė jetese, ta lėnė duhanin, ta kufizojnė sasinė e pėrdorimit tė pijeve alkoolike dhe tė mos pinė shumė kafe, me qėllim qė tė ngrihet niveli i asimilimit tė kalciumit.(Zheng)