dëgjoni

Sima Qian qe historian dhe letrar i kohës së dinastisë Han Perëndimore në historinë kineze dhe autori i librit "Shënime historike", një vepër e madhe historiografike dhe letrare, që ushtroi një ndikim të thellë në Kinë.

Ai lindi në vitin 135 para erës së re dhe vdiq në moshën 45 vjeçare. Në gjysmën e parë të jetës së tij, Sima Qian ishte energjik, pëlqente turizmin dhe kishte etje të madhe për të mësuar. Kurse gjysmën e dytë të jetës ai e kaloi duke duruar një dënim poshtërues dhe duke ia kushtuar të gjitha energjitë punës për të shkruar veprën e tij.

Sima Qian lindi në një familje intelektuale. Babai i tij, Sima Tan, ishte historian zyrtar pranë perandorit, prandaj Sima Qianit iu dha mundësi të fillonte qysh në moshën 10 vjeçare të mësonte nga dijetarët e mëdhenj Dong Zhongshu dhe Kong Anguo njohuri të veprave klasike letrare dhe historiografike. Ai mendonte thellë dhe nuk i besonte verbërisht materialet mbi ngjarjet dhe personat e së kaluarës, por donte të gjente më shumë materiale përkatëse. Prandaj, duke filluar nga mosha 20 vjeçare, ai bëri një udhëtim nëpër krahina të ndryshme të vendit, për të gjurmuar dhe për të vërtetuar një sërë ngjarjesh historike që i kishte lexuar në libra.

Ky udhëtim pati shumë rëndësi për Sima Qianin. Kudo që shkonte, ai mbante shënim për doket dhe zakonet vendase, mblidhte të dhëna biografike të personave të njohur dhe materiale mbi ngjarje historike. Në vitin 108 para erës së re, Sima Qian trashëgoi vendin e punës së babait të tij në oborrin perandorak dhe u emërua si historiani dhe administratori për klasifikimin e materialeve të oborrit perandorak. Në atë vit, duke shoqëruar perandorin për inspektim, ai pati rastin të hulumtonte edhe një herë në mbarë vendin, duke parë objekte të shumta historike. Pasi mblodhi mjaft materiale të pasura, Sima Qian u bë gati që, duke shfrytëzuar kohën e lirë jashtë punës administrative, të shkruante veprën e tij "Shënime historike", që ishte një enciklopedi historiografike për 3000 vjetëe e mëparshëm.

Por disa fjalë, që tha ai për shfajësimin e një ushtaraku të dështuar, shkaktuan një kthesë në jetën e tij. Në vitin 99 para erës së re, gjenerali Li Ling komandoi trupat ushtarake për të mposhtur hunët në zonat veriperëndimore, por trupat e tij u rrethuan nga hunët në shkretëtirat e pafund. Pas luftimeve të ashpra dhe të përgjakshme, Li Ling u zu rob i plagosur dhe u dorëzua i detyruar. Pasi mori vesh këtë lajm, perandori i dinastisë Han u zemërua shumë dhe dha urdhrin për arrestimin e të afërmve të Li Lingut. Shumë zyrtarë filluan të shpifnin kundër tij, njësoj sikur të hidhnin gur në pus ku kishte rënë një njeri; vetëm Sima Qian tha disa fjalë shfajësuese. Perandori, që u zemërua më tej nga fjalët e Sima Qianit, dha urdhrin për burgosjen dhe dënimin e tij. Kështu, Sima Qian mori dënimin me "gongxing", që do të thotë dënimin me tredhje, një lloj dënimi në oborrin monarkik të asaj kohe.

Më vonë, perandori u pendua për vendimin e tij të gabuar, e liroi Sima Qianin dhe e emëroi atë si një zyrtar civil me post shumë më të lartë se më parë. Por në atë kohë, kishin ndodhur ndryshime të mëdha në botën shpirtërore të Sima Qianit dhe ai nuk ndiente asnjë gëzim në jetë. Ai ndiente se vlera dhe qëllimi i vetëm i jetës së tij ishte që të përfundonte shkrimin e veprës së tij "Shënime historike". Dhe ia doli me sukses.

Libri shumëkapitujsh "Shënime historike" është një kryevepër e jashtëzakonshme që, me përmbajtjen e saj interesante, me përshkrimet e saj të gjalla dhe me shijet e saj letrare, ka tërhequr lexuesit brez pas brezi dhe ushtroi një ndikim të thellë jo vetëm mbi historiografinë kineze, por edhe mbi letërsinë kineze të brezave të mëvonshëm. (Zheng)